Miejsca trudne – transdyscyplinarny model badań. O przestrzeni placu Piłsudskiego i placu Defilad Wieloautorska publikacja przygotowana pod kierunkiem naukowym Aleksandry Wójtowicz, będąca efektem prac międzydziedzinowej grupy badawczej, działającej w IBL PAN w ramach grantu „Literaturoznawstwo architektoniczne”. Autorami rozdziałów są literaturoznawcy: Dawid Maria Osiński, Wojciech Tomasik, Aleksandra Wójtowicz, kulturoznawcy: Anna Kronenberg (specjalizująca się w ekokryty...
Na rozprawę składają się interpretacje kilkunastu wierszy, wybranych, jak chce Autor, nieprzypadkowo, bo mających szczególne znaczenie w twórczości mieszkańców oświeconego Parnasu i otwierających perspektywę na nowe odczytanie ich poezji. Kaliszewski wybrał wiersze, układające się w szczególny obraz oświeceniowego klasycyzmu, który jawi się tu nie tylko jako prąd estetyczny otwarty na wyznania nowoczesności, ale także jako całościowy pogląd na świat i postawa etyczna. Jej dec...
Uniwersytet Kalifornijski stał się pod koniec XX wieku znaczącym punktem na mapie rozwoju amerykańskiej i światowej teorii krytycznej, filozofii nieanalitycznej i dekonstrukcji; w szczególności oddział UC Irvine odegrał bardzo istotną rolę w formowaniu się fenomenu amery-kańskiej teorii krytycznej. Na konstatację tę należy spojrzeć z punktu widzenia znaczącej roli, jaką formująca się wtedy teoria krytyczna odgrywa dziś w badaniach z zakresu humanistyki, pro-wadzonych obecnie...
Filip Mazurkiewicz napisał intrygującą i zgrabną opowieść o tym, jak polska kultura dziewiętnastowieczna (a częściowo również dwudziestowieczna) wadzi się z ubytkiem siły, której wykładnikiem jest to, co Raewyn Connell nazwała męskością hegemoniczną. Dlaczego wiek XIX był momentem prawdy? Idąc za Foucaultem, Autor uznaje przełom XVIII i XIX stulecia za kres przedklasycznej i klasycznej episteme, które w warunkach polskich rezonowały obrazem dzielnego Sarmaty, męża, obrońcy wi...
Książka […] jest cenną pozycją wśród tych opracowań, które związki literatury z cenzurą w latach powojennych badają w kluczowych okresach i obszarach, zapisując tym samym niemałe „rozdziały” w historii tychże związków. […] Cenzura wobec literatury polskiej w latach osiemdziesiątych XX wieku […] zbiera w jednym miejscu syntetyczne opisy urzędowych ingerencji w wybrane obszary produkcji literackiej – i konfrontuje je z opisem ich prawnych i politycznych uwarunkowań; proponuje, ...
Tytułowa przestrzeń Oziminy w książce odnosi się do trzech sposobów rozumienia spacjalności: warszawskiego kontekstu przestrzennego z czasów powieści, przestrzeni wykreowanej w dziele oraz przestrzeni kompozycji. Autorka dostrzega w schemacie powieści elementy założeń gatunkowych utworu muzycznego i wskazuje na znaczenie ewolucji tekstu publikowanego w kolejnych edycjach. Proponowane przez nią podejście opiera się na korzystaniu zarówno z tradycyjnych ujęć, jak i nowych propo...
Refleksja humanistyczna w planowaniu przestrzennym, pod redakcją naukową Aleksandry Wójtowicz i Jacka Paulinka Refleksja humanistyczna w planowaniu przestrzennym to jeden z trzech tomów trylogii, przygotowanych w ramach grantu NPRH MNiSW Literaturoznawstwo architektoniczne (nr 0176/NPRH4/H2a/83/2016). Zaakcentowana jest tu rola badań multidyscyplinarnych, gdzie istotna jest równorzędność analiz, podejmujących ten sam temat i prowadzonych przez przedstawicieli różnych dziedz...
Inicjatywę wydania Listow Trzeszczkowskiej do Miriama należy uznać za słuszna i potrzebną. To zwarty, dobrze zachowany i duży blok epistolarny, dający możliwość pokazania życia, osobowości oraz twórczości poetki i tłumaczki dziś już niemal zupełnie zapomnianej. Ale i dziś właśnie – z wielu powodów – niezwykle interesującej (…) Wstęp ma charakter biograficzny i historycznoliteracki. Jest zwarty i komunikatywny, dobrze wprowadza do edycji. Autorka opracowania – głównie na pods...
„Księgi, które zową Język” – przekład dzieła Lingua (1525) Erazma z Rotterdamu, dokonany przez anonimowego tłumacza i wydany w roku 1542 w krakowskiej oficynie Hieronima Wietora. Oryginalną wersję dzieła Erazm zadedykował Krzysztofowi Szydłowieckiemu, kasztelanowi krakowskiemu i kanclerzowi wielkiemu koronnemu, Wietor uzupełnił tom przedmową skierowaną do Jana Amora Tarnowskiego, męża Zofii Szydłowieckiej herbu Odrowąż, córki Krzysztofa Szydłowieckiego. Jest to pierwszy i je...
Mamy do czynienia z prawdziwym dialogiem dwóch badaczy, który prywatnie toczy się od lat, niekiedy na dystans, za pośrednictwem tekstów, niekiedy na głos, podczas konferencyjnych, ale też towarzyskich spotkań. Publikacja Nawareckiego i Kotlińskiego jest po prostu świetną książką o Słowackim; interpretacyjnym majstersztykiem wolnym od wszelkich a priori i metodologicznych ciężarów; nie otrzymujemy tu „nowego Słowackiego”, spod znaku modnych szkół interpretacji, lecz „Słowacki...
Struktura świadectwa i pozycja świadka są od niemal trzech dekad przedmiotem pogłębionego namysłu badaczy i artystów. Niewątpliwie to studia nad Holocaustem i związany z nimi zwrot etyczny przyczyniły się do tego w największym stopniu, co nie oznacza, że Zagłada i genocyd były w zakresie jedynym przedmiotem analizy. Niniejszy tom wieloautorski pod redakcją Agnieszki Daukszy wnosi w ten kontekst związany z kolejnymi, utrwalonymi fazami humanistycznych dyskusji teoretycznych wą...
Zbiór bajek napisanych wierszem przez Awiana na przełomie IV i V w. cieszył się w średniowieczu dużą popularnością. W bibliotekach europejskich zachowało się ponad sto rękopisów zawierających kopie tego tekstu, co świadczy o jego nadzwyczajnej poczytności. Także w Polsce kilka zachowanych średniowiecznych rękopisów, a zwłaszcza znane przytoczenie jednej z bajek przez Wincentego Kadłubka dowodzi wczesnej recepcji zbioru. Niniejszy tom jest pierwszym pełnym i komentowanym prze...
Z wielkim zainteresowaniem i przyjemnością przeczytałam książkę Magdaleny Rudkowskiej. Przedstawia ona nurt hoffmanizmu jako zjawisko w kulturze polskiej oryginalne, odmienne od dominującego tonu martyrologiczno-patriotycznego, nurt mocno związany z europejskim dyskursem. W tej książce równie ważna jak teksty literackie jest krytyka: dyskusje i polemiki rozwijające się przez cały wiek. Przekonuje mnie dobrze udokumentowana teza Autorki, że nurt hoffmanizmu pozwalał wyrazić tr...
Książka jest zbiorem czternastu studiów odnoszących się do „wieku oświeconego”, przyporządkowanych kompozycyjnie do trzech segmentów tematyczno-problemowych: „szukanie kształtu”, „szukanie sensów” i „szukanie źródeł”. Autor poddał badaniom rozległy materiał literacki, którego ramy chronologiczne stanowią Biblia oraz wczesna twórczość poetycka Adama Mickiewicza. W części pierwszej wskazał na rolę edytorstwa w badaniach literackich […]. Część druga przynosi studia analityczno-i...
Niniejszy zbiór obszernych, szczegółowych i wyczerpujących studiów, subtelnych analiz i kreślących nowe perspektywy podsumowań – to wynik przekonania ich autorów, że warto zrewidować stan „polskiej wiedzy” o Rosji, tej międzywojennej, jak i dzisiejszej; że warto zatrzymać się zarówno przy wypieranym ze świadomości Polaków rusofilstwie, jak i przy polskiej rusofobii, by poznać uwarunkowania i znaczenia wpisane w polsko-rosyjskie spotkania i konflikty. Prześledzenie podejmowa...
Książka Doroty Siwickiej jest rewelacyjna z kilku powodów. Po pierwsze, łączy kartografię (geografię) z myśleniem historycznym, literackim i wyobraźnią humanistyczną, co w naszych czasach nie zdarza się często. Po drugie, bardzo celna wydaje się metafora „paktu kartograficznego” jako odpowiednik „paktu autobiograficznego” Lejeune’a. Kartografia zawsze staje się obrazem duszy, o czym wiedział doskonale Benjamin, próbując pisać Paryskie pasaże, i kiedy cytował osiemnastowiec...
Każda epoka i każde pokolenia intelektualistów ma swoje słowa klucze – pisze francuski historyk Jacques Lafaye. Dla teologów średniowiecznych było to zbawienie, dla scholastyków uniwersalia, dla filozofów oświeceniowych szczęście. Dla wykształconych intelektualistów z XVI i XVII wieku słowa klucze to curiositas, wiedza, retoryka i encyklopedia. Ostatnie pojawiło się w tym kontekście przez przypadkowe błędne odczytanie greckiego enkýklios paideía. Było pojęciem nieostrym i r...
Monografia Dariusza Kuleszy dzieli się na trzy części: Rozgrzewka, Proza, Poezja. W części pierwszej autor sięga po teksty z końca dziewiętnastego stulecia oraz pierwszej połowy kolejnego, choć punktem odniesienia jest ich powojenna recepcja. Ten fragment publikacji obejmuje artykuły: Wprowadzenie albo ćwiczenia historycznoliterackie: plan zajęć, Między romantyzmem i socjalizmem. Młodzi pozytywiści z „Przeglądu Tygodniowego w powojennych syntezach historycznoliterackich oraz ...
Co prawda w świecie rzeczywistym oczywiste jest (czy też wydaje się być), że to Bolesław Prus został wymyślony przez Aleksandra Głowackiego, potem zaś wymyślił (opowiedział) Stanisława Wokulskiego, lecz w świecie opowieści o polskim wieku XIX z perspektywy ponad stu lat od tego wydarzenia czasami to rozróżnienie zaciera się i właściwie nie wiadomo, jak to do końca było, czy to przepadkiem nie Wokulski zmusił Prusa do opowiedzenia. siebie, a Głowacki w ogóle nie istniał. Z roz...
Wieloaspektowa analiza „wydarzeń marcowych” 1968 roku oraz reakcji twórców kultury na te wydarzenia. Wielogłos humanistów odsłaniający kompleksowość antysemityzmu we współczesnej polskiej kulturze i polityce. Doskonała i zmuszająca do myślenia książka. Prof. Jan T. Gross Jedyna w swoim rodzaju, fascynująca książka. Autorzy rozpatrują Marzec 1968 jako pogrom, tragedię, melodramat, wydarzenia graniczne. Patrzą jednak nie tyle na to, co się wydarzyło, ile na dokumenty, literatur...
Dzieło Anny Nasiłowskiej jest niezwykłe w samym swoim zamierzeniu. Autorka już we wstępie precyzuje, że ten „jednotomowy zarys literatury polskiej jest adresowany do czytelnika, który o niej niewiele wie, i że „wydaje jej się, iż nieznajomość języka polskiego nie jest przeszkodą uniemożliwiającą korzystania z tej książki”. Jest to więc wyzwanie niemające precedensu (jeśli pominąć The history of polish literature Czesława Miłosza z 1969 roku, nieco przestarzałą i dość osobistą...
Adam Lipszyc - eseista tłumacz, pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, uczy w Szkole Nauk Społecznych, w Collegium Ciyitas oraz na Uniwersytecie Muri im. Franza Kafki. Laureat nagrody „Literatury na Świecie” im. Andrzeja Siemka, nagrody Allianz Kulturstiftung i Nagrody Literackiej Gdynia. Ostatnio opublikował Czerwone listy. Eseje frankistowskie o literaturze polskiej (Kraków, 2018). To jest filozoficzna książka o Freudzie. Staram się w niej pokazać, że z pism twó...
Monika Glosowitz - pracuje w Katedrze Literatury Porównawczej Uniwersytetu Śląskiego. Doktorat co-tutelle w dziedzinie nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa i gender studies obroniła na Uniwersytecie Śląskim i Uniwersytecie w Oviedo. Stypendystka Komisji Europejskiej w ramach programu European Master in Women’s and Gender Studies na Uniwersytecie w Utrechcie i Uniwersytecie w Grenadzie oraz Uniwersytetu w Oviedo w ramach programu doktoranckiego Género y Diversida...
Kultura jako czasownik to książka o tym, co nazywam nową humanistyką o szerokim i bardzo zróżnicowanym froncie orientacji, kierunków, zwrotów oraz po prostu zaciekawień, łączących się w sprzeciwie wobec pryncypiów nowoczesnej teorii humanistycznego poznania. Jeśli bowiem nowoczesne poznanie przedstawia się jako bezcielesne, bezosobowe, statyczne, zewnętrzne i neutralne (niezaangażowane), to nowohumanistyczne poszukiwania prowadzone są w oparciu o zgoła odmienne założenia: poz...
