Ta książka klasyka XX-wiecznej filozofii polityki ma dość długą historię, ale nieustającą aktualność. Michael Oakeshott (1901–1990) napisał ją prawdopodobnie w 1952 roku, ale ukazała się dopiero jako wydanie pośmiertne. Zawiera, jak cały dorobek tego autora, bardzo oryginalne i świeże spojrzenie na historię nowożytnych i współczesnych systemów politycznych. Oakeshott nie różnicuje ich tradycyjnie podług nastawienia na cele materialne lub duchowe ani podług legitymacji władzy,...
Żona jest nowym faktem społecznym. Oczywiście żona w dzisiejszym sensie, podobnie jak inne elementy prywatnego życia: rodzina, gospodarstwo domowe, dziecko, dzieciństwo. Jeszcze kilkaset lat temu ognisko domowe wyglądało zupełnie inaczej. Rodzina nuklearna, małżeństwo z miłości, a nie jako interes załatwiany przez rodziców ponad głowami przyszłych małżonków, intymność życia domowego z dzieckiem jako jego hołubionym centrum to dość nowe „wynalazki”. Francuscy badacze historii ...
Henryk Paprocki (ur. 1946), duchowny prawosławny, wykładowca polskich uczelni, autor wielu książek i przekładów z dziedziny teologii prawosławnej, w niniejszej pracy podjął odwieczne zagadnienie „czym jest czas?” u samych jego podstaw, pytając przede wszystkim, czy czas w ogóle istnieje. W niniejszym tomie, choć podtytuł sugeruje zbiór tekstów skupionych wokół jakiegoś tematu, autor przedstawił rozległy, a zarazem spójny obraz tej problematyki. Są to równocześnie „eseje o wie...
Wzory kultury, opublikowane w 1934 roku dzieło amerykańskiej antropolożki Ruth Benedict (1887–1948), należą do światowego kanonu literatury naukowo-humanistycznej. Będąc jedną z podstawowych lektur studenta nauk społecznych, niosą jednocześnie przesłanie dla szerokich kręgów czytelniczych o zrozumieniu inności i tolerancji dla niej. Benedict pokazuje, jak zróżnicowane, osobliwe, czasem wprost niepojęte dla nas mogą być zjawiska kulturowe poszczególnych społeczeństw, jednak uj...
Simon Critchley (ur. 1960) wcześnie stał się gwiazdą brytyjskiej filozofii, ekspertem od filozofii „kontynentalnej”. Toteż jego rozprawka o humorze sięga do filozofii egzystencjalnej i fenomenologii. Owszem, to nie jest śmieszne. Teoria humoru wszakże nie ma być zabawna. Może być za to lekka, a powinna być – przekonująca. I taka właśnie jest książka Critchleya. Autor buduje własną koncepcję natury śmiechu, wprowadza do gry odmienny z natury uśmiech i – mimo wszystko – przywoł...
Roberto Calasso (ur. 1941), włoski pisarz i od dziesiątek lat wydawca (dyrektor wydawnictwa Adelphi), w Polsce znany ze znakomitej książki o greckich mitach „Zaślubiny Kadmosa z Harmonią”, w „Ka” sięga do mitologii indyjskiej. Tytułowe Ka to jedno z imion Pradżapatiego, pana wszelkiego stworzenia, oznaczające dosłownie „kto?”. Już samo takie znaczenie sugeruje tajemnicę i wielokształtność tej mitologii, którą Calasso przedstawia w na poły zbeletryzowanym ujęciu. Jej ambiwalen...
Claude Lévi-Strauss (1908–2009), jeden z najwybitniejszych myślicieli francuskich XX wieku, twórca strukturalizmu i strukturalnej antropologii, po sukcesach jego książek z lat 50. (Smutek tropików) zajął się badaniem mitów amerykańskich Indian spisanym w czterotomowych Mitologikach, publikowanych w latach 1964–1971. Tom pierwszy, Surowe i gotowane, ukazał się niedawno w polskim przekładzie (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010). Niniejszy tom jest drugi w tym cyklu. Podobnie j...
Georges Vigarello (ur. 1941) od kilku dziesiątek lat realizuje swój zamysł „kulturowej historii ciała”. Opisawszy je od strony zdrowia („Historia zdrowia i choroby”, Warszawa 2011), czystości i brudu, szczupłości i otyłości, a nawet prześladowania („Historia gwałtu”, Warszawa 2010), przygląda mu się teraz jako upiększanemu. Tytułowa „uroda” oznacza tu kanon piękna ciała odzianego. Autor śledzi przemiany w tej mierze od renesansu po dziś. Nie jest to oczywiście prosta historia...
Maria Anna Potocka od wczesnych lat siedemdziesiątych prowadzi galerie sztuki nowoczesnej, pełniła i pełni funkcje dyrektorskie w instytucjach muzealnych (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Niepołomicach, Zamek Ujazdowski w Warszawie, Bunkier Sztuki w Krakowie, a obecnie tamże Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK), jest wykładowcą SWPS, członkiem międzynarodowych stowarzyszeń artystycznych i autorem kilku książek z dziedziny sztuki: Malarstwo (1995), Rzeźba (2002), Estetyka kontra sztu...
Emil Cioran (1911–1995), jeden z najsłynniejszych filozofów XX wieku, urodził się i spędził młodość w Rumunii, po czym w 1937 roku wyjechał do Francji, gdzie już pozostał na resztę życia. Wyjeżdżając, pozostawił Rumunom tę kontrowersyjną książkę o religii i wierze. Opublikowana wlasnym nakładem i praktycznie wówczas (1937) nierozpowszechniana, z biegiem lat stała się istotnym wkładem w europejską refleksję nad wiarą. Uznana w Rumunii za bluźnierstwo, zdaniem autora stanowiła ...
Opublikowany w roku śmierci francusko-rumuńskiego filozofa Emila Ciorana (1911–1995) tom wywiadów z nim stanowi bardzo szczególną publikację. Na początku lat 70. XX wieku Cioran pisał do znajomego: „Mam sześćdziesiąt lat i nigdy nie występowałem publicznie”. Nie cenił „życia literackiego”, nie przyjmował nagród, a swoje pisarstwo uważał za „terapeutyczne”. Żył paradoksalnie: uznawał życie za bezsensowne, lecz je kochał i cieszył się nim. W późniejszym okresie jednak, w miarę ...
Richard Shenkman, amerykański obalacz historycznych mitów, legend i zwykłych kłamstw, autor bestsellerowych publikacji historycznych podejmujących tę misję, w niniejszej książce odbywa brawurowy rajd przez dzieje powszechne. Spogląda na nie wprawdzie z perspektywy amerykańskiej, a więc skupia uwagę głównie na historii brytyjskiej, ale rozpiętość tematów i tak jest imponująca: od Troi po Hollywood. Te historyczne nieporozumienia przedstawione w stand-upowym stylu służą nie tyl...
Vladimir Nabokov (1899–1977), amerykański pisarz rosyjskiego pochodzenia, klasyk XX-wiecznej literatury, był też wykładowcą o niekonwencjonalnych poglądach. Mieszkając w latach 40. i 50. w USA, pracował na kilku uczelniach, a jego wykłady zostały opublikowane w postaci trzech książek: "Wykłady o Don Kichocie" (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2015), "Wykłady o literaturze" (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2016) i "Wykłady o literaturze rosyjskiej". O pisarzach rosyjskich nauczał...
Friedrich Schiller (1759?1805), najwybitniejszy niemiecki dramaturg, przedstawiciel klasyki weimarskiej, uprawiał także filozofię, skupiając się przede wszystkim na kwestiach estetycznych. Nie była to jednak estetyka w dzisiejszym sensie zamkniętej dyscypliny o własnej, osobnej problematyce, lecz próba ustanowienia sfery estetycznej jako pośrednika między koniecznością fizyczną a koniecznością moralną. Piękno nie jest dodatkiem, pozorem, lecz istotnym elementem ludzkiego życi...
Niepublikowana za życia lub publikowana w broszurach o minimalnym nakładzie spuścizna Friedricha Nietzschego (1844–1900), epokowego myśliciela niemieckiego, jest bardzo obszerna. Niniejszy tom stanowi jej reprezentatywny wybór – także w tym sensie, że pozwala w skrótowy sposób zapoznać się z całą twórczością autora. W niepublikowanych fragmentach znajdują odzwierciedlenie teksty opublikowane. Nietzsche bowiem tworzył nieustannie wiele wersji tej samej myśli w krótkich, aforys...
Lata decyzji (1933), książka Oswalda Spenglera (1880–1936), niemieckiego filozofa kultury, w okresie publikacji przewyższyła, jeśli chodzi o nakłady i popularność, Zmierzch Zachodu, z którego dziś Spengler jest najbardziej znany. W tym dziele Spengler zajmuje się ogólnie opisem sytuacji polityczno-społecznej w świecie lat 30. XX wieku, rysuje apokaliptyczny obraz przyszłych wojen i rewolucji (klasowej i rasowej) i zapowiada, oczywiście, „zmierzch”, a nawet upadek Zachodu. W p...
Jarosław Urban, znawca whisky i whiskey, autor książek o nich, wielokrotnie pielgrzymował do stanu Kentucky, źródła amerykańskiego bourbona. W swojej książce opisuje jego historię i teraźniejszość. Trunek ten przeżywa w ostatnim czasie wielki wzrost popularności. Bourbon wszakże to whiskey – szczególna, amerykańska odmiana destylatu, który narodził się niegdyś w Szkocji. O specyfice bourbona odróżniającej go od szkockiej whisky, o jego produkcji i producentach traktuje ta ksi...
Michel Meyer (ur. 1950), pod którego redakcją ukazała się ta książka, należy do najwybitniejszych znawców retoryki, kontynuatorów myśli Chaima Perelmana (także jako jego następca na katedrze w Brukseli). Niniejszy tom nie jest typowym banalnym spisem nazwisk i opisem dzieł w porządku chronologicznym, lecz poszukiwaniem głębokiego zakorzenienia retoryki w historycznych i intelektualnych uwarunkowaniach poszczególnych epok.
Odkrycia nowych teorii nie są jedynymi zdarzeniami w nauce wywierającymi rewolucyjny wpływ na specjalistów z dziedziny, w której zostały dokonane. Założenia, na których opiera się nauka normalna, określają nie tylko, z jakiego rodzaju bytów składa się świat, lecz również z jakich się nie składa.
Rozwijane przez Lakoffa językoznawstwo kognitywne wychodzi od żywego doświadczenia ufundowanego przede wszystkim na wyobraźni. Kognitywizm głosi, że język i poznanie wpływają na siebie nawzajem - język nie jest gotowym "narzędziem" poznania, danym z góry lub nawet wpisanym w strukturę umysłu. Za pomocą mnogości efektownych przykładów Lakoff i Johnson pokazują, jak w praktyce metafory sterują naszym postrzeganiem świata.
Amerykański filozof William James (1842-1910) położył "Odmianami..." podstawy pod nową dziedzinę nauki - psychologię religii. Jednak nie akademicki, lecz ludzki, życiowy wymiar tego dzieła sprawił, że wkrótce po publikacji w 1902 roku przełożono je na główne języki europejskie, a oryginalna wersja angielska ma już kilkadziesiąt wydań. Autor rozważa "doświadczenie religijne", a nie "religię" czy wprost jakieś konkretne wyznania jako takie.
O niedogodności, a nawet fatalności narodzin Emil Cioran (1911-1995), rumuńsko-francuski filozof, pisał w późnym okresie życia. Książka ukazała się w 1973 roku. Aforystyczną formą przypomina Nietzschego, radykalnością nihilizmu znacznie go przewyższa. Cioran negujący wszelkie doczesne zaangażowanie z religijnym na czele krąży tu myślami wokół paradoksalnego ograniczenia wolności, jakim jest życie. Jak dawni katarzy i hinduiści widzi w zaistnieniu nieszczęście. Obraz życia jak...
Manfred Lurker (1928–1990) był znanym w świecie niemieckim badaczem symboli, inicjatorem ukazującej się do dziś serii rejestrującej bibliografię pism o symbolice i mitologii, a także założycielem kilku towarzystw naukowych badających tę dziedzinę. Wśród książek i leksykonów Lurkera „Przesłanie symboli” jest najpóźniejsze (1990) i najbardziej syntetyczne. Jest to bogato ilustrowana historia semantyki podstawowych pojęć symbolicznych. Autor sytuuje symbol na tle innych porównyw...
