Wiele mówi się dzisiaj o zanikaniu przestrzeni. Gdy zamiast podróżować, coraz częściej siadamy przed ekranem, gdy szybkość komunikacji, tak jak brak granic, zdają się likwidować odległości, wtedy łatwo ulegamy złudzeniu, że wyzwoliliśmy się z fizycznego uwięzienia w przestrzeni. Gdy grozi nam takie lekceważenie dla siły ciążenia, wartością staje się umiejętność zobaczenia błysku fizycznego konkretu, a może chropowatości i oporu. Dlatego mówmy o miejscach. O interakcji między ...
Hermeneuta i historia to praca z pogranicza literaturoznawstwa, teorii historiografii i filozofii. Przedmiotem badania jest tu daleka od jednoznaczności eseistyka historyczna Jarosława Marka Rymkiewicza. Grzegorz Marzec w intrygujący i wnikliwy sposób podejmuje refleksję nad proponowaną przez autora z Milanówka problematyzacją samego sposobu i celu uprawiania historii.Rymkiewicz to jedno z gorętszych nazwisk polskiej debaty publicznej ostatnich lat: często bywa opisywany jako...
Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL odgrywały bardzo specyficzną rolę. Adresowane do kręgu polskiej inteligencji, stwarzały jej poczucie udziału w dyskusjach dotyczących polskiej kultury, ważnych problemów społecznych, ale już nie polityki. Ta ostatnia była zarezerwowana dla wybranych przedstawicieli narodu, którzy najlepiej mieli wiedzieć, jak reprezentować interesy Polaków. Czytelnik czerpał z tych pism informacje o planach i zamierzeniach władzy, ale nie był w st...
Tom wzbogaca w sposób znaczący polskie studia nad dyskursem antysemickim, a zebrane w nim szkice przynoszą próbę wielostronnego opisu zjawiska. Odznaczając się nowoczesnym warsztatem badawczym i szerokimi kontekstami interpretacyjnymi, ma on szansę trafić do kilku kręgów czytelników:literaturoznawców i kulturoznawców, historyków oraz odbiorców zainteresowanych szeroko rozumianą tematyką żydowską.Eugenia Prokop-Janiec
Ciała zdruzgotane, ciała oporne są pracą o kapitalnym znaczeniu dla współczesnych badań humanistycznych w Polsce, pracą jednoznacznie wpisującą się w „zwrot afektywny”, który dokonał się w humanistyce światowej już jakiś czas temu, ale też ujmującą zagadnienie afektów na swój własny, oryginalny sposób. Chodzi nie tylko o krytyczną refleksję wobec różnych nurtów myślenia o afektach, ale też lekturową egzemplifikację powiązaną ściśle z historią. Jest to praca, która po raz pier...
Tom Afektywne historie sytuuje afekt jako pojęcie kluczowe, skupiające różne perspektywy, które przełamują racjonalne formy poznawania rzeczywistości. Autorzy odsłaniają mnogie oblicza teraźniejszości postrzeganej przez pryzmat afektywnego pojmowania historii, często traumatycznej czy niesamowitej (unheimlich). W jaki sposób nastroje, emocje, czy namiętności odciskają się na kształcie wspólnotowych ram pamięci? A może uchylające się świadomości (lecz poniekąd konstytuujące ją...
Zofia Król, krytyczka i historyczka literatury, doktor filozofii. Redaktorka naczelna magazynu o kulturze dwutygodnik.com. Współpracowała m.in. z „Zeszytami Literackimi”, Tygodnikiem Powszechnym”, „Gazetą Wyborczą” i „Kontekstami”.Autorka wyodrębnia wybrane wątki dziejów uwagi oraz ujawnia na tym tle szczególną zależność pomiędzy filozofią a literaturą. Niedokończone przez fenomenologię zadanie opisu świata podejmuje poezja uważna – przy zachowaniu zasad wiary percepcyjnej, a...
Książka ta poświęcona jest szczególnej konstelacji tekstów artystycznych i teoretycznych, która umożliwia wgląd w rozumienie doświadczenia historycznego od połowy XX wieku. W centrum uwagi autorki znajdują się dzieła artystyczne i literackie, traktowane jako „obiekty teoretyczne”, które prowadzą do wypracowania nowych teoretycznych i krytycznych ram umożliwiających radzenie sobie współcześnie z przeszłością. Konstelację tę tworzą „Pamiętnik z powstania warszawskiego” Mirona B...
Poprzez inteligentny i błyskotliwy opis Szkoły z Irvine książka Ewy Bobrowskiej poszerza w sposób istotny wiedzę na temat poststrukturalistycznego myślenia krytycznego, władającego zachodnią humanistyką w ostatnim ćwierćwieczu. O ile dokonania Derridy, Lyotarda, Isera, a także Jamesona, Josepha Hillisa Millera, Greenblatta i Dominicka LaCapry są nieźle znane w polskim obszarze językowym, o tyle samo interdyscyplinarne przedsięwzięcie, zwane Szkołą z Irvine, nie doczekało się ...
To właśnie napięcie – „centrum – peryferie” – posłużyło jako podstawowa przesłanka badawcza w trakcie pisania niniejszej książki. Celem, jaki stawia sobie Autorka, jest opisanie trzech odrębnych zjawisk w piśmiennictwie o Zagładzie, których status można określić jako kontrowersyjny badawczo, peryferyjny, a co się z tym wiąże, zmuszający do dokonania istotnych rewizji w obrębie przyjętych rozstrzygnięć badawczych: eseistyki, literackiego zapisu kobiecego doświadczenia Zagłady ...
Od śmierci Daniela Paula Schrebera minęło niemal równo sto lat, trudno więc o lepszą okazję, by przyjrzeć się bliżej „najczęściej opisywanemu przypadkowi w historii psychiatrii, człowiekowi cierpiącemu na – jak sam twierdzi – chorobę nerwów, o którym Freud orzekł, że byłby doskonałym dyrektorem zakładu psychiatrycznego, Lacan zaś – że wykazuje się talentem i pasją teologa. „Przypadek Schrebera” to nie tylko fascynujący swoją złożonością system urojeń byłego sędziego, ale równ...
Co humanistyka może zaproponować w kwestii zwierzęcej, czego nie umożliwiają ani etologia, ani ewolucjonizm, ani nauki przyrodnicze? Co istotnego oferują badania kulturowe, czego nie wyczerpuje etyka praw zwierząt ani socjologiczne badania ludzko-zwierzęcych relacji? Co wnoszą studia nad zwierzętami, czego brakowało zarówno w dotychczasowym modelu uprawiania nauki, jak i w społecznych ruchach na rzecz zwierząt? Anna Barcz, Dorota Łagodzka - Wstęp
Rozpoznania zawarte w tomie podpowiadają, iż nowa humanistyka, którą można nazwać nową filozofią doświadczenia, afirmuje obecność nieuchronnej nieciągłości w naszym myśleniu, uwalnia od prymatu „rzeczy pierwszych” i od zagadki finalnego znaczenia. Uznaje znakowy charakter doświadczenia, ale i podkreśla jego wymiar afektywny, organizujący naszą psychikę. Wychodzi więc poza tekst zapisujący doświadczenie , kwestionuje post-strukturalistyczne przekonanie, iż „nie ma nic na zewną...
Wyprawę kina „w stronę wirtualności” − w stronę nowych sposobów jego tworzenia, rozumienia i egzystencji w czasach przemian technologii medialnych - śledzić będziemy przede wszystkim przez pryzmat wybranych praktyk artystycznych trojga twórców: Petera Greenawaya (wielokrotnie powtarzającego tezę o „śmierci” tradycyjnego kina i o narodzinach nowego sposobów obrazowania), Lynn Hershman Leeson (amerykańskiej artystki „kina rozszerzonego”) i Mike’a Figgisa, który w swoich autotem...
Tytuł "Teoria – literatura – życie" konotuje dostatecznie pojemne znaczenia, by mogły w nim zmieścić się główne wątki i dylematy zarówno wcześniejszych, jak i najnowszych orientacji badawczych, od hermeneutyki po biopoetykę. Szerokie spektrum metodologiczne nasyciło się wyraźnymi barwami indywidualnych kompozycji, w jakie poszczególni autorzy wpisali opozycje teorii i literatury, literatury i życia, wreszcie życia i teorii. W każdej z prac wymienione kategorie krystalizowały ...
Bjornar Olsen – norweski archeolog, teoretyk i badacz kultury materialnej, jeden z głównych rzeczników „zwrotu ku rzeczom” we współczesnych naukach humanistycznych. Profesor w Instytucie Archeologii Uniwersytetu w Tromso. Obok "In Defense of Things. Archaeology and the Ontology of Objects" (2010), jest również autorem książek "Persistent memories. Pyramiden – a Soviet mining town in the High Arctic" (2010) oraz "Archaeology: The Discipline of Things" (2012). W myśli współczes...
Zamysł książki Znacze//nie wiersza. Apofazy Paula Celana zawiera się w jej tytule. Chodzi tu bowiem o odczytanie poezji Celana, jednego z najwybitniejszych powojennych poetów języka niemieckiego i zarazem Żyda ocalałego z Zagłady, z perspektywy dążącej nie tyle do hermeneutycznego odszyfrowania ukrytych w jego wierszach znaczeń, co raczej do wy-znaczenia atopiczych nie-miejsc utraconej obecności znaczeń i imion w świecie po Szoa naznaczonym radykalną nieobecnością językowych ...
Zainicjowany w latach 90. poprzedniego wieku zwrot afektywny oddziałuje także na polską humanistykę, przede wszystkim dzięki wysiłkowi kulturoznawców i literaturoznawców. Oczywiście można dyskutować na temat sensowności wyróżniania silniej czy słabiej rysujących się tendencji pojęciem zwrotu — zawsze w takim momencie narażamy się na niebezpieczeństwo uczestnictwa w łatwym do skrytykowania procederze opakowywania treści intelektualnych w atrakcyjne nazwy i przekształcania ich ...
Tematem projektu jest pojęcie widma, stanowiące jedno z kluczowych pojęć dla zrozumienia źródeł i zasad nowoczesnych teorii i praktyk artystycznych. Program badawczy obejmuje zarówno analizę epistemologicznej prawomocności i struktury filozoficznych dyskursów nowoczesnych i późnonowoczesnych, jak i konkretnych zjawisk kulturowych (literatury, muzyki, teatru, sztuk wizualnych). W ramach projektu zostanie przedstawiony odmienny od aktualnie istniejących sposobów myślenia o mode...
Można czytać tę książkę jako monografię myśli Giorgio Agambena, jednego z najważniejszych filozofów ostatnich lat. Wówczas prezentowałaby ona pewien punkt widzenia na całą jego twórczość, jej rozmaite konteksty, inspiracje i echa. Można również czytać ją jako pracę poświęconą pewnej szczególnej kategorii w jego refleksji, jednocześnie centralnej i stale nie dość opracowanej. Pojęcie potencjalności byłoby wówczas osobliwym kluczem do interpretacji myśli Agambena, ponieważ obja...
Andrzej Leśniak – adiunkt w Katedrze Kultury Współczesnej UJ. Magister filozofii (UJ, 2003), doktor historii sztuki (UW, 2008). Redaktor (wraz z Magdaleną Ziółkowską) trzytomowej publikacji "Tytuł roboczy: archiwum" (2008-2009). Autor dwóch książek: "Obraz płynny. Georges Didi-Huberman i dyskurs historii sztuki" (2010) oraz "Topografie doświadczenia: Maurice Blanchot i Jacques Derrida" (2003). Zajmuje się historią myśli o obrazie. Teoretyczna słabość historii sztuki i poznawc...
Ryszard Nycz – teoretyk i historyk nowoczesnej literatury i kultury, profesor w UJ i IBL PAN. Autor książek: "Sylwy współczesne" (1984, 2 wyd. 1996), "Tekstowy świat" (1993, 2 wyd. 2000), "Język modernizmu" (1997, 2 wyd. 2002), "Literatura jako trop rzeczywistości" (2001, 2 wyd. 2012).W książce "Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura" zarysowuję pewną koncepcję literatury oraz propozycję jej badania w sposób, który – w założeniu – respektować ma wielorakie ...
Jakub Dadlez – doktor filozofii, adiunkt na UMCS w Lublinie. Interesuje się myślą współczesną i nowożytną, obecnie zajmuje go kwestia formowania podmiotowości w późnym kapitalizmie. Ponadto lubi dobre jedzenie, muzykę, starannie wydane książki, bycie w ruchu i swoją codzienność.Arcysumiennie rekonstruowane i analizowane dzieło Montaigne’a służy Dadlezowi za materiał badawczy, zarazem ilustrację i inspirację stricte filozoficznych rozważań. Rozważania te dotyczą samej natury m...
