Chiński Rok Tygrysa 2022. Książki, dzięki którym lepiej poznacie Chiny
Chiński Rok Tygrysa 2022
1 lutego rozpoczyna się chiński Rok Tygrysa 2022. Nowy Rok to najważniejsze święto Państwa Środka, zarówno publiczne jak i prywatne, inaczej zwane jest Świętem Wiosny. W Chinach Nowy Rok to święto ruchome, może przypaść na jeden z dni pomiędzy 21 stycznia a 20 lutego. Każdy rok przypisywany jest jednemu z dwunastu chińskich znaków zodiaku. W tym roku obchodzić będziemy Rok Tygrysa. Kolejny rok – Rok Królika – rozpocznie się 22 stycznia 2023 roku.
Święto Wiosny, w kształcie jaki znamy dziś, ewoluuje od początku naszej ery. Jest specyficzną fuzją różnych świąt. Obchody Chińskiego Nowego Roku trwają tradycyjnie piętnaście dni, a wieńczy je Święto Latarni. Mimo iż na początku XX wieku wprowadzono w Chinach kalendarz gregoriański, do dziś jest to najważniejsze święto w kraju, a obywatele Chińskiej Republiki Ludowej przez trzy dni mają wolne od pracy.
Chiny to najludniejsze, jedno z największych pod względem powierzchni państw świata. Jest bardzo zróżnicowane kulturowo i etnicznie. Przy okazji obchodów Nowego Roku przedstawiamy wam kilka najciekawszych książek o Chinach, które pozwolą lepiej zrozumieć politykę, gospodarkę i kulturę Państwa Środka.
Rok Tygrysa w Chinach – książki Bogdana Góralczyka
Szukając wartościowych książek o Chinach, nie można przegapić dzieł wybitnego polskiego sinologa Bogdana Góralczyka. Słynny orientalista od przeszło dwudziestu lat publikuje książki poświęcone najważniejszym zagadnieniom współczesnej historii Chin. Wśród tytułów wartych uwagi znajdują się takie publikacje jak „Pekińska Wiosna 1989”, „Przebudzenie smoka. Powrót Chin na cenę globalną”, „Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje”. Najnowszą książką profesora Góralczyka jest „Nowy Długi Marsz”. To opowieść o kraju, który wyraźnie wyróżnia się spośród innych państw świata. Chiny jako jeden z największych i najludniejszych krajów świata, to w istocie „kontynent, cywilizacja ubrane w szaty państwa”. Góralczyk opowiada o kraju, który jest w fazie kolejnego renesansu, którego funkcjonowania nie była w stanie przerwać nawet pandemia COVID-19. Można powiedzieć, że kryzys dodatkowo wzmocnił pozycję Chin na arenie międzynarodowej. „Nowy Długi Marsz” jest książką o kondycji współczesnego świata, w którym Chiny rozgrywają kluczową rolę, dlatego jest to idealna pozycja dla czytelników głodnych wiedzy o najnowszej historii kraju.
W księgarni internetowej Woblink znajdziecie wyjątkowy pakiet dwóch ebooków – „Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje” i „Chiny w okresie transformacji”. To pozycje obowiązkowe, nie tylko dla sinologów, ale również dla osób, które chcą więcej dowiedzieć się na temat przemian społeczno-politycznych w Państwie Środka.
Orient w oczach zachodu
Dla zainteresowanych książkami na chiński Rok Tygrysa, historią, przemianami gospodarczymi i relacjami międzynarodowymi Chin, polecamy książkę Henry’ego Kissingera, jednego z najważniejszych amerykańskich dyplomatów. Kissinger wiele lat spędził na wysokich stanowiskach w Białym Domu – piastował urzędy sekretarza stanu oraz doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego w czasach rządów prezydentów Nixona i Forda. Jest również laureatem Pokojowej Nagrody Nobla z roku 1973 za wkład w negocjacje podczas wojny w Wietnamie. Oprócz działań politycznych zajmuje się także pisaniem książek, w których opisuje relacje dyplomatyczne i ekonomiczne na świecie.
W 2011 roku ukazała się jedna z jego najgłośniejszych publikacji – „O Chinach”. Kissinger pisze w niej o relacjach na linii Chiny–Stany Zjednoczone – dwóch największych gospodarek świata. Różnica między tymi państwami jest ogromna i nie chodzi tutaj o kontrast kontynentalny. Chiny to kolebka kulturowa, z kilkutysiącletnią tradycją imperialną, natomiast Stany Zjednoczone to kraj z niespełna trzystuletnią historią państwowości. Kissinger z pozycji uznanego specjalisty w dziedzinie polityki i ekonomii przedstawia sieć zależności, jakie łączą Chiny z resztą świata, oraz ich rolę we współczesnej globalnej gospodarce.
Rok Tygrysa w Chinach – książki i reportaże Liao Yiwu
Przy okazji dyskusji o książkach o Chinach nie można nie wspomnieć o Liao Yiwu, wybitnym reportażyście, laureacie Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Yiwu opisuje Chiny z perspektywy nizin społecznych, mniejszości etnicznych, narodowych i religijnych. Choć urodził się w Syczuanie, to na co dzień mieszka w Berlinie. Musiał bowiem uciekać ze swojego kraju z powodów politycznych. Yiwu pisze nie tylko reportaże. W sferze jego zainteresowań znajdują się również poezja i proza. Da się to wyczuć w jego tekstach non-fiction. Po publikacji poematu na temat zamieszek na placu Tiananmen został uznany za wroga władzy ludowej i został skazany na czteroletni pobyt w więzieniu. Po odzyskaniu wolności wyjechał z kraju.
Jedną z jego najważniejszych książek jest reportaż Prowadzący umarłych. Opowieści prawdziwe. Chiny z perspektywy nizin społecznych. Yiwu opisuje w niej potworne warunki, w jakich żyją ubodzy Chińczycy, jednocześnie podkreślając, że mimo niedogodności nadal potrafią cieszyć się życiem.
W drugim reportażu, który możemy czytać w polskim tłumaczeniu, również pochyla się nad tematem nierówności społecznych. W reportażu Bóg jest czerwony. Opowieść o tym, jak chrześcijaństwo przetrwało i rozkwitło w komunistycznych Chinach Liao Yiwu pisze o dyskryminacji religijnej, której ofiarami są przywódcy duchowi i wyznawcy różnych religii. Mimo rozbudowanego systemu kontroli, bardzo ciężko jest mieć wpływ na kilkudziesięciomilionowe „mniejszości”. Yiwu ponownie zwraca się w stronę ludzi walczących o swoje prawa – rozmawia z lekarzami, zakonnicami, pastorami i zwykłymi wiernymi, którzy w ukryciu starają się pielęgnować swoje tradycje. Liao Yiwu był wielokrotnie wyróżniany nagrodami i stypendiami dla pisarzy prześladowanych politycznie oraz zaangażowanych społecznie.
Pociągiem przez Państwo Środka
Świat można zwiedzać na wiele różnych sposobów np. z okien pociągów! Jednym z najbardziej znanych pasażerów kolejowych na świecie jest Paul Theroux, który w swoim życiu przejechał pociągiem setki tysięcy kilometrów. Wiele ze swoich podróży opisał w opasłych reportażach. Pociągiem przejechał m.in. Europę, Azję, Afrykę i Amerykę, a swoimi doświadczeniami podzielił się w przeszło trzydziestu książkach.
Wyprawie przez Chiny poświęcił idealną książkę na chiński Rok Tygrysa „Jechałem żelaznym kogutem”. To zapis przeszło rocznej drogi przez Państwo Środka. Reportaż jest dowodem na to, jak różnorodne są Chiny – Theroux opisuje jałowe pustynie Sinkiangu, lasy Mandżurii, wielkie metropolie, takie jak Szanghaj i Pekin, a także samotne góry Tybetu. Theroux otrzymał za tę książkę Thomas Cook Travel Book Award.
Mo Yan i współczesna powieść chińska
Jednym z najpopularniejszych na świecie chińskich pisarzy jest Mo Yan, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2012. Mo Yan jest drugim noblistą chińskiego pochodzenia – wcześniej, w 2000 roku, literackiego Nobla otrzymał Gao Xingjian, który urodził się w Ganzhou, ale od 1997 roku posługuje się francuskim paszportem.
Mo Yan często w swoich książkach porusza tematy związane z polityką Komunistycznej Partii Chin i jej wpływu na społeczeństwo. Pisze zatem o reformach rolniczych, kulturalnych i obyczajowych. Jedną z najpopularniejszych książek Mo Yana jest „Klan czerwonego sorgo”. To czteropokoleniowa saga rozpoczynająca się w latach trzydziestych XX wieku. Noblista kreśli w powieści obraz chińskiej wsi, widzianej oczami jej ubogich mieszkańców, którzy są świadkami gwałtownych i nieodwracalnych zmian. Jedną z najbardziej kontrowersyjnych powieści Mo Yana są „Żaby”. Autor porusza w niej drażliwy temat kontroli urodzeń, tzw. polityki jednego dziecka. To także książka o zderzeniu nowoczesności z tradycją.
Wielu znakomitych XX-wiecznych i współczesnych pisarzy chińskich możemy w Polsce poznać dzięki Państwowemu Instytutowi Wydawniczemu i serii „Proza Dalekiego Wschodu”. Wśród nich zdecydowanie najciekawszym jest Yan Lianke, którego książki o Chinach wpisują się w nurt tzw. mitorealizmu. W powieściach Lianke, bardzo silnie zakorzenionych w historii i rzeczywistości chińskiej prowincji, pojawiają się elementy mityczne i baśniowe, które uwypuklają wady i niedoskonałości świata. Podobnie jak Liao Yiwu, Lianke nie jest mile widziany w swojej ojczyźnie. Przez władze uznawany jest za pisarza kontrowersyjnego i wrogiego ludowi.
Wśród innych pisarzy wydanych w serii warto zwrócić uwagę na takich autorów jak Xiao Hong i Wang Xiaobo. Ponadto PIW ma w swojej ofercie również powieść Sheng Keyi, jednej z najważniejszych współczesnych chińskich pisarek, wielokrotnie zestawianej z Yanem Lianke i Mo Yanem.
Książki na chiński Rok Tygrysa – Jung Chang
Głodnym rzetelnej, szczegółowej, ale również dobrze opisanej wiedzy o Chinach polecamy książki na chiński Rok Tygrysa autorstwa Jung Chang (张戎 – Zhāng Róng), brytyjskiej pisarką chińskiego pochodzenia. Jej książki cieszą się ogromną popularnością na całym świecie. Do tej pory zostały przetłumaczone na przeszło 40 języków. Międzynarodowy rozgłos przyniosła jej książka „Dzikie Łabędzie: Trzy córy Chin”. Jest to autobiograficzna powieść, która mimo ogromnej popularności, została w Chinach wpisana na listę książek zakazanych. Do tej pory książka rozeszła się w blisko 20 milionach egzemplarzy na całym świecie.
Jung Chang poświęciła kilka swoich książek najważniejszym postaciom w historii Chin. W 2005 roku ukazała się głośna biografia „Mao. Historia nieznana”, którą Chang napisała wspólnie ze swoim mężem. To obszerna, przeszło 800-stronicowa opowieść o przewodniczącym Komunistycznej Partii Chin Mao Zedongu. W trakcie 12 lat pracy nad książką, autorzy rozmawiali z ludźmi, którzy mieli okazję poznać przywódcy komunistycznych Chin m.in. z Georgem H.W. Bushem, Dalajlamą, Henrym Kissingerem i wieloma innymi. Wydanie książki wiązało się z ogromnymi kontrowersjami, bowiem zarzucono autorom tendencyjne ukazanie Mao jedynie w negatywnych barwach.
W 2013 ukazała się kolejna książka autorstwa Jung Chang pt. „Cesarzowa wdowa Cixi. Konkubina, która stworzyła współczesne Chiny”. Magazyn „The New York Times” okrzyknął ją jedną z najważniejszych książek roku. Chang korzystając z potężnego zasobu dokumentów zgromadzonych w Pierwszych Archiwum Historycznym Chin, na nowo nakreśliła obraz kobiety, która wychodząc z pozycji konkubiny, stała się de facto władczynią Chin.
Czwartą z książek Chang dostępną w Polsce jest opowieść o trzech siostrach, które znalazły się w epicentrum burzliwych wydarzeń XX wieku, a ich życie naznaczone było gwałtownymi zmianami chińskiej rzeczywistości – od cesarstwa, przez republikę, po totalitarne supermocarstwo. Każda z sióstr poszła swoją drogą. Madame Chiang Kai-shek miała obsesję na punkcie władzy, uwielbiała przebywać w towarzystwie wpływowych ludzi. Rozmawiała między innymi z Rooseveltem i Churchillem. Druga – madame Sun Yat-sen fascynowała się komunizmem. Była niezłomną rewolucjonistką i stała się drugą, po Mao, osobą w nowo powstałych komunistycznych Chinach. Trzecia – Ei-ling – najbardziej lubiła pieniądze. Została żoną najbogatszego człowieka w przedwojennych Chinach. Na dobrą sprawę to ona miała największy wpływ na sukces własnej rodziny. „Siostry z Szanghaju” to wyjątkowa opowieść o trzech twarzach Chin z początku XX wieku.
Chiny 5.0
Nie od dziś wiadomo, że Chiny to jedna z największych potęg gospodarczych świata. Ogrom przedmiotów produkowanych w kraju powoduje, że Chiny rozwijają się w bardzo dynamicznym tempie. Jednak Chiny to nie tylko potęga gospodarcza i ekonomiczna. To także gigant na rynku technologii, w tym niezwykle rozwiniętej technologii do kontroli społecznej, która z roku na rok umacnia władzę Komunistycznej Partii Chin. O cyfrowej rewolucji i wpływie technologii na społeczeństwo jest reportaż Kaia Strittmattera pt. „Chiny 5.0. Jak powstaje cyfrowa dyktatura”.
Chińska fantastyka
Od czasów Mo Yana nie było tak głośno o chińskim pisarzu jak o Cixin Liu, autorze trylogii „Wspomnienie o przeszłości Ziemi”. Jeśli chcesz dobrze celebrować chiński Rok Tygrysa 2022, postaw na cykl, który otwiera „Problem trzech ciał”, powieść której nić fabularna utkana jest wokół tajemniczych samobójstw wybitnych fizyków. Eksperyment z czasów rządów Mao w tajemniczy sposób prowadzi do wirtualnej gry „Trzy ciała”, w której najważniejszym celem jest próba ocalenia ludzkości przed oddziaływaniem grawitacyjnym trzech słońc. „Wspomnienie o przeszłości Ziemi” porównywane jest do największych tytułów w historii literatury fantastyczno naukowej, w tym do „Diuny” Herberta.
Cixin Liu szturmem podbił światowy rynek wydawniczy, zgarniając w 2015 roku nagrodę Hugo dla autora najlepszej powieści fantastycznej. Książka szybko stała się bestsellerem w Stanach Zjednoczonych, a wypowiadał się o niej między innymi były prezydent Barack Obama.
Więcej książek chińskich pisarzy znajdziecie w księgarni internetowej Woblink.
Sprawdź również bestsellery stycznia 2022!
