Mądra Książka Roku 2019 – laureaci

Poznaliśmy laureatów konkursu Mądra Książka Roku 2019, który organizowany jest przez Uniwersytet Jagielloński i portal Mądre Książki. Nagroda jest przyznawana w pięciu kategoriach – Nagroda Główna, Nagroda Główna dla Dzieci, Nagroda Społeczności Akademickiej UJ, Nagroda Internautów i Czytelników „Gazety Wyborczej” oraz Nagroda Redaktorów Portalu Mądre Książki.

Mądra Książka Roku 2019: „What the F. Co przeklinanie mówi o naszym języku, umyśle i nas samych” – Benjamin K. Bergen, tłum. Zuzanna Łamża (Wydawnictwo Copernicus Center Press)

„What the f. Co przeklinanie mówi o naszym języku, umyśle i nas samych” – opis wydawcy

Jak to możliwe, że pacjenci po zawale, utraciwszy zdolność mówienia, wciąż krzyczą Szlag!, gdy są zdenerwowani? Jak to się stało, że Wacek przestał być tylko jednym z wielu imion? Dlaczego gówno jest wulgarne, a kupka tylko dziecinna? I dlaczego, chcąc kogoś obrazić, prostujemy środkowy palec?

Niemal wszyscy przeklinamy – po zbyt wielu drinkach, kopnięciu się w palec albo przyłapani na gorącym uczynku. Przekleństwa można „wypikać”, zastąpić gwiazdką, ocenzurować – lecz są tak pociągające, że nie potrafimy przestać ich używać.

Benjamin Bergen, językoznawca i kognitywista, tłumaczy co przeklinanie mówi nam o naszym języku i umyśle. Przekonuje, że „brzydkie” słowa są pożyteczne. Mogą śmieszyć, wyzwalać albo pobudzać emocjonalnie. Dowodzi, że oferują nam możliwość spojrzenia z nowej perspektywy na to jak mózg przetwarza język i dlaczego języki świata tak różnią się od siebie.

Błyskotliwe jak diabli i zajebiście śmieszne, What the F jest obowiązkową lekturą dla wszystkich, którzy chcą się dowiedzieć jak i dlaczego przeklinamy.

Nagroda główna w kategorii książka dla dzieci: „Śmieci” Gerda Raidt, tłum. Katarzyna Łakomik, Wydawnictwo Babaryba

Śmieci – opis wydawcy

Ludzie pozostawiają po sobie przeogromną ilość śmieci!
Możemy je znaleźć nie tylko na wysypiskach czy w spalarniach, ale i w lasach, w oceanach, w kosmosie, na Księżycu, a nawet na Marsie! Czy wiecie, dlaczego tak się dzieje i jak temu zaradzić?
W dawnych czasach nie wszystko trafiało do kosza, a większość odpadków udawało się przetworzyć. Jak więc obecnie ograniczyć ilość produkowanych śmieci? I czy recykling rozwiąże problem ich nadmiernej ilości? A może da się prowadzić życie całkowicie bezśmieciowe (zero waste)?
Z tej książki dowiecie się nie tylko wszystkiego o śmieciach, ale też odkryjecie, jak skutecznie walczyć z ich nadmiarem, tak by uchronić naszą Ziemię przed ekologiczną katastrofą!

Nagroda społeczności akademickiej UJ – Artur Wójcik za „Fantazmat Wielkiej Lechii. Jak pseudonauka zawładnęła umysłami Polaków” (Wydawnictwo Napoleon V)

Fantazmaty Wielkiej Lechii – opis wydawcy

Propagatorzy Wielkiej Lechii przedstawiają nową wersję historii bez faktów, w której Polacy (zwani niegdyś Lechitami) posiadali m.in. ogromne imperium, toczyli zwycięskie boje z Aleksandrem Wielkim, czy kontaktowali się z… kosmitami. Zwolennicy tych teorii utrzymują, że wrogom Lechii zależało na tym, aby zniszczyć „prawdę” i wmówić nam, że Polacy zeszli z drzew wraz ze chrztem Mieszka w 966 roku. Popularność koncepcji Wielkiej Lechii przerodziła się w agresywny retorycznie ruch internetowy, którego zwolennicy nazywani są turbosłowianami lub turbolechitami.

Praca składa się z dwóch części: publicystycznej i naukowej. W pierwszej części, przedstawiona została geneza i charakterystyka zjawiska, jak również idące za nim zagrożenia. Część druga stanowi wycieczkę do wykreowanego przez pseudonaukę świata starożytnych Polaków, w której rolę przewodnika pełni historyk. Krok po kroku zostaną poddane analizie dowody rzekomo potwierdzające istnienie imperium lechickiego. Ukazane zostanie, jakimi narzędziami można rozbroić każdy mit pseudohistoryczny, w czym niebagatelną rolę będzie miało przedstawienie tego, co rzeczywiście wiemy na temat naszych początków. Czytelnik będzie mógł zapoznać się z bogatą literaturą przedmiotu, pomocną w dalszym samodzielnym pogłębianiu wiedzy.
Książka skierowana jest przede wszystkim do osób, które napotykają w internecie nowe, niejednokrotnie kontrowersyjne lub podejrzane treści o najdawniejszej historii Polski, jak również i do wszystkich zainteresowanych tajemnicami naszych dziejów.

Nagroda Internautów i Czytelników „Gazety Wyborczej”: „Wielcy naukowcy” Marcin Jamkowski i Maciej Szymanowicz (ilustracje), Wydawnictwa Dwukropek.

Wielcy naukowcy – opis wydawcy

To trzeci tom serii Wielcy ludzie, który jest poświęcony wybitnym naukowcom w historii świata. Autor przedstawia zarówno myślicieli starożytnych (Arystotelesa czy Archimedesa), jak i nowożytnych (Mikołaja Kopernika, Izaaka Newtona, Alberta Einsteina czy Marię Skłodowską-Curie). Są wśród nich także mniej znane postacie, którym zawdzięczamy chociażby odczytanie egipskich hieroglifów czy zbadanie starożytnych mumii.

Nagroda Redaktorów Portalu Mądre Książki: „Wirus paniki” – Seth Mnookin, tłum. Hanna Pustuła-Lewicka, Wydawnictwo Czarne

„Wirus paniki” – opis wydawcy:

Pogłoski i mity, które narosły wokół szczepień ochronnych, krążą w przestrzeni publicznej od dekad. Anegdoty i przypuszczenia nie prowadzą jednak do poznania prawdy i nie mają szans w starciu z rzetelnymi badaniami. Odrzucenie wiedzy naukowej doprowadziło do powstania Towarzystwa Płaskiej Ziemi i odnowienia wiary w lecznicze skutki upuszczania krwi. Rygorystyczne eksperymenty – do wysłania ludzi na Księżyc i rozwoju mikrochirurgii. Dlaczego więc, pomimo stwierdzonej skuteczności szczepionek, ruchy antyszczepionkowe zajmują tak mocną pozycję? I dlaczego zagrożenia związane z brakiem szczepień są lekceważone, a w siłę rosną teorie spiskowe?

Amerykański dziennikarz Seth Mnookin bez wyśmiewania przeciwnika rozkłada na czynniki pierwsze antyszczepionkowe fobie i ich źródła. Prowadzi czytelnika przez historię medycyny, objaśniając kolejne etapy rozwoju nauki, jak również równoległego tworzenia się grup opierających swoją działalność na lęku i podejrzeniach.