Dan Brown, Papież i sekrety Watykanu – książki o Stolicy Apostolskiej od faktu do fikcji

Watykan jest wyjątkowym i niezwykle unikatowym miejscem. Jest to najmniejsze państwo świata –powierzchnia to zaledwie 44 hektary. Na spokojny spacer wzdłuż granic powinna wystarczyć godzina czasu. Zlokalizowany jest na terytorium Włoch, w malowniczym Rzymie. Nazywany Stolicą Apostolską, jest jednym z najważniejszych miejsc wiary dla milionów ludzi na całym świecie. To religijna stolica świata katolickiego, na czele której stoi Papież. Od 8 maja 2025 roku jest nim pochodzący ze Stanów Zjednoczonych Robert Francis Prevost, który przyjął imię Leon XIV.

Na przestrzeni wielu lat swojego istnienia, Watykan był miejscem niezliczonych historycznych wydarzeń. Niejednokrotnie aktywnie wpływał na losy świata, a z jego autorytetem liczyli się najwięksi władcy. W swojej historii skrywa wiele nieodkrytych tajemnic, niejasnych wydarzeń i kontrowersji. Pełna jest spisków, tajnych organizacji i sekretnych bractw.

Nic więc dziwnego, że od zawsze porusza wyobraźnie pisarzy, filmowców, a także wielbicieli najróżniejszych teorii spiskowym. Lista książek o Watykanie jest naprawdę długa i rozciąga się od faktu po fikcję. W poniższym tekście zebraliśmy i opisaliśmy dziesięć z nich. Zapraszamy do lektury!

Książki o Watykanie – od faktu do fikcji

Anioły i demony – Dan Brown, tłum. Bożena Jóźwiak, Wydawnictwo Sonia Draga

Pierwszym tytułem z naszej listy jest powieść „Anioły i demony”. To druga cześć bestsellerowej serii książek o przygodach profesora Roberta Langdona, napisana przez Dana Browna. Już pierwsza powieść z cyklu osiągnęła gigantyczny sukces. Wydany w 2003 roku „Kod Leonarda Da Vinci” był międzynarodowym fenomenem. Kolejne tomy również trafiały na listy bestsellerów, a łączny nakład całego cyklu przekroczył 170 milionów sprzedanych egzemplarzy. Książki doczekały się serii adaptacji filmowych, zapoczątkowanej przez „Kod Da Vinci” z 2006 roku, gdzie w główną rolę wcielił się Tom Hanks, a za reżyserie odpowiadał Ron Howard. Wszystko to zapewniło autorowi status jednego z najlepiej zarabiających pisarzy na świecie.

Historie, które śledzimy na przestrzeni kolejnych tomów pełne są zagadek, międzynarodowych spisków i tajemniczych bractw. Głównym bohaterem jest Robert Langdon, profesor historii specjalizujący się w ikonografii. Nie jest on typem przebojowego awanturnika z filmów akcji. Przede wszystkim skupia się na interpretacji wskazówek i wykorzystywaniu zebranej wiedzy w celu rozwiązywania napotykanych zagadek. Zagadki te, pozostawione przez tajemnicze bractwa, najczęściej zakodowane są w znanych dziełach sztuki, starożytnych manuskryptach oraz innych artefaktach przeszłości. Książki te to wciągający kolarz fikcji i faktów, budujący atmosferę świata owianego mgłą tajemniczości.

To w drugim tomie cyklu, pt.”Anioły i demony” Robert Langdon, w wyniku tajemniczych wydarzeń, za które odpowiedzialne jest pewne sekretne stowarzyszenie, trafia do Watykanu.

W centrum badań CERN w okolicy Genewy, dochodzi do morderstwa. Ciało ofiary pokryte jest tajemniczymi symbolami, które zostały na nim wypalone przy użyciu wysokiej temperatury. Do pomocy zostaje wezwany profesor Langdon, który identyfikuje wzory jako symbole bractwa iluminatów. Ponadto zaginął pojemnik zawierający antymaterię, substancje która w niewłaściwych rękach może być olbrzymim zagrożeniem. Okazuje się, że to tajne bractwo jest odpowiedzialne za te wydarzenia. Biorą sobie oni za cel zniszczenie Watykanu.

Tajemnica tajemnin – Dan Brown, tłum. Paweł Cichawa, Wydawnictwo Sonia Draga

Warto dodać, że po długiej przerwie, Dan Brown wraca do cyklu z Robertem Langdonem. Na jesień 2025 roku ma ukazać się powieść „Tajemnica tajemnic” (ang. „The Secret of Secrets”). W szóstej części z serii bohater udaje się Pragi, gdzie ma wziąć udział w przełomowym wykładzie swojej partnerki. Katherine Solomon chce opublikować kontrowersyjną książce o odkryciach na temat ludzkiej świadomości. Niespodziewanie dochodzi do brutalnego morderstwa, a Katherine nagle znika wraz z rękopisem. Robert wyrusza na rozpaczliwe poszukiwania ukochanej i odpowiedzi.

Konklawe – Robert Harris, tłum. Andrzej Szulc, Wydawnictwo Albatros

„Konklawe” to pełna tajemnic i intryg opowieść, autorstwa Roberta Harris’a. Po śmierci Papieża, w Watykanie zbiera się 117 kardynałów, którzy mają być odpowiedzialni za wybór nowej głowy kościoła. Osobą odpowiedzialną za zorganizowanie i nadzorowanie przebiegu konklawe jest kardynał Jacopo Lomeli. Jednak tuż przed rozpoczęciem obrad, zaczynają dziać się niespodziewane wydarzenia. Na jaw wychodzą niewygodne fakty, które mogą zaszkodzić pretendentom do Piotrowego tronu.

Kardynał Lomeli będzie musiał podjąć trudną decyzje, jak zareagować na dochodzące do niego informacje. Do Watykanu przybywa również tajemniczy, nikomu wcześniej nieznany kardynał Benitez z Filipin. Nominowany na to stanowisko w sekrecie, przez zmarłego Papieża. Sytuacja za zamkniętymi drzwiami jest napięta. Atmosfera obrad przepełniona jest polityką i walką o władze. Intrygi i spiski bez przerwy toczą się w tle, a niektórzy z obecnych są w stanie zrobić wszystko by zyskać wpływy i władzę.

W 2024 roku książka doczekała się bardzo dobrze przyjętej ekranizacji w reżyserii Edwarda Berger’a. Produkcja doczekała się siedmiu nominacji do Oscarów i wygrała jedną statuetkę – za najlepszy scenariusz adaptowany.

Dwóch Papieży – Anthony McCarten, tłum. Jan Wąsiński, Maria Antonina Jaszczurowska

Anthony McCarten, przedstawia swoje spojrzenie na niecodzienną sytuację, którą było ustąpienie Papieża Benedykta XVI z pełnionych obowiązków. Wydarzenie takie nie miało miejsca od 600 lat, kiedy to ze stanowiska abdykował Celestyn V.

Pochodzący z Niemiec kardynał Joseph Ratzinger, został wybrany na Papieża, 19 kwietnia 2005 roku. Przybrał imię Benedykt XVI. Swoimi poglądami reprezentował bardziej konserwatywną stronę kościoła katolickiego. Jednak niespodziewanie, 28 lutego 2013 roku, ustąpił on z pełnionej funkcji. W tej sytuacji, konieczne było zwołanie konklawe i wybranie następcy. Tą osobą okazał się być pochodzący z Argentyny kardynał Jorge Bergoglio, który przyjął imię Franciszek. Przedstawiał on wizję kościoła bardziej liberalnego, otwartego na dialog i problemy współczesnego świata.

Książka to wizja relacji między nimi oboma. Próba zderzenia odmiennych spojrzeń na kościół i analizy odmiennych podejść. Dzieło Anthony’ego McCartena doczekało się ekranizacji w reżyserii Fernando Meirellesa. Za scenariusz odpowiadał autor książki. W rolach głównych wystąpili Anthony Hopkins i Jonathan Pryce.

Kryminalna historia Watykanu – Artur Nowak, Arkadiusz Stempin, Wydawnictwo Agora

Książka odkrywa drugie, mroczniejsze, oblicze Watykanu. Pranie brudnych pieniędzy, morderstwa, szantaże i korupcja. Autorzy pokazują kłamstwa i hipokryzje władz kościelnych, które głównie skupiają się na dobrach doczesnych. Nie cofną się przed niczym, aby tylko zachować swoją pozycję.

Artur Nowak i Arkadiusz Stempin w „Kryminalnej historii Watykanu” przedstawiają prawdziwe oblicze struktur kościelnych, które w ich opinii nie są wcale podwalinami życia religijnego skupiającego się na duchowości. Według nich to biurokratyczna struktura nastawiona na biznes.

Odsłaniają kulisy funkcjonowania organizacji watykańskich. Zdradzają sekrety jakie otaczają instytucje takie jak np. Bank Watykański. Tajemnicze powiązania Stolicy Apostolskiej ze światem mafii. Opowiadają również historie dziwnych zaginięć, morderstw na zlecenie i niewyjaśnionych zgonów.

Watykan Mroczna historia światowej potęgi – Klaus-Rüdiger Mai, tłum. Victor Grotowicz, Wydawnictwo Sonia Draga Post factum

Autor przedstawia intrygi i skandale skrywane przez Watykan na przestrzeni swojego istnienia. W swojej wielowiekowej historii, zebrał on wiele mrocznych sekretów, które skrywane są przed światem. Klaus-Rüdiger Mai analizuje powiązania polityczne Państwa Watykańskiego od czasów jego założenia do tych współczesnych. Przygląda się relacjom jakie łączyły światowych przywódców z głowami kościoła.

„Watykan Mroczna historia światowej potęgi” przedstawia sposób, w jaki Watykan wpływał na ogólnoświatowe wydarzenia. Zdradza jego rolę w powstawaniu i upadaniu całych państw czy imperiów.

Niezwykłe historie papieży. Dzieje papieży od św. Piotra do Benedykta XVI – John Julius Norwich, tłum. Anna Żukowska-Maziarsk, Wydawnictwo Bellona

Pozycja przybliżająca postacie osób sprawujących  faktyczną władzę w Stolicy Apostolskiej,  tych zasiadających na tronie św. Piotra. John Julius Norwich prezentuje sylwetki wszystkich kolejnych Papieży, zaczynając od św. Piotra, a na Benedykcie XVI skończywszy. Umożliwia to śledzenie zawiłych dziejów Watykanu. Autor pokazuje, jak zmieniał się Watykan i jego stosunek do reszty świata, pod kolejnymi rządami.

W historii papiestwa nie zabrakło również, wielu kontrowersyjnych postaci sprawujących tą godność. Dyskusyjnych moralnie i skupionych na rzeczach bardzo odległych od duchowości. Dzięki autorowi prześledzimy jak sprawy doktrynalne wiążą się z polityką i walką o władzę w Watykanie.

Książka pokazuje jak wielki wpływ na dzieje świata ma Papież. Jak jego decyzje mogą wpływać na losy państw i narodów, a także to, jak w obliczu tego kształtowała się historia europy, czy nawet całego świata.

Kobieta w Watykanie. Jak żyje się w najmniejszym państwie świata – Magdalena Wolińska-Riedi, Wydawnictwo Znak

„Kobieta w Watykanie” to opowieść o tym jak żyje się w miejscu takim jak Stolica Apostolska z perspektywy kobiety. Autorka 20 lata swojego życia spędziła mieszkając na terenie Watykanu. Dzięki temu miała okazję doświadczyć jak tam wygląda codzienne życie oraz pozwoliło lepiej zrozumieć w jaki sposób funkcjonuje to najmniejsze państwo świata.

Magdalena Wolińska-Riedi jest reporterką, która ma na swoim koncie wiele publikacji dotyczących tak Watykanu jak i Rzymu. Przedstawia ten świat z wielu perspektyw, skupiając się na różnych elementach które go tworzą.

Autorka zdradza jak wygląda codzienność na terenie najmniejszego państwa świata. Pokazuje między innymi to, jak wygląda przyziemne życie toczące się każdego dnia na ulicach Watykanu. Przybliża czytelnikom sposoby funkcjonowania administracji czy służby zdrowia. Jest to pełna ciekawych faktów pozycja, która pozwala spojrzeć na Watykan oczami mieszkańca, bez wielowiekowych spisków i tajemnic w tle.

Morderstwo 33. stopnia. Tajne śledztwo kardynała Gagnona w Watykanie – Charles Theodore Murr, tłum. Jacek Paweł Laskowski, Wydawnictwo AA

Zakulisowa opowieść o śledztwie w sprawie tajemniczego morderstwa. Kardynał zostaje skierowany do przeprowadzenia tajnego dochodzenia, które ma wyjaśnić czy na terenie Watykanu doszło do zabójstwa na zlecenie.

W latach 70 i 80 XX w. na terenie Watykanu doszło do wielu tajemniczych wydarzeń. Pojawia się wiele pytań na które nikt nie ma odpowiedzi. Istnieje nawet prawdopodobieństwo, że jeden z papieży został zamordowany. W związku z tym papież Paweł VI zleca, biskupowi Edouardo Gagnoni, przeprowadzenie śledztwa w celu ustalenia co dzieje się w Kurii Rzymskiej.

„Morderstwo 33. stopnia” to relacja z tego, co działo się podczas tego śledztwa i w jego następstwie. Intrygi toczące się w samym sercu kościoła. Wpływy sekretnych organizacji na Watykan. Widmo międzynarodowego spisku mającego na celu zniszczenie państwa watykańskiego.

Tajne Archiwum Watykańskie Nieznane karty z historii Kościoła – Grzegorz Górny, Janusz Rosikoń, Wydawnictwo Rosikon Press

Istnieje wiele domysłów na temat sekretnych archiwów Watykanu. Powstają teorie na temat legendarnych artefaktów, które mogą się tam skrywać. Od ksiąg zawierających tajemną wiedzę po dowody na istnienie obcych cywilizacji. Co jednak naprawdę skrywają Tajne Archiwa Watykańskie?

Autorzy, Grzegorz Górny i Janusz Rosikoń, poświęcili kilka lat pracy na rzetelne przygotowanie tej książki. Udało im się uzyskać dostęp do archiwum. Przyjrzeć się części interesujących ich dokumentów i odbyć szereg podróży do miejsc przez nie opisywanych. Przeprowadzili również wiele spotkań z historykami, by dotrzeć do jak największej ilości informacji.

Dzięki temu czytelnicy mają okazję, by na nowo przyjrzeć się, niektórym z kontrowersyjnych wydarzeń z historii kościoła. Wśród tych poruszanych przez autorów znalazły się między innymi proces templariuszy, wyprawy krzyżowe, proces Galileusza czy postawa Piusa XII wobec Holokaustu.

Rodzina Borgiów – Mario Puzo, tłum. Zygmunt Halka, Władysław Masiulanis

„Rodzina Borgiów” to mroczna opowieść o życiu wpływowej włoskiej rodziny. To ostatnia książka od autora kultowego „Ojca Chrzestnego”, Mario Puzo.

Na jej kartach autor przedstawia historię pełnej moralnego zepsucia, lecz niepozbawionej dozy specyficznej szlachetności, rodziny. Pewnego dnia w 1492 roku, jeden z jej członków, kardynał Rodrigo Borgia zostaje ogłoszony Papieżem. Daje to początek rywalizacji o zagarnięcie jak największej władzy w rodzinie. A jego dzieci: Juan, Jofre, Cezar i Lukrecja zrobią wszystko by jak najwięcej wpływów zagarnąć dla siebie. Każdy jednak na swój sposób pozostaje lojalny Rodzinie, bo ona nigdy nie przebacza zdrady.

Jest to również okres w którym swoje początki ma dopiero formująca się włoska mafia. Mario Puzo w swoim niepowtarzalnym stylu przedstawia świat pełen korupcji i brudnych interesów. Powiązań duchowieństwa z mafijnymi interesami. A stawką o którą toczy się walka jest władza nad Rzymem, dająca dość siły by wpływać na cały ówcześnie znany świat.