Biografie i wspomnienia - książki, ebooki i audiobooki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność

Popularne kategorie

Wszystkie kategorie

    Promocja
    okładka Diana Moja historia / Diana W pogoni za miłością Pakiet, Książka | Andrew Morton

    Uwielbiana przez tłumy ikona epoki. A jednak samotna i zagubiona, poszukująca głębszego uczucia. W „Diana. W pogoni za miłością” jej zaufany biograf, Andrew Morton, odkrywa bardziej romantyczne oblicze „Królowej ludzkich serc”. To pogłębiony, intymny wręcz portret niezwykłej kobiety, odmalowany przez pryzmat jej związków i sercowych rozterek. Książka opisuje ostatnie 5 lat życia księżnej, w tym między innymi historię jej romansu z Hasnatem Khanem. „Diana. W pogoni za miłości...

    Promocja
    okładka Konfraternia warszawskich historyków pod znakiem Klio Subiektywne biogramy ucznia i kolegi, Książka | Marian Marek Drozdowski

    Książka przedstawia zbiór biogramów historyków warszawskich, którzy w swojej działalności badawczej i nie tylko, wnieśli istotny wkład w tworzenie i utrwalenie niepodległości w Polsce. Dotyczy to m.in.: Aleksandra Gieysztora, Stanisława Herbsta, Stefana Kieniewicza, Ryszarda Kiersnowskiego, Stanisława Lorentza, Tadeusza Manteuffla, Czesława Madajczyka, Krzysztofa Dunin-Wąsowicza, Jerzego Łojka, Anny Radziwiłł, Jerzego Skowronka, Tomasza Strzembosza, Andrzeja Zakrzewskiego. Za...

    Promocja
    okładka Generał brygady Adolf Mikołaj Waraksiewicz 1881-1960, Książka | Bielski Mieczysław

    Niniejsza praca dotyczy generała kawalerii. Jej celem jest prezentacja w miarę pełnej biografii Adolfa Mikołaja Waraksiewicza. Uchodził za znakomitego kawalerzystę, nawiązującego swoją działalnością i czynami do szczytnych tradycji polskiej jazdy. Porównywano go z Sienkiewiczowskim Michałem Wołodyjowskim, a niekiedy z lisowczykiem, żołnierzem nieco kondotierskiej, ochotniczej formacji kawaleryjskiej, zorganizowanej w XVII wieku przez płk. Aleksandra Józefa Lisowskiego. A.M. W...

    Promocja
    okładka Muzyka fortepianowa Franza Liszta, Książka | Gamrat Małgorzata

    Praca poświęcona twórczości fortepianowej Liszta ujętej w świetle idei korespondencji sztuk stanowi pionierskie dokonanie na polskim gruncie i znacznie wzbogaca stan badań w zakresie źródeł obcych, głównie francusko- i anglojęzycznych. Temat został ujęty w kontekście chronologicznym i historycznym, książka zawiera opis kulturowy epoki, komentarze dzieł literackich Liszta, analizy utworów fortepianowych, liczne przykłady nutowe, portrety Liszta oraz indeks i liczne aneksy. Ksi...

    Promocja
    okładka Mikołaj Kopernik Wielkie Biografie, Książka | Marcin Pietruszewski

    Mikołaj Kopernik swymi odkryciami dokonał jednego z ważniejszych przełomów w historii świata. Jednoznaczne wskazanie, że dotychczasowy system wyjaśniający organizację wszechświata jest błędny, wymagało nie tylko ogromnych możliwości intelektualnych, ale również wielkiej odwagi.
    Praca jego tuż po opublikowaniu wywołała ogromny ferment intelektualny na niespotykaną dotąd skalę. Wzburzenie ogarnęło całą Europę.

    Promocja
    okładka Żywot człowieka gwałtownego, Książka | Łobodowski Józef

    Józef Łobodowski – Poeta skazany na „niebyt” Józef Łobodowski (1909-1988) należy wciąż do autorów mało u nas znanych. Po wojnie wiedza o literaturze polskiej w kraju, poddana naciskom ideologii, podobna była do wiedzy o księżycu sprzed lotów kosmicznych. Widać było stale tę samą stronę. A jeśli nawet przyznawano, że coś istnieje po stronie drugiej, określano to jako nieważne, bez znaczenia. Ujmując rzecz konkretniej: to tak jak z postaciami znanych bolszewików, znikających z...

    Promocja
    okładka Wygrasz jak przegrasz Autobiografia, Książka | Joanna Szczepkowska

    Wygrasz jak przegrasz to druga część sagi rodzinnej pt. Kto ty jesteś. Pierwsza część kończy się na 4 czerwca 1989 roku na słynnym zdaniu: Proszę państwa 4 czerwca osiemdziesiątego dziewiątego roku skończył się w Polsce komunizm – druga to część życia Joanny Szczepkowskiej – część bardziej współczesna. Dotyczy wielu faktów, które stały się znane w publicznym życiu i wywołały wiele dyskusji. W książce znajdzie się wątek konfliktu z Krystianem Lupą, dyskusji o „lobby gejowskim"...

    Promocja
    okładka W krainie zamieci Australijskie wyprawy Antarktyczne w latach 1911-1914, Książka | Mawson Douglas

    Wstęp, wybór i tłumaczenie: Stanisław Rakusa-Suszczewski „W Krainie zamieci” (The Home of the Blizzard) to relacja z wyprawy Douglasa Mawsona z lat 1911-1914. Znamienitymi postaciami w historii poznawania Antarktydy byli Amundsen, Shackleton, Scott i właśnie Mawson. Książka przybliży Polakom dokonania tego ostatniego – naukowca i organizatora, wspaniałego polarnika ery heroicznych badań. Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk....

    Promocja
    okładka Cichociemna Generał Elżbieta Zawacka "Zo", Książka | Minczykowska Katarzyna

    Gen. bryg. prof. dr hab. Elżbieta Zawacka (19.03.1909 – 10.01.2009) całe swoje życie poświęciła ojczyźnie i sprawom społecznym. We wrześniu 1939 r. brała udział w obronie Lwowa, a od 2 listopada 1939 r. była już zaprzysiężonym żołnierzem Służby Zwycięstwu Polski. Jako „Zelma” organizowała struktury śląskiej SZP-ZWZ, organizowała wywiad, dowodziła łącznością w Sztabie Okręgu Śląskiego ZWZ. Od grudnia 1940 r. pod pseudonimem Zo służyła w Wydziale Łączności Zagranicznej KG ZWZ. ...

    Promocja
    okładka Rewolucja paranoiczno-krytyczna, Książka | Dali Salvador

    Salvador Dali perfekcyjnie sprzągł własną sztukę z oryginalnymi poglądami i stylem życia. Fascynował onirycznymi obrazami, publicznymi happeningami, lansowaną metodą paranoiczno-krytyczną - był fenomenem w dziejach sztuki. Jego metoda paranoiczno-krytyczna polegała na świadomym naśladowaniu przez artystę -- za pomocą odpowiednich praktyk i ćwiczeń umysłowych -- wizji ludzi obłąkanych. Była czymś w rodzaju symulacji stanów halucynacyjnych, a następnie ich odzwierciedleniem. Me...

    Promocja
    okładka Srebrna Natalia, Książka | Kira Gałczyńska

    Srebrna Natalia – jak nazwał ją w swym wierszu jej mąż Konstanty Ildefons Gałczyński – już za życia była legendą. Tak jak do legendy przeszła miłość „poety z bożej łaski” – wyrażana w wierszach, których była bohaterką i adresatką. Księżniczka gruzińska, prawdziwa, nie legendarna, urodziła się i wychowała w Kaliszu, w rodzinie silnych kobiet, których pokryte patyną czasu portrety możemy zobaczyć wśród archiwalnych zdjęć prezentowanych w tej książce. I potrafiła kochać, czekać ...

    Promocja
    okładka Fotel Kazi, Książka | Janina Marya Maciaszek-Levratto

    Janina Maciaszek urodziła się w Warszawie 22 września 1920 roku. Nie mogła skończyć studiów z powodu wojny. Przeżyła ciężką okupację nazistów i brała udział w bohaterskim powstaniu mieszkańców stolicy Polski. Była deportowana do obozu pracy przymusowej w Niemczech, gdzie poznała swojego przyszłego męża, jeńca włoskiego, z którym w 1945 roku poszła (dosłownie) do Vado Ligure, ładnego miasteczka we Włoszech nad morzem, gdzie mieszkała jego rodzina. Od lat wdowa, babcia i prabab...

    Promocja
    okładka Listy jak dotyk, Książka | Jacek Kuroń, Gaja Kuroń

    „Listy jak dotyk” to fascynująca opowieść o wyjątkowym uczuciu łączącym jednego z najważniejszych opozycjonistów – Jacka Kuronia i jego przedwcześnie zmarłą żonę Gaję, a zarazem nieznane dotąd (pozostające przez lata w rękach SB) świadectwo historyczne PRL-u. Książka stanowy wybór z około 1800 stron listów pisanych w okresach pobytu w areszcie, więzieniu i podczas internowania (1965–82). Rzeczywistość więzienna Jacka przeplata się w nich z opowieściami dnia codziennego Gai, a...

    Promocja
    okładka Elżbieta I i Robert Dudley Prawdziwa historia Królowej Dziewicy i mężczyzny, którego kochała, Książka | Sarah Gristwood

    Mistrzowska biografia Sary Gristwood przedstawia angielską królową przez pryzmat relacji łączących ją z Robertem Dudleyem – osobistym doradcą, nieoficjalnym mężem i dowódcą armii, sprawiając tym samym, że nie mamy do czynienia z tradycyjną, linearną biografią. Atrakcyjność książki wzmacnia gorący temat – romans (?) łączący królową z hrabią Leicester, tak doskonale znany, a jednocześnie wzbudzający wiele pytań i kontrowersji. Autorka obiecuje zrewidować tę frapującą historię –...

    Promocja
    okładka Dwaj Panowie, Książka | Jan Nowicki

    Kiedy w 1997 roku zmarł Piotr Skrzynecki - animator i konferansjer Piwnicy pod Baranami, artystyczny Kraków próbował się z tym faktem uporać na różne sposoby. Jan Nowicki, przyjaciel Piotra i bywalec krakowskiego kabaretu, postanowił zignorować niebotyczną odległość pomiędzy dwoma światami, jakie zamieszkiwali. Otóż zaczął pisać do Skrzyneckiego listy. Jan Nowicki kontynuuje w tych listach rozmowę z Panem Piotrem, gdyż z racji wieloletniej przyjaźni w przedwojennym stylu, zwy...

    Promocja
    okładka Matka i inne zapiski, Książka | Zofia Brzeska-Gaudier

    Książka Dedykowana jest przede wszystkim tym, którzy chcieliby się dowiedzieć, kim była Zofia Brzeska-Gaudier. Fantazje o tej postaci były tworzone już kilka lat po jej śmierci (choć umarła zupełnie zapomniana w szpitalu psychiatryczym w Glouster) m.in przez Jimie’go Eda w książce „Dziki Mesjasz”. Ta bohaterka, przestawiona w książce a następnie powielona w filmie Kena Russella o tym samym tytule, stała się ucieleśnieniem, twarzą Brzeskiej na wiele dekad, a jaka była ona napr...

    Promocja
    okładka Kiedy zacznie się niebo Historia Bena Breedlov, Książka | Ally Breedlove, Ken Abraham

    W Boże Narodzenie 2011 roku dusza Bena poszła do nieba. Nie stało się to jednak po raz pierwszy. Ben cierpiał na kardiomiopatię przerostową (HCM) – wadę serca, która wystawiała go na nieustające ryzyko nagłej śmierci. Przy czterech różnych okazjach Ben przeszedł przez zatrzymanie akcji serca, podczas których czuł obecność aniołów i doświadczył niepojętego, niebiańskiego spokoju. Ben nakręcił krótki dwuczęściowy film pod tytułem Oto moja historia (This Is My Story). Aby opowie...

    Promocja
    okładka Ateizm Teizm i co dalej? Świadectwo życia, Książka | Sałacki Władysław

    Kilka lat po wydaniu mojej pierwszej książki, dojrzałem do tego, by w książce obecnie Czytelnikom prezentowanej, ponownie, w nieco odmienny sposób, opisać przebytą przeze mnie żmudną drogę poszukiwania prawdy o Bogu. Wypowiadam się w niej, jako emerytowany lekarz, który jako nieopierzony, zbuntowany nastolatek, zaszokował rodziców informacją o swym ateizmie, i który ostatecznie, już jako dorosły człowiek, po latach poszukiwań, stał się chrześcijaninem. Obok licznych poprawi...

    Promocja
    okładka Tadeusz Ślipko SJ Wprowadzenie do etyki Tadeusza Ślipki, Książka | Szuta Wiesław

    ks. prof. Tadeusz Ślipko (1918 - 2015), etyk, wykładowca na UKSW w Warszawie, kierownik Katedry Etyki oraz długoletni pracownik naukowy w Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Międzynarodowy autorytet z etyki filozoficznej i historii etyki.

    Promocja
    okładka Zdradzone ideały Wspomnienia asa Luftwaffe, Książka | Hans-Ekkehard Bob

    Wierna do końca służba Führerowi w walkach nad Polską, na Froncie Zachodnim i Wschodnim. Blisko siedemset lotów bojowych na różnych typach Messerschmittów, w tym pierwszym myśliwcu odrzutowym Me 262. Sześćdziesiąt zestrzeleń. Oto Hans-Ekkehard Bob – jeden z asów II wojny światowej. Piloci myśliwscy to specjalny rodzaj ludzi. Nie każdy może dostąpić zaszczytu pilotowania kosztownej maszyny i w tej kwestii nic nie zmieniło się od początku istnienia lotnictwa. Piloci to również...

    Promocja
    okładka Opowieść kata Z pamiętnika mistrza Frantza Schmidta z Norymbergi, Książka | Joel F. Harrington

    Frantz Schmidt był katem. W swoim fachu był mistrzem, miał na to nawet potwierdzenie cechu. Podczas czterdziestu pięciu lat służby (1573-1618) wykonywał swoje obowiązki głównie w cesarskim mieście Norymberdze. Uśmiercił 394 osoby: mężczyzn, kobiety, bywało, że dzieci również – często je wcześniej torturując. Profesję kata traktował jednak jako rzemiosło, nie epatował okrucieństwem, ale też nie okazywał żalu ofiarom. W czasach gdy wykrywalność przestępstw była bardzo niska, ty...

    Promocja
    okładka Nieskalana sławą Życie i dzieło Marii Skłodowskiej-Curie, Książka | Tomasz Pospieszny

    „Nieskalana sławą” to historia kobiety wyprzedzającej swoją epokę o pokolenia – Marii Skłodowskiej-Curie. Kobiety wyjątkowej nawet jak na nasze współczesne standardy. Ponadprzeciętnie odważnej i upartej. Pełnej pasji. Romantyczki uwikłanej w czas przemian. Kobiety praktycznej, pracowitej i niezłomnej. Ubóstwianej i znienawidzonej, podziwianej i pogardzanej. Wiernej żony, oddanej kochanki, wymagającej, ale troskliwej matki. Kobiety kosmopolitycznej, a jednocześnie wielkiej pat...

    Promocja
    okładka Chłopiec i pies, Książka | Wendy Holden

    Wzruszająca i niosąca nadzieję historia niezwykłej przyjaźni. Numer 1 wśród biografi i w Wielkiej Brytanii 1. miejsce „The Sunday Times” Jeden jest ciężko chory. Drugi stracił łapę. Razem odzyskali sens i radość życia. Styczniowej nocy 2012 roku pięciomiesięczny owczarek anatolijski został przywiązany do torów kolejowych. Maszynista dostrzegł psa o kilka chwil za późno… Jednak szczeniak cudem przeżył, choć weterynarzom nie udało się uratować tylnej łapy. Na apel na Facebooku...

    Promocja
    okładka Wspomnienia powstańca z warszawskiego getta, Książka | Rotem Symcha

    Ratajzer-Rotem pozostał tym samym sympatycznym, rozsądnym i ciepłym partnerem rozmowy i należy dla mnie do ludzi, o których chętnie myślę. Sądzę, że jego relacja – spontaniczna, uczciwa i szczera aż do bólu – powinna być czytana przez kolejne generacje polskich czytelników. Znałem osobiście niektórych jej bohaterów, dziś już nieżyjących. Ale w żyjącym i czynnym w Jerozolimie „Kaziku” widzę zawsze wspaniałego chłopaka z dawnej Warszawy. Władysław Bartoszewski Ta książka, czyt...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).