"TEMAT MIESIĄCA XI: Nie marnuj W którym momencie nabywanie dóbr przybiera postać zbytku i marnotrawstwa? Czy ilość produkowanych śmieci nas nie przerośnie? Na ile możliwe jest stuprocentowe spożytkowanie żywności? Odpowiadają: Zygmunt Bauman, Marta Dymek, bp Grzegorz Ryś, Zdzisław Sobierajski i Dubravka Ugrešić. DEBATY Po (nie)widzialnej Galicji, Z Martinem Pollackiem rozmawia Urszula Pieczek IDEE Bóg odnalazł mnie w mroku – opowieść osoby transpłciowej o zm...

Ziemię zamieszkuje ponad 7 mld ludzi, a ilość obecnie produkowanego rocznie jedzenia pozwoliłaby wykarmić 12 mld osób. Mimo to na świecie żyje ponad 800 mln cierpiących z powodu braku pożywienia, a statystycznie co pięć sekund ktoś umiera z głodu. Doświadczenie głodu, które najsilniej jednak uwidoczniło się w czasie wielkich wojen w XX w., gdy pochłonęło niezliczoną liczbę ofiar. Głód nierozerwalnie wiąże się z władzą – jest efektem politycznego uwikłania, a także najsilniejs...

Każda epoka posiada swoje oczekiwania wobec miłości – w ponowoczesności ścierają się dwa modele, które od zawsze ze sobą konkurowały: miłość romantyczna, którą można osiągnąć jedynie poprzez współistnienie, i miłość do siebie, rzekomo narcystyczna, indywidualna. Staraliśmy się na wiele sposobów znaleźć uniwersalny język miłości, ale okazało się to niemożliwe. Każda miłość, każdy jej rodzaj wymaga wypracowania swoistej mowy i języka. Dlatego w tym numerze już od okładki towarz...

Życie i dzieło Zygmunt Bauman to najczęściej cytowany polski humanista ostatnich lat. Był znany na całym świecie ze względu na prace o związkach nowoczesności i Zagłady, „płynności” naszej epoki, globalizacji i nowych wykluczonych. W Polsce jego nazwisko pojawia się jednak częściej w kontekście pytań o powojenną przeszłość. W pierwszą rocznicę śmierci chcemy się przyjrzeć, jakie lekcje niosą biografia i dzieło polskiego socjologa. Z czego wynikało komunistyczne zaangażowani...

Za wyborem i życiem Waga problemu i temperatura sporu, który rozgorzał w polskim społeczeństwie po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2020 r., są oczywiste. Podobnie jak głęboki podział i brak dyskusji między obozami pro- i antychoice. Próba przełamania tego impasu poprzez szukanie szerszych perspektyw i przedefiniowanie dotychczasowych stanowisk stanowiła dla nas motywację do podjęcia tematu. Przyglądamy się więc doświadczeniom innych krajów oraz kobiet zaa...

Zniszczyć patriarchat w sobie Mimo że ostatnie 200 lat to czas emancypacji kobiet, mężczyźni wciąż dominują w życiu społecznym.Wystarczy spojrzeć na listy najbardziej wpływowych oraz najbogatszych osób w Polsce i na świecie. Dyskryminujące kobiety prawo i język ewoluują, lecz najtrudniej zmienić utrwalone od pokoleń myślowe schematy, poprzez które często nieświadomie pogłębiamy, a przynajmniej utrwalamy, płciowe nierówności. Ich przezwyciężenie w sobie stanowi kluczowe w...

"Kiedy nadejdzie przyszłość Futurologiczne wizje wynikają z marzenia o przekraczaniu granic. Jakie będą atrybuty człowieka technologicznego? Jaką rolę odegra natura w mieście przyszłości? Co przyniesie rzeczywistość rozszerzona? Gdzie szukać transcendencji? " 

"Pięć lat z Franciszkiem Kierunki działań, które dla Kościoła i świata wytyczył papież „z dalekiego kraju”, zyskały wielu sympatyków – także wśród niechrześcijan lub niewierzących. To jednak, co u wielu budzi entuzjazm, u innych wywołuje opór, niepokój lub wątpliwości. Postrzegając Franciszka – podobnie jak ks. Tomáš Halík – jako kontynuatora II Soboru Watykańskiego, zapoznaliśmy się też z argumentami formułowanymi przez osoby i środowiska, które do obecnego pontyfikatu podc...

Szacuje się, że co 20 min z powierzchni Ziemi znika jeden gatunek roślin lub zwierząt, często zanim jeszcze zdążyliśmy go poznać. Wymierają geny, gatunki oraz ekosystemy, a tym samym zanika bioróżnorodność, która odgrywa tak istotną rolę w utrzymaniu równowagi życia na zamieszkiwanej przez nas wszystkich planecie. Czy da się pogodzić postęp technologiczny z ochroną środowiska? W jakim stopniu nasze decyzje żywieniowe wpływają na zróżnicowanie gatunków? Jak docenić bioróżnoro...

Sztuka zachwytuPo ponad rocznym życiu z ograniczeniami spowodowanymi kolejnymi falami epidemii COVID-19 możemy w końcu śmielej powrócić do rzeczywistości i odświeżyć codzienne kontakty z bliskimi. Być może towarzyszą nam zmęczenie i niepokój, a może wręcz przeciwnie – ekscytacja i radość. Niezależnie od tego to dobry moment, byśmy spróbowali spojrzeć na otaczający nas świat i ludzi z większą niż dotychczas uważnością. Nie chodzi tu wcale o banał, ale o wyczulone doświadc...

Świat prosi o ratunek Jak pokazał raport opublikowany w „Nature Climate Change”, po porozumieniach paryskich roczna emisja CO₂ do atmosfery zamiast spadać – wzrastała. Tymczasem na osiągnięcie neutralności klimatycznej mamy coraz mniej czasu. Naukowcy z McGill University przekonują, że wzrost średniej globalnej temperatury może przekroczyć punkt krytyczny (1,5ºC) nie – jak dotąd sądzono – w połowie wieku, ale już w latach 2027–2042.  Mimo destrukcyjnych skutków dzia...

Kościół bez Jezusa? System kościelny jest niereformowalny. Niezmienna jest sakralna aura władzy, która sprawia, że dostojnicy kościelni czują się bezkarni. To teza nowej książki Tomasza Polaka, przez wiele lat jednego z najwybitniejszych polskich teologów, a dziś człowieka sceptycznego wobec Kościoła. Gdy polscy biskupi nie przestają lekceważyć doniesień o nadużyciach w swoim gronie, jakby przyznają Polakowi rację. Alternatywą wobec nich są zwykli chrześcijanie, którzy n...

Temat Miesiąca: Narodziny: scenariusz czy reżyseria - Rodzenie dzieci można dokładnie zaplanować: z banku spermy wybrać dawcę o określonych cechach, zarodek przebadać przed implantacją, umówić się z lekarzem na cesarskie cięcie w dowolnym dniu. Czy dziś narodziny to jeszcze cud, czy już tylko sprawnie odegrany scenariusz? | Idee: Dialog religii - niemożliwa konieczność?Czy grozi zdradą własnego wyznania? Co różni wiarę i wierzenie? | Debaty: Peter Beinart - o zaściankowości d...

Jak feminizm zmienił nasze postrzeganie rzeczywistości społecznej? Dlaczego bywa zawłaszczany przez popkulturę i politykę? Co naprawdę wzmacnia kobiety, a co nie pozwala im wyjść poza utarte schematy? 

Białoruś: możliwość Współczesna Białoruś to – jak napisał poeta Andrej Chadanowicz – „kraj w przeciągach Europy”. Wielu uważa ją za przyczółek Rosji, państwo reżimowe, którego twarzą jest Aleksander Łukaszenka. Tymczasem to kraj podwójnych symboli narodowych, niesymetrycznych podziałów społecznych, traumatycznej historii, a wreszcie niedocenionej, ponieważ nieznanej, kultury. Z jakimi problemami tożsamościowymi i traumami zmagają się Białorusini i Białorusinki? Czy możli...

Rzeczy, które zostały Zagłada odmieniła krajobraz Polski. Przestała istnieć różnorodna społeczność polskich Żydów, pozostały żydowskie domy, przedmioty codziennego użytku, elementy dziedzictwa materialnego. O Zagładzie przypominają zarówno byłe nazistowskie obozy, jak i tysiące masowych i pojedynczych grobów mordowanych Żydów. To, co materialne, okazuje się wyzwaniem dla pamięci – nie zawsze poddaje się jej selektywnej naturze i może prowadzić do bardziej refleksyjnej, kry...

Którędy do snu? Choć z jednej strony często marzymy o tym, by wydłużyć dobę, a zamiast snem zająć się kolejnymiobowiązkami, to z drugiej – coraz bardziej niepokoimy się o jakość i ilość naszego snu. Naszymi lękami karmi się rynek, wypuszczając nowe gadżety mające zapewnić lepszy odpoczynek: są to już nie tylko poradniki dobrego snu, ale także suplementy diety, opaski na oczy, specjalne poduszki, kołdry obciążeniowe czy aplikacje na smartfony. Pandemiczna rzeczywisto...

Duchowość 2.0W czasie pandemii koronawirusa skokowo wzrosło globalne zainteresowanie aplikacjami do medytacji. W kwietniu 2020 r. ściągnięto je ponad 10 mln razy. Calm, Headspace czy Meditopia poprzez ćwiczenia medytacyjne pomagają radzić sobie z lękiem i problemami ze snem. Nie mogąc wychodzić na zewnątrz, wielu z nas próbowało znaleźć ukojenie w głębi naszego duchowego „ja”. Duchowość to obszar, który może łączyć ludzi różnych religii, wierzących i niewierzących. Proponujem...

Tegoroczna wiosna była wyjątkowa. Epidemia sprawiła, że stojący przed nami otworem wielki świat skurczył się, a luksusem okazał się spacer po zakupy. Ograniczenia te można jednak potraktować jako impuls do odkrycia bogactwa własnej okolicy. Miasta nie muszą być przecież wyłącznie miejscem pracy, z którego uciekamy przy każdej nadarzającej się okazji. Ich place, ulice i budynki kryją w sobie skarby przeszłości, naznaczonej wspólnym losem ludzi i zwierząt. Nauczmy się razem szt...

Gdy choruje nasza psychikaPandemia koronawirusa sprawiła, że temat zdrowia psychicznego przebił się do szerszej świadomości. Specjaliści podkreślali w mediach, że długotrwałe zamknięcie, brak kontaktu z bliskimi oraz chaos wprowadzony do rytmu codzienności spowodują, iż psychiczne konsekwencje tej sytuacji będziemy odczuwać jeszcze długo po jej zakończeniu. To niezwykle ważne, że próbujemy mówić i rozmawiać o zdrowiu psychicznym otwarcie, nie traktując tematu jako obcego...

"Temat miesiąca: Spór o zło / Czy zagadka zła jest dla każdego czasu inna? Jeśli tak, jakie jest nasze zło współczesne – zło na miarę XXI w.? I jakie jest XXI-wieczne unde malum? (Bauman, Vetumani, Gadacz) / Debaty: Rynki żywności / Ekonomiści, organizacje chłopskie i aktywiści NGO poszukują wciąż sposobu na zwalczenie plagi głodu. Czy mówią jednym językiem? Czy żywność musi być towarem na rynku, czy może być też jednym z praw człowieka? / Idee: Demokracja i naród / Demokracj...

Temat Miesiąca: Aubrey de Grey - Możemy zatrzymać śmierć. Narodziła się już osoba, kóra dożyje kilkuset lat. Czy teoria o żyicu bez starości naprawdę się sprawdzi? | Ryszard Horowitz: Nie umiem opowiadać o swoich doświadczeniach, ale cudze historie mnie fascynują. | Pedofilia w Kościele. Jakiej pomocy oczekują ofiary pedofilii od Kościoła? Czy znajdują ją w Kościele? | Zbigniew Herbert. Posyłam wieżę Eiffela. Niepublikowana korespondencja Herberta z Brzękowskim. | Fotoreporta...

Ustanawianie w Europie swobody przepływu towarów, usług, kapitału i osób odbywało się równocześnie ze wznoszeniem barier na zewnętrznych granicach wspólnoty. Trwający wciąż dramat uchodźców pokazał, że zamknięcie to dokonało się nie tylko w wymiarze politycznym, ale również etycznym – zakwestionowane zostało prawo Innego do uczestnictwa w naszym świecie, do bycia w nim gościnnie podjętym. W jaki sposób oswajać się z obcością? Co kryje się w pojęciu gościnności? Dlaczego ch...

W poszukiwaniu piękna Albrecht Dürer pisał: „Czym jest piękno, tego nie wiem”. Czy dzięki nauce wiemy więcej na temat piękna niż nasi przodkowie? Z jednej strony dajemy sobie prawo do suwerennego decydowania, co jest piękne, z drugiej odkrywamy, że o tym, co za takie uznamy, w dużej mierze decyduje budowa naszego mózgu. Jakie miejsce zajmuje dziś w kulturze i życiu społecznym kategoria piękna? Co ono dla nas oznacza? Czy nadal istotne są talent i kryteria pozwalające odr...