16. edycja Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego
Znamy 10 reportaży nominowanych do 16. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego! Spośród zgłoszonych 150 książek, jury pod przewodnictwem Ludwiki Włodek, wybrało 10 tytułów. Na liście znalazły się cztery książki polskich i sześć zagranicznych autorów. Nazwisko laureata lub laureatki poznamy 18 maja, podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie.
Spośród zgłoszonych 150 książek, jury pod przewodnictwem Ludwiki Włodek, wybrało dziesięć najlepszych reportaży wydanych po polsku w 2024 roku. Na liście znalazły się cztery książki napisane po polski i sześć tłumaczeń.
Z tej dziesiątki jury wybierze pięć książek, które przejdą do finału 16. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Najlepszy reportaż poznamy 18 maja, podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie.
W tegorocznej edycji wzrosła wysokość nagród. Dla autorki lub autora najlepszej książki reporterskiej ta kwota wynosi obecnie 120 tys. zł, a dla tłumacza lub tłumaczki najlepszej książki reporterskiej jest to 25 tys. zł. Autorka lub autor książki nominowanej (jeśli nie otrzyma głównej nagrody) otrzyma 15 tys. zł. Z kolei tłumaczka bądź tłumacz takiej książki dostanie 8 tys. zł.
16. edycja Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego – nominacje
„Ozland” – Agnieszka Burton, Wydawnictwo Dowody
Książka ta jest opowieścią o krainie i przestrzeni. Nie jest to tylko powierzchowny opis jakiegoś miejsca po krótkiej wizycie. Autorka, Agnieszka Burton, spędziła w Australii dwadzieścia lat. Prezentuje czytelnikom zapomnianą historię o świecie innym niż ten, który znamy. Pokazuje, jak wyglądało to miejsce przed przybyciem białych ludzi na okrętach. „Ozland” to niesamowita przygoda z Pierwszymi Narodami, „przędzeniem słów”, duchach i prastarych Śnieniach. Wszystko to na dalekim Australijskim Outbacku.
„Las duchów” – Andrzej Dybczak, Wydawnictwo Nisza
Historia która ma początek w Muzeum Etnograficznym w Krakowie. To tak zwana kolekcja syberyjska, zbiór przedmiotów z XIX wieku, był punktem wyjścia dla autora. Stara się on nadać kontekst tym zwykłym rzeczom przywożonym przez podróżników, zesłańców i innych ludzi. Andrzej Dybczak kilkukrotnie odbył podróż na Syberię by znaleźć potomków powiązanych z nimi ludzi. Odkrywa historie, które się za nimi kryją i pozwala spojrzeć z innej perspektywy na z pozoru zwykłe zbiory muzealne.
„Za czwartym razem zatonęliśmy” – Sally Hayden, tłum. Przemysław Hejmej, Wydawnictwo Sonia Draga / Post Factum
Relacja z kryzysu migracyjnego w Afryce Północnej. Historia bazująca na wywiadach z setkami uchodźców i migrantów chcących dotrzeć do Europy ale będącymi aktualnie, wbrew swojej woli, na terenie Libii.
„Biuro przeczuć” – Sam Knight, tłum. Agnieszka Wilga, Wydawnictwo Czarne
Niesamowita opowieść o lekarzu psychiatrze Johnie Barkerze i założonym we współpracy z dziennikiem „The Evening Standard”, „Biurze przeczuć”. Barker który w 1966 roku, był jednym z lekarzy którzy dotarli do walijskiego miasteczka Aberfan. Miejsca gdzie w wyniku tragicznej katastrofy, osunięcia hałdy węglowej na górnicze miasteczko, zmarło ponad sto czterdzieści osób. To właśnie wtedy postanowił połączyć naukę z ezoteryką i zaczął zbierać świadectwa na temat, snów, wizji i przeczuć które nachodziły ludzi ludzi przed wielkimi tragediami. Zbieraniem i przetwarzaniem właśnie tych danych zajmowało się tytułowe „Biuro przeczuć”.
„Wybrani” – Patricia Nieto, tłum. Aleksandra Wiktorowska, Wydawnictwo ArtRage
W Kolumbii, na wschód od Medellín znajduje się miasteczko Puerto Berrío. Przepływa przez nie rzeka Magdalena, a wraz z nią anonimowe ciała – które pojawiają się w niej głównie przy okazji konfliktów i zbrojnych starć. Stają się one częścią miejscowej legendy, są wyławiane z nurtu, nadawane są im nowe imiona, a szczątki chowane są w za zagłębieniach w kolorowym murze. Jest to swoisty rytuał mający zapewnić bezpieczeństwo i powodzenia mieszkańcom. Autor przedstawia nam miejsce gdzie tragiczne wydarzenia mieszają się z myśleniem magicznym i przybliża nam to miasto i żyjących w nim ludzi wraz z ich wierzeniami.
„Staniemy się tacy jak on” – Maciej Pisuk, Wydawnictwo Cyranka
Prawdziwe historie realnych ludzi. Maciej Pisuk oddaje głos mieszkańcom ulicy Brzeskiej. Jest to krótka ulica pełna zrujnowanych kamienic, schowana na tyłach bazaru Różyckiego. Ulica na której mieszkał sam autor, a opowiedziane historie, należą do ludzi których znał, jego sąsiadów. Prawdziwy obraz ludzkiego życia, bez uciekania się do taniej sensacji i kontrowersji.
„Kamienie musiały polecieć” – Aneta Prymaka-Oniszk, Wydawnictwo Czarne
Autorka chcąc zgłębić swoją własną historie, rozmawiając z bliskimi, sąsiadami i badając archiwalne źródła, dotyka tematów trudnych i dla wielu bolesnych. Jest to historia Podlasia i ludzi go zamieszkujących, po II wojnie światowej. Mieszkających tam Polaków i Białorusinów oraz wydarzeń, o których opowiadali przytłumionym głosem. Punktem wyjścia dla autorki jest śmierć jej dziadka, który w maju 1945 roku, został zamordowany we własnym domu przez „bandę”.
„Jeden dzień z życia Abeda Salamy” – Nathan Thrall, tłum. Monika Bukowska, Wydawnictwo Znak Literanova
W gronie nominowanych do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego znalazł się równie uhonorowany Nagrodą Pulitzera reportaż „Jeden dzień z życia Adeba Salamy” Nathana Thralla. Książka została ogłoszona najlepszą książką 2023 roku według „The New Yorkera”, „The Economist”, „Time’a”, „The New Republic” i „Financial Timesa”.
Pięcioletni Milad, syn tytułowego Abeda Salamy, jest bardzo podekscytowany szkolną wycieczką. Część rodziców boi się deszczowej pogody, ale ostatecznie autobusy ruszają w drogę. Kilka godzin później Abed dowiaduje się, że doszło do tragicznego wypadku.
Kiedy mężczyzna dociera na miejsce, widzi spalony autobus. Część dzieci przetransportowano do szpitali w Jerozolimie i na Zachodnim Brzegu. Niektóre zaginęły. Abed zrobi wszystko, żeby odnaleźć ukochane dziecko, ale czy mu się to uda? Jest po niewłaściwej stronie muru i ma niewłaściwe dokumenty.
„Diabły z Bassa Modenese” – Pablo Trincia, tłum. Tomasz Kwiecień, Wydawnictwo Otwarte
Reportaż dziennikarza śledczego, Pablo Trincia na temat jednej z najgłośniejszych śledztw we Włoszech. Dzieci oskarżające dorosłych o praktyki satanistyczne, oskarżenia o porwania, tortury i morderstwa. Sekta pod wodzą księdza, odprawiająca seksualne rytuały. Dzięki tej książce możemy się dowiedzieć co tak naprawdę wydarzyło się w Bassa Modenese.
„Miasto Meksyk” – Juan Villoro, tłum. Barbara Bardadyn, Wydawnictwo Bo.wiem
Opowieść o tym jak różnorodnym miastem jest Meksyk. Autor, wieloletni mieszkaniec, prowadzi nas przez jego ulice, pokazując je nam ze swojej perspektywy. Opowiada o historii, od tej starożytnej przez panowanie Azteków, Hiszpańskie podboje, aż po dzień dzisiejszy. Przedstawia mieszkańców, biurokratyczne absurdy i labirynty uliczek. Jest to pełna humoru i ironii opowieść o ciągle rosnącym megalopolis.
Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego – historia
Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego jest to wyróżnienie przyznawane książkom reporterskim podejmującym ważne problemy współczesności, a także pogłębiającym wiedzę o świecie innych kultur. Owa nagroda to również forma uhonorowania mieszkającego przez ponad 60 lat w stolicy wybitnego reportera, dziennikarza i publicysty, Ryszarda Kapuścińskiego.
Wyróżnienie ma charakter międzynarodowy. Od 15 lat Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego jest przyznawana za najlepszy reportaż książkowy opublikowany w Polsce i po polsku między 1 stycznia a 31 grudnia poprzedniego roku. Warto podkreślić, że konkurs od pierwszej edycji nagradza także tłumaczy.
Organizatorem i fundatorem Nagrody jest Miasto Stołeczne Warszawa, a patronat honorowy sprawuje Alicja Kapuścińska, żona pisarza. Konkurs współorganizuje redakcja „Gazety Wyborczej”. Partnerem Nagrody jest Fundacja im. Ryszarda Kapuścińskiego Herodot.
Zeszłoroczną laureatką Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego została Fernanda Melchor za książkę „To nie jest Miami”. To cykl wstrząsających reportaży literackich, w których autorka zabiera czytelników w podróż po rodzinnym Veracruz i okolicach.
