Co czytać w wakacje? TOP 10: Najlepsza literatura faktu na lato
Koniec szkoły, wakacje już rozpoczęte, trzeba więc wycisnąć z nich jak najwięcej czasu na czytanie! Zastanawiacie się jakimi książkami umilić sobie letni wypoczynek? Przychodzimy z pomocą uzbrojeni w książkowe rekomendacje! W kolejnej odsłonie „Co czytać w wakacje?” zebraliśmy dla Was kilka świetnych tytułów non fiction, które koniecznie musicie poznać tego lata. Na liście nalazły się zarówno reportaże, książki podróżnicze, jak i tytuły poruszające współczesne problemy. Oto najlepsza literatura faktu na lato 2025, które koniecznie polecamy załadować do swojego czytnika lub przesłuchać w audiobooku!
TOP10: Najlepsza literatura faktu – lato 2025
Literatura faktu to bardzo pojemny gatunek, po który chętnie sięgają czytelnicy o bardzo różnych zainteresowaniach. Co jednak kryje się pod tym pojęciem? Do literatury faktu można zaliczyć zarówno reportaże, relacje z wydarzeń, antologie tekstów reporterskich, książki podróżnicze, biografie, autobiografie, wspomnienia i listy. To termin bardzo pojemny. Wskakuje na przedstawienie rzeczywistych wydarzeń historycznych, życiorysów osób – zarówno tych bardziej, jak i mniej znanych – oraz generalnie na opisywaniu otaczającej nas rzeczywistości. Integralną częścią tego gatunku są reportaże. Często opisują one różne zjawiska społeczne czy kultury. W Polsce jest kilka wydawnictw specjalizujących się w wydawaniu tego typu literatury. Wśród nich warto wymienić Wydawnictwo Czarne, Dowody, Wydawnictwo Karakter i Wydawnictwo Poznańskie ze swoją serię reporterską. Książki, jakie ukazują się ich nakładem, charakteryzują się wysokim poziomem merytorycznych i co roku wiele z nich trafia na listy nominacji do najważniejszych nagród literackich.
Letni odpoczynek za pasem. W związku z tym wielu z nas nasuwa się zasadnicze pytanie – co czytać w te wakacje? W końcu trwają one tylko chwilę, a książek do przeczytania jest tak dużo! Jak zatem wybrać idealną lekturę na urlop? Przychodzimy z pomocą! Wybraliśmy dla Was wartą uwagi literaturę faktu na lato, z którą na pewno owocnie spędzicie czas. Zebraliśmy pozycje zarówno zagraniczne, jak i polskie. To tytuły, które z pewnością dadzą Wam do myślenia, poruszające ważne tematy, jak i lżejsze książki, przy których zrelaksujecie się w wolnym czasie. W zestawieniu pojawi się literatura faktu na lato bardzo nastawiona na zgłębianie problemów współczesnego społeczeństwa, ale również taka, która komentuje historie konkretnych wydarzeń, miejsc lub osób – nawet tych fikcyjnych!
Najlepsze książki non-fiction – nasz ranking książek
Tamte czasy. Raport z teraźniejszości – Martín Caparrós, tłum. Marta Szafrańska-Brandt, Wydawnictwo Literackie
Książka docenianego argentyńskiego reportażysty Martína Caparrós’a. Autora takich uznanych pozycji jak „Głód” i „Ñameryka”. Przedstawia nam on wnikliwą analize współczesnego świata oraz trapiących go problemów.
W tym celu zaprasza nas do ciekawego eksperymentu myślowego, gdzie całość przedstawiona jest z perspektywy historyczki żyjącej w odległej przyszłości. Dzięki temu zabiegowi, mamy możliwość spojrzeć na wiele problemów z dystansu. Zastanowimy się jak nasza codzienność będzie opisywana w podręcznikach do historii w przyszłości.
Pozycja ta zaczyna się od zdania: „Przekroczyli właśnie 8 miliardów i przestraszyli się: uznali, że jest ich za dużo. Postanowili więc przeliczyć się dokładnie – jakby to miało cokolwiek zmienić”. Na kolejnych stronach porusza wiele współczesnych problemów społecznych. Kwestie takie jak problemy demograficzne, zmiany społeczne, relacje rodzinne i międzyludzkie czy problemy wiążące się z korporacjami, sztuczną inteligencją oraz problemami z nowymi rodzajami broni czy napięciami religijnymi.
Gry rodzinne. Jak myślenie systemowe może uratować ciebie, twoją rodzinę i świat – Joanna Flis, Wydawnictwo Znak
W „ Grach rodzinnych” Joanna Flis poddaje analizie trudny temat relacji rodzinnych. Przygląda się temu na ile człowiek jest w nich autentyczny, a na ile stara się tylko odtwarzać narzucone mu odgórnie role, które wymagane są przez tradycje czy konwenanse społeczne.
Autorka stara się sprawdzić, ile jest prawdy w starym stwierdzeniu, że „z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciach”. Na ile jesteśmy w stanie oderwać się od sztywno ustalonych schematów i odgrywania odgórnie zaplanowanych zadań. Czy zrozumienie dynamiki i schematów jakimi kieruje się taki system jak rodzina, pozwala na to by świadomie kształtować swoją indywidualną postawę. A dzięki temu samodzielnie podejmować decyzje i budować swoją personalną tożsamość.
Książka pozwala lepiej zrozumieć mechanizmy funkcjonujące w rodzinie. Nadaje kontekst rolą w których się znajdujemy. Dzięki temu możemy lepiej zrozumieć relacje w których się znajdujemy. Pozwala to na podejmowanie świadomych decyzji zamiast automatycznego odgrywania ról, które są nam odgórnie przypisywane.
Bóg techy. Jak wielkie firmy technologiczne przejmują władzę nad Polską i światem – Sylwia Czubkowska, Wydawnictwo Znak Literanova
Pozycja, która opowiada o tym jak ogromne korporacje wpływają na kształtowanie się naszej rzeczywistości. Autorka analizuje jak wielkie firmy elektroniczne zdobywają kolejne rynki. Opisuje jakie narzędzia i techniki są w tym celu wykorzystywane. Porusza również kwestie tego, do czego są w stanie się posunąć dążąc do realizacji założonych celów.
Czy wraz z rozwojem korporacji jesteśmy narażeni na cyfrowe niewolnictwo, gdzie każdy nasz krok będzie pod nadzorem algorytmów i sztucznej inteligencji? Przekonamy się jak Big Tech manipuluje polityką i wywiera wpływ na opinię społeczną. Jakich mechanizmów używa by kształtować prawo na własną korzyść.
Dzięki pracy wykonanej przez autorkę możemy przyjrzeć się wzorcom wykorzystywanym przez korporacje do ciągłego wzbogacania i zdobywania władzy. Metody, przez które jednostki coraz bardziej stają się tylko bezbronnymi narzędziami.
Głowa węża. Przemytnicy z Chinatown i amerykański sen – Patrick Radden Keefe, tłum. Jan Dzierzgowski, Wydawnictwo Czarne
„Głowa węża. Przemytnicy z Chinatown i amerykański sen” to reportaż Patricka Raddena Keefe’a, autora głośnej publikacji o konflikcie między republikanami a lojalista w Irlandii Północne pt. „Cokolwiek powiesz, nie mów nic”. Historia o nielegalnej migracji obywateli Chin do Stanów Zjednoczonych. Wydarzeniem, od którego autor zaczyna swoją opowieść o półświatku przemytników ludzi, jest wypadek statku handlowego Golden Venture z czerwca 1993 roku. Poznamy losy 286 osób, które nim podróżowały, a były nielegalnymi imigrantami starającymi się przedostać na terytorium Stanów Zjednoczonych.
Dziesięć osób utonęło, gdy statek utknął na mieliźnie, a oni podjęli dramatyczną próbę przedostania się na ląd. Pozostali zostali aresztowani i spędzili wiele lat w oczekiwaniu na wyrok sądu. Większość z pasażerów została deportowana z powrotem do kraju urodzenia.
Osobą odpowiedzialną za organizację tego procederu jest, kierująca szmuglerskim podziemiem Siostra Ping – shetou „głowa węża”. Prowadziła mały sklep wielobranżowy na Manhattanie, a naprawdę nazywa się Cheng Chui Ping.
Ewangelia wellnessu. Fałszywa obietnica dobrostanu – Rina Raphael, tłum. Hanna Pasierska, Wydawnictwo Czarne
Autorka, Rina Raphael, jest amerykańską dziennikarką, która przez kilka lat była odpowiedzialna za prowadzenie rubryki na temat wellnesu w magazynie dla biznesmenów. Pozwoliło jej to na dogłębne poznanie ten branży i jej mechanizmów.
Z „Ewangelii wellnessu” dowiemy się skąd pojawiła się moda na batony proteinowe i eliminowanie glutenu z diety. Co napędza nowe i modne trendy w kulturze zdrowego odżywiania i życia fit. Autorka analizuje mechanizm, gdzie rzeczy, które miały poprawiać nasz nastrój i wpływać do nasze dobre samopoczucie, stają się kolejnymi obowiązkami i źródłem stresu. Takie podejście może doprowadzać nas do obsesji, generując jeszcze więcej lęku i stresu, przed którymi staramy się uciec.
Wraz z Riną Raphael, zastanowimy się nad tym, czy wellness i kult dbania o zdrowie, wyrastają we współczesnym świecie na nową świecką religię. Czy może jest to objaw systemowych zaniedbań i utraty zaufania do medycyny głównego nurtu.
Neapol słodki jak sól – Piotr Kępiński, Wydawnictwo Czarne
„Neapol słodki jak sól” to tytuł, dzięki któremy możemy poczuć niepowtarzalną atmosferę Neapolu. Zanurzyć się w tym pełnym kontrastów mieście, gdzie możemy poczuć zarówno cudowny aromat pizzy jak i smród pozostawionych gdzieś śmieci. Miejsce będące dla jednych esencją włoskiego klimatu, jednocześnie dla innych pełne męczącego bezładu.
Autor stara się przedstawić to wspaniałe Włoskie miasto z perspektywy, która ucieka przed utartymi schematami. Przedstawie je nam na nowo, pozwalając nam spojrzeć na nie jego oczami. Prześledzimy ukryte zaułki, zapoznamy się z nagłówkami gazet i spróbujemy lokalnych specjałów, popijając limoncello i napawając się atmosferą tego wyjątkowego miejsca.
To prawdziwa i żywa opowieść o mieście, które albo się kocha albo się go nienawidzi. Książka ta stara się redefiniować nasze, często popkulturowe, spojrzenie na Neapol.
Patopaństwo. O tym, jak elity pustoszą nasz kraj – Jan Śpiewak, Wydawnictwo W.A.B.
Jest to najnowsza książka autora takich popularnych haseł jak „państwo z kartonu” czy „patodeweloperka”. Działacz społeczny, Jan Śpiewak, przygląda się patologiom w sposobie funkcjonowania naszego państwa. Stara się on zidentyfikować źródła problemów, z którymi zmagamy się na co dzień jako społeczeństwo.
Analizuje on szkodliwe mechanizmy, które w negatywny sposób wpływając na sferę życia publicznego. W „Patopaństwie” porusza on takie zagadnienia jak problemy mieszkaniowe czy koszta kredytów hipotecznych. Kwestie tego, dlaczego spożycie alkoholu w kraju, jest wyższe niż w czasach PRL-u. Poznamy również odpowiedzi na takie pytania jak, na przykład to dlaczego od 35 lat w polityce pojawiają się te same twarze.
Poruszone zostanie również wiele innych wątków i problemów z jakimi aktualnie musimy się mierzyć. Jest to również przypomnienie o tym, że dobrze funkcjonujące państwo jest w stanie zrobić bardzo dużo dobrego dla własnych obywateli. Jak również, że wszystkim nam powinno zależeć na tym by żyć w sprawnie funkcjonującym kraju, który realizuje interesy wspólnoty, a nie opowiada się po stronie najsilniejszych.
Ted Lasso. Nieopowiedziana historia serialu, który podbił nasze serca – Jeremy Egner, tłum. Radosław Chmiel, Wydawnictwo Otwarte
„Ted Lasso” to serial produkcji Apple TV. Inspirowana reklamą telewizyjną produkcja, która zdobyła rzesze fanów na całym świecie. Opowiada o losach trenera piłki nożnej, który obejmując tą pozycję, nie znał nawet zasad tego sportu. Książka ta ujawnia natomiast nieznane dotychczas kulisach tego uwielbianego serialu.
Autor, Jeremy Egner, zawarł w tej pozycje masę ciekawostek i anegdot otaczających tą produkcję. Również ciekawe analizy i wywiady z osobami zaangażowanymi w produkcję. Pokazuje nam nieoczywiste nawiązania do innych dzieł popkultury nawet tak odległych jak na przykład „Gwiezdne Wojny” i konflikt między jasną, a ciemną stroną mocy.
Jest to doskonała okazja dla wszystkich fanów produkcji Apple’a na to by jeszcze raz zanurzyć się w serialowym świecie.
Kiedy ciało mówi nie. Koszty ukrytego stresu – Gabor Maté, tłum. Piotr Cieślak, Wydawnictwo Czarna Owca
„Kiedy ciało mówi nie” to książka zdradzająca, w jaki sposób umysł może oddziaływać na nasze ciało i zdrowie. Doktor Gabor Maté na podstawie analizy badań i konkretnych przypadków, pokazuje jak wydarzenia z naszego życia, mogą wpływać na podatność na różne choroby. Sprawdza czy istnieje związek pomiędzy umiejętnością wyrażania emocji, a zapadalnością na chorobę Alzheimera.
Poznamy historie znanych osób i ich dolegliwości. Cierpiącego na alzheimera Ronalda Regana czy zmagającego się z rakiem jąder Lance Armstronga. Dowiemy się jak stres i poszczególne emocje mogą prowadzić do konkretnych stanów chorobowych.
Autor zawarł w książce również, siedem zasad zdrowienia, są to wskazówki, które mogą okazać się pomocne w walce z ukrywanym przez nas stresem. Dzięki tej pozycji możemy zrozumieć jak chronić nasze zdrowie.
Ciao, Goethe! Śladami Goethego w Italii – Jacek Cygan, Wydawnictwo Marginesy
„Ciao, Goethe!” to książka napisana przez Jacka Cygana, najbardziej znanego ze swoich dokonań muzycznych. Autora licznych piosenek i tekstów do nich. Występował również w roli jurora w popularnym programie „Idol”.
Teraz zabiera nas w niesamowitą podróż przez Włochy. Śladami, dwuletniej, podróży, którą odbył Goethe przez ten kraj. Wraz z żoną, przez dwadzieścia lat podróżowali przez miejsca które odwiedził ten wybitny poeta. Wraz z nimi możemy podziwiać piękno Italii. Odwiedzimy kościoły, pałace i ruiny. Będziemy przyglądać się wyjątkowym dziełom sztuki i zachwycać pięknem miast takich jak Rzym czy Wenecja.
Mamy tutaj okazję spojrzeć na ten kraj z nowej, ciekawej perspektywy. Spojrzeć na te miejsca przez pryzmat postaci Goethego, który był dla Jacka Cygana inspiracją i przewodnikiem w tej niesamowitej podróży.
Najlepszą literaturę faktu na lato znajdziecie w księgarni Woblink.com. Mamy nadzieję, że któraś z powyższych książek przyciągnęła Waszą uwagę i że umili Wam wakacyjny odpoczynek! A jeśli zaproponowane przez nas tytuły już za Wami, podrzucamy kilka innych pozycji: „Włochy prawdziwe. Podróż śladami mafii, migracji i kryzysów” Mateusza Mazziniego (fascynujący reportaż o prawdziwych Włochach, kraju fascynującym i pełnym sprzeczności), „Izrael na wojnie. 100 lat konfliktu z Palestyńczykami” Piotra Zychowicza (niestety bardzo aktualna obecnie książka), „My, Sarmaci” Joanny Orzeł (autorka przedstawia mity i rzeczywistość szlachty Rzeczpospolitej), „Traumaland Polacy w cieniu przeszłości” Michała Bilewicza (autor na kartkach książki stawia pytanie o to, jak wyrwać się z wpływu historycznej traumy), „Wojna o śmieci. Globalne śledztwo w sprawie brudnego handlu twoimi odpadami” Alexandra Clappa (Alexander Clapp śledzi brudny handel organami i zdradza, kto płaci za naszą wygodę, a kto na niej zarabia), „Krótko i szczęśliwie. Historie późnych miłości” Agaty Romaniuk (zbiór prawdziwych historii dojrzałych miłości), „Służące do wszystkiego” Joanna Kuciel-Frydryszak („poprzedniczka” bijących rekordy popularności „Chłopek”, to opowieść o losach kobiet pracujących w charakterze służących) oraz „ AI. Jak się przygotować do rewolucji?” Mateusza Madejskiego (Mateusz Madejski pyta ekspertów o przyszłość w świecie sztucznej inteligencji).
Najlepsze książki non-fiction na lato 2022 – TOP10
Oppenheimer. Triumf i tragedia ojca bomby atomowej – Martin J. Sherwin, Kai Bird, tłum. Janusz Błaszczyk, Wydawnictwho Replika
Nasze zestawienie najlepszych książek non-fiction na lato 2023 otwiera nagrodzona Pulitzerem wybitna biografia ojca bomby atomowej pt. „Oppenheimer. Triumf i tragedia ojca bomby atomowej”. To portret genialnego i ambitnego, a zarazem złożonego i pełnego wad człowieka, który na zawsze zmienił świat.
Po zrzuceniu przez Amerykanów bomby atomowej na Hiroszimę, Oppenheimera okrzyknięto najsłynniejszym naukowcem swego pokolenia. Dla wielu stał się również współczesnym ucieleśnieniem mitu o Prometeuszu – człowiekiem zmagającym się z konsekwencjami postępu naukowego, przy stworzeniu którego uczestniczył.
Pierwsza połowa XX wieku była złotym okresem fizyki teoretycznej. Jednak pod wpływem obserwacji konsekwencji własnych odkryć, Oppenheimer zdecydowanie sprzeciwił się dalszemu rozwojowi broni atomowej, a w szczególności bomby wodorowej.
W kinach można już zobaczyć film w reżyserii Christophera Nolana o historii amerykańskiego naukowca J. Roberta Oppenheimera oraz jego roli w stworzeniu bomby atomowej. W postać naukowa wcielił się Cillian Murphy, znany m.in. z serialu „Peaky Blinders”.
Chłopki. Opowieść o naszych babkach – Joanna Kuciel-Frydryszak, Wydawnictwo Marginesy
Ta książka powinna być lekturą obowiązkową. Nie zrozumie nikt współczesnej Polski, społecznych napięć i historii własnej rodziny bez zrozumienia tego, co Joanna Kuciel-Frydryszak opisała w Chłopkach. Tej mieszaniny krzywdy od kołyski i heroizmu aż po grób. Wstrząsający obraz nieludzkiej męki codziennego życia, poniewierki, biedy, upokorzenia naszych babek i prababek. Na zegarze historii to przecież było wczoraj, dlatego siedzi w nas tyle demonów i buntu…
JOANNA KOS-KRAUZE
Joanna Kuciel-Frydryszak, autorka bestsellerowych „Służących do wszystkiego”, daje wiejskim kobietom głos, żeby opowiedziały o swoim życiu – codziennych trudach, lękach i marzeniach. Na kartach „Chłopek” pisze o harujących całe dnie gospodyniach, folwarcznych wyrobnicach, mamkach czy dziewkach pracujących w zamożnych gospodarstwach. Marzących o własnym łóżku, butach i szkole. Modlących się o posag, byle „nie wyjść za dziada”. Stających na rzęsach, żeby tylko wyżywić rodzinę.
To mocna książka, która pokazuje siłę kobiet, ich bezgraniczne oddanie rodzinie, a także pragnienie zmiany i trudną walkę o siebie w patriarchalnym społeczeństwie.
Bardzo spokojna okolica. Zbrodnia w Teksasie – John Bloom, Jim Atkinson, tłum. Michał Szczubiałka, Wydawnictwo Czarne
Trzecim tytułem po jaki warto sięgnąć w wakacje jest „Bardzo spokojna okolica” Johna Blooma i Jima Atkinsona. To emocjonujący reportaż o niezwykle brutalnej zbrodni, do której doszło w małym amerykańskim miasteczku.
Pewnego niezwykle upalnego dnia 1980 roku w małym i spokojnym miasteczku Wylie w Teksasie sąsiedzi odkryli zmasakrowane zwłoki Betty Gore – ofierze zadano ponad 40 ciosów siekierą. Ślady z miejsca zbrodni wskazywały, że po morderstwie zabójca wziął prysznic, żeby zmyć z siebie krew, a potem opuścił dom, pozostawiając w nim jedenastomiesięczną córeczkę Betty. Na kuchennym stole znaleziono gazetę otwartą na recenzji filmu o szaleńcu mordującym za pomocą siekiery. Społeczność sielskiego miasteczka nie widziało dotąd tak brutalnego morderstwa. Wylie zamieszkiwane przez młode małżeństwa i pobożnych parafian zamarło z przerażenia.
W „Bardzo spokojnej okolicy” szczegółowo odtworzono przebieg wydarzeń i głośny proces, który wzbudził oburzenie opinii publicznej. Na podstawie reportażu powstał serial produkcji HBO pt. „Miłość i śmierć” z Elizabeth Olsen i Jessim Plemonsem w rolach głównych.
W trybach chaosu. Jak media społecznościowe przeprogramowany nasze umysły i nasz świat – Max Fisher, tłum. Mateusz Borowski, Wydawnictwo Szczeliny
Max Fisher, dziennikarz „New York Timesa” oraz autor rubryki „The Interpreter”, w ramach kilkuletniego dziennikarskiego śledztwa obserwował aktualności wyświetlane na tablicach w social mediach i badał, jak w sieci wzrasta nienawiść i szerzy się dezinformacja. Wspólnie z „uciekinierami” z Doliny Krzemowej szuka źródeł tych zjawisk.
Patrzy na ręce gigantów Big Techu na czele z Markiem Zuckerbergiem, Susan Wojcicki czy Jackiem Dorseyem, którzy pod płaszczykiem szerzenia wolności słowa zwiększają polaryzację, a z powstałej dezinformacji czerpią wielomilionowe zyski. Krytycznie przygląda się algorytmom i zadaje ważne pytania o nasze funkcjonowanie w internecie.
W swojej publikacji pt. „W trybach chaosu” pisze o mediach społecznościowych, które miały służyć integracji i utrzymywaniu kontaktu, a stały się narzędziami szczerzenia rasizmu, mizoginizmu i hejtu.
Kwestia charakteru. Bojowniczki z getta warszawskiego – pod redakcją Sylwii Chutnik i Moniki Sznajderman, Wydawnictwo Czarne
Kolejna książka z naszego zestawienia jest poświęcona wszystkim bohaterkom, które do tej pory były znane tylko z imienia, lapidarnych wzmianek w tekstach źródłowych albo pojawiały się jako towarzyszki walki swoich kolegów. Są wśród nich dziewczyny starsze i młodsze, zaangażowane politycznie jeszcze przed wojną i te, które zostały zmuszone sytuacją w czasie wojny. Nieśmiałe, zdeterminowane, wahające się, odważne, pewne. Syn jednej z nich mówi: „To kwestia charakteru”.
Informacje rozsiane w archiwach, relacjach świadków, publikacjach związanych z historią powstania w getcie warszawskim, skrawki życia. To właśnie z tych pojedynczych okruchów stworzono pełna opowieść – pierwszą w Polsce książkę i wstęp do odzyskiwania pamięci o bohaterskich bojowniczkach z getta warszawskiego.
Autorki: Kalina Błażejowska, Katarzyna Czerwonogóra, Agnieszka Dauksza, Patrycja Dołowy, Agnieszka Glińska, Hanka Grupińska, Agnieszka Haska, Natalia Judzińska, Magdalena Kozłowska, Joanna Ostrowska, Karolina Sulej, Anna Szyba, Karolina Szymaniak, Monika Tutak-Goll
Ze wstępem Zuzanny Hertzberg
Koedycja z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Świat na sprzedaż. Kulisy dziennikarskiego śledztwa w sprawie handlu zasobami Ziemi – Javier Blas, Jack Farchy, tłum. Piotr Grzegorzewski, Wydawnictwo Szczeliny
Marcowi Richowi za oszustwa podatkowe dokonane podczas handlu ropą naftową groziło 300 lat więzienia (według amerykańskiego prawa). Oscar Wyatt wykorzystał swoje osobiste kontakty z Saddamem Husajnem, by ten uwolnił amerykańskich zakładników przetrzymywanych w Teheranie. Dzięki spekulacjom zbożem podczas Arabskiej Wiosny zyski firmy Cargill w ciągu kilku lat wzrosły z pięciuset milionów do czterech miliardów dolarów rocznie…
„Świat na sprzedaż” to książka roku 2021 „Financial Timesa” i „The Economist”. W Wielkiej Brytanii sprzedano ponad 100 000 egzemplarzy!
Javier Blas i Jack Farchy piszą o ludziach handlujących zasobami planety – tzw. traderach. Ich książka rzuca światło na niezwykle zuchwałe, ale najczęściej utajone działania oraz pokazuje zaskakującą skalę wpływów. Przedstawia szare eminencje handlu ropą naftową, metalami, a nawet zbożem. Autorzy zdradzają historie prawdziwych „wilków z Wall Street” i wizjonerów, którzy dzięki niezwykłym zdolnościom i sprytowi zostali nowymi „władcami świata” odpowiedzialnymi za nowy model globalnego handlu.
Znikając. Reportaże o matkach – Anna J. Dudek, Wydawnictwo Znak
Anna J. Dudek chciała napisać książkę o matkach i tylko o nich. O ich samotności, zmęczeniu, dziwieniu, utracie siebie i żmudnym procesie odzyskiwania tożsamości.
Bohaterkami „Znikając” to kobiety, które są zaraz obok. Nasze matki, babki, siostry, kuzynki, przyjaciółki, koleżanki, znajome z pracy i przypadkowo spotkanie kobiety. Zmęczone, pozostawione same sobie, niewidzialne i oczywiste zarazem.
Autorka pokazuje trudną sytuację mam, które muszą zawsze sobie poradzić, nie ważne, że dziecko przyszło na świat z niepełnosprawnością, że świeżo upieczona matka cierpi na depresję, nie ma pieniędzy czy nie dostaje alimentów. Albo kiedy wszystkiego jest po prostu za dużo, bo pomocy nie ma, a wymagania i obowiązki piętrzą się z każdą chwilą.
Śmierć all-inclusive. Jak Polacy umierają na wakacjach – Piotr Mieśnik, Magda Mieśnik, Wydawnictwo Znak
Następna na liście jest „Śmierć all-inclusive. Jak Polacy umierają na wakacjach” Piotra i Magdy Mieśników. Autorzy opowiadają czytelnikom trzynaście historii o śmierci, kalectwie, nieuczciwych biurach podróży, leniwych rezydentach i bezradnych konsulach – udowadniając tym samym, że śmierć nie bierze urlopu.
Rozgwieżdżone niebo rozciągające się nad Madagaskarem i czwórka przyjaciół odpoczywających na huśtawce – Karolina, Radek, Marzena i Bartek. Nagle słyszą trzask. Belka łamie się pod ciężarem wczasowiczów. Z wakacji wrócą już we trójkę…
„Nic się nie martw, wszystko jest ok, świetnie się bawię i żadna krzywda mi się nie dzieje” – tak do swojej mamy pisał Bruno. Wiadomość e-mail została wysłana z Doliny Parwati nazywanej Doliną Cieni. Mężczyzna zaginął siedem lat temu, i tak jak w przypadku innych zniknięć na tym terenie – nie ma żadnych świadków.
Danuta i Marek zaginęli w wąwozie Samaria. Polaków można było odnaleźć szybciej, jednak pilot wycieczki zwlekał ze zgłoszeniem ich zaginięcia i razem z rezydentem z hotelu składał fałszywe zeznania. Po śmierci Danuty i Marka opiekunowie turystów nie zostali zwolnieni z biura podróży.
Głusza – Anna Goc, Wydawnictwo Dowody
Przedostatnim tytułem w zestawieniu jest „Głusza” Anny Goc, tegorocznej laureatki Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Autorka została wyróżniona właśnie za „Głuszę”, reportaż traktujący o środowisku osób głuchych i niedosłyszących.
Dotąd o głuchych wypowiadali się przede wszystkim ci, którzy słyszą. W reportażu autorka oddaje im głos, żeby opowiedzieli o sobie sami. Wychowawca z internatu dla głuchych dzieci znęcał się nad nimi psychicznie i fizycznie. Głucha kobieta miga, że wychowankowie nie mogli nikomu powiedzieć o doświadczanych krzywdach, bo większość z nich nie potrafiła mówić, a ich matki nie nauczyły się nigdy języka migowego.
Niesłysząca kobieta w ciąży trafiła do szpitala. Nikt nie wezwał tłumacza, więc jej syn – uczeń podstawówki – musiał przekazać matce, że noworodka nie udało się uratować.
Anna Goc zadaje pytania m.in. o to, czy ludzi można opuścić językowo, nie dać im prawa do języka, albo nakłaniać do nauczenia się innego, tego, którym posługuje się większość, chociaż dla wielu z nich to zadanie niewykonalne.
Historia na śmierć i życie – Wojciech Tochman, Wydawnictwo Literackie
To była jedna z najgłośniejszych i najbrutalniejszych zbrodni w nowej Polsce.
Troje maturzystów – dwóch chłopaków i dziewczyna – w styczniu 1996 roku zabiło młodą kobietę. Miała na imię Jola. Zostali skazani na dożywocie, wśród nich – ona, Monika Osińska, rocznik 1977.
Czy słusznie?
Czy sprawiedliwie?
Czy rzeczywiście wszyscy zabili?
„Historia na śmierć i życie” Wojciecha Tochmana to reportaż z pogranicza true crime i dramatu psychologicznego. Autor pisze w nim o dziewczynie, która za swoją młodość, płeć oraz urodę zapłaciła wszystkim, co miała i co mogłaby mieć.
Składa również hołd reportażystce Lidii Ostałowskiej, która jaki pierwsza zaczęła dokumentować tę historię. Książka jest ich wspólną opowieścią o przemocy, strachu, niesprawiedliwości, tęsknocie i zemście. Rozpoczyna się w połowie lat dziewięćdziesiątych o trwa aż do dzisiaj.
Najlepsze książki non-fiction na lato 2022 – TOP10
Różowa linia. Jak miłość i płeć dzielą świat – Mark Gevisser, tłum. Adrian Stachowski, Wydawnictwo Poznańskie
Mark Gevisser, reporter z RPA, przez siedem lat jeździł po całym świecie i dokumentował, jak kwestia praw osób o różnych orientacjach seksualnych i tożsamościach płciowych dzieli współczesne społeczeństwa. Kiedy w jednych krajach osoby LGBTQ+ cieszą się pełnią praw i równością, w innych zaostrza się wymierzone w nich prawo i pozwala się, by były ofiarami przemocy.
Po obu stronach tych frontów są ludzie: ciotka, która wprawia Malawi w szok poprzez organizowanie pierwszych w kraju homoseksualne zaręczyny; Michael, który musi uciekać z Ugandy przed dyskryminacją i przemocą; Pasza, transpłciowa kobieta, która w moskiewskim sądzie walczy o prawo do widywania syna; Martha i Zaira, para lesbijek z Meksyku, które walczą o jednoczesne uznanie ich za matki; grupa transpłciowych dzieciaków z Michigan, które otwierają przed dorosłymi świat skomplikowanych tożsamości płciowych – i wielu innych.
Gevisser przeplata te bogate i przejmujące portrety błyskotliwymi spostrzeżeniami na temat polityki, religii, kapitalizmu i praw człowieka. Jego monumentalna i brawurowa w rozmachu książka otwiera oczy i serce. „Różowa linia” to literatura faktu w najlepszym wydaniu – zaangażowana, mocna i przejmująca.
W ciemnej dolinie. Rodzinna tragedia i tajemnica schizofrenii – Robert Kolker, tłum. Jan Dzierzgowski, Wydawnictwo Czarne
Galvinowie mogliby być ucieleśnieniem amerykańskiego snu. Dan i Mimi wzięli ślub zaraz po II wojnie światowej, rodzinę zakładali w czasach rosnącego dobrobytu i posiadali wszystkie elementy świadczące o dobrej zdolności finansowej: mieli dom oraz samochód. Marzyli także o dużej rodzinie aż wreszcie ich marzenie się spełniło: doczekali się aż dwanaściorga dzieci. Ale za zamkniętymi drzwiami rozgrywał się dramat.
Jeden po drugim ich sześciu synów traciło kontakt ze światem. Diagnoza – schizofrenia – w tamtych czasach była jak wyrok dla całej rodziny. Tragedia Galvinów okazał się szansą dla psychiatrii. Przebadanie tak wielu blisko spokrewnionych osób pozwoliło naukowcom i lekarzom lepiej zrozumieć tajemnicę tej niezwykle złożonej choroby, której leczenie bywało nieraz bardziej wyniszczające niż same objawy.
Kolker zręcznie łączy przejmującą historię rodziny Galvinów, opisując ją szczegółowo i z empatią, z fascynującymi dziejami psychiatrii. „W ciemnej dolinie” to przede wszystkim socjologiczny portret Ameryki drugiej połowy XX wieku, jej pragnień, ambicji i wypieranych problemów.
Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku – Zbigniew Rokita, Wydawnictwo Czarne
„Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku” to głośny reportaż Zbigniewa Rokity, laureata Nagrody Literackiej Nike 2021 i „Nike Czytelników”. Autor przez większość życia uważał Ślązaków za jaskiniowców z kilofem i roladą, a swoją śląskość wypierał. Gdy w podstawówce grano mu a akordeonie Rotę, a nie miał pojęcia, że Niemiec z pieśni był jego przodkiem.
O swoich korzeniach wiedział niewiele. Nie wierzył, że na Śląsku przed wojną odbyła się jakakolwiek historia. Zbigniew Rokita postanowił pokręcić się po swojej okolicy i spróbować złożyć wszystko to, co widzi i czego doświadcza w całość. W trakcie swoich poszukiwań znalazł blisko milion ludzi deklarujących „nieistniejącą” narodowość, katastrofę ekologiczną nieznanych rozmiarów, opowieści o polskiej kolonii, o separatyzmach i ludzi kibicujących nie tej reprezentacji co trzeba. „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku” to historia o powrocie do swoich korzeni, o odkrywaniu nieuświadomionego i poznawaniu własnej tożsamości. Polska szkoła reportażu w najlepszym wydaniu
27 śmierci Toby’ego Obeda – Joanna Gierak-Onoszko, Wydawnictwo Dowody na Istnienie
„27 śmierci Toby’ego Obeda” to druzgoczący reportaż Joanny Gierak-Onoszko, za który otrzymała Nagrodę Literacką Nike w 2020 roku.
– Zniszczono cały nasz naród. Nigdyśmy się nie podnieśli. W Europie ekscytujecie się modą na Kanadę, bo patrzycie na nią przez kolorowe skarpetki naszego nowoczesnego premiera. Ale prawda mniej się nadaje do lajkowania – powiedział autorce jeden z bohaterów tej książki.
Autorka spędziła w Kanadzie dwa lata, sprawdzając, co ukryto pod tamtejszą kulturową mozaiką. W swoim reportażu autorka kreśli obraz Kanady, który burzy nasze wyobrażenia o tym kraju. Dlaczego państwo ściąga dziś z pomników i banknotów swoich dawnych bohaterów? Jak to możliwe, że odbierano tam dzieci rodzicom? Czyja ręka temu błogosławiła? „27 śmierci Toby’ego Obeda” to reporterska opowieść o winie i pojednaniu, zbrodni bez kary i ludziach, którzy wymykają się przeznaczeniu.
Wąż i tęcza. Voodoo, zombie i tajne stowarzyszenia na Haiti – Wade Davis, tłum. Jan Dzierzgowski, Wydawnictwo Czarne
W kwietniu 1982 roku Wade Davis, antropolog z Harvardu, wsiada do nocnego pociągu do Bostonu i otwiera kopertę. Wyciąga z niej plik pieniędzy, bilet lotniczy na Haiti i wyblakłą fotografię przedstawiającą ubogiego rolnika. To Clairvius Narcisse, człowiek-zombie, uznany za zmarłego i pogrzebany w latach sześćdziesiątych, lecz wciąż żyje w haitańskiej społeczności.
Davis wyrusza na Haiti, by rozpocząć naukowe śledztwo, którego celem jest odkrycie toksyny zmieniającej człowieka w zombie. Po zagłębieniu się w kulturę vodoun, haitańska odmiana religii voodoo, i doświadczeniu obrzędów wpada na trop trucizn pozyskiwanych z ryb i płazów. Pierwsza wywołuje stan zbliżony do śmierci klinicznej, druga odwraca ten proces, jednak trwale uszkadza mózg, pozbawiając daną osobę własnej woli i indywidualnej tożsamości. Co jednak najbardziej fascynujące – z obu bardzo chętnie korzystają władze wioski.
„Davis zawsze jest pomiędzy: pomiędzy językami antropologii, reportażu i powieści przygodowej. Ale przede wszystkim pomiędzy światami: magii i racjonalności. Mało kto umie pisać o magii, roślinach i nauce tak przejrzyście jak on.” Mateusz Marczewski
„Wąż i tęcza” to przede wszystkim historia o podróży w najbardziej pierwotne zakątki ludzkiej duchowości. Wade Davis opisuje fenomeny, które stają się punktem wyjścia do zrozumienia doświadczonej brutalnym kolonializmem historii Haiti. To literatura faktu, która pozostaje z czytelnikiem na zawsze!
Tragedia na Przełęczy Diatłowa. Historia bez końca – Alice Lugen, Wydawnictwo Czarne
Pod koniec stycznia 1959 roku grupa turystów, głównie studentów, postanowiła uczcić kolejny zjazd KPZR zdobyciem góry Otorten w Uralu Północnym. Wyprawa zakończyła się tragicznie i w wyjątkowo zdumiewających okolicznościach. Obozujący na zboczu turyści rozcięli swój namiot, wybiegli w uralską noc, rozpalili ognisko. Nikt nie przeżył nocy.
Do dziś nikt nie wyjaśnił tej sprawy, a samo śledztwo z 1959 roku było równie zagadkowe, jak i sama tragedia. Prokurator zamknął je nagle, a w sprawozdaniu napisał, że przyczyną śmierci turystów była „potężna siła”.
Tajemnicza śmierć dziewięciorga turystów i niespodziewanie zakończone dochodzenie to idealny punkt wyjścia do snucia teorii spiskowych, z czego korzysta się we współczesnych tekstach kultury. Natomiast Alice Lugen idzie w swojej interpretacji w zupełnie inną stronę. Historia wyprawy służy jej do opowiedzenia o biurokratycznym chaosie, zimnowojennej histerii i zakulisowych politycznych rozgrywkach. Zamiast horroru z paranormalnym tłem czytelnik dostaje biurokratyczny thriller. Nieprzypadkowo tekst Lugen przywołuje przywołuje na myśl głośny serial o tragedii w Czarnobylu. „Tragedia na Przełęczy Diatłowa” to świetna literatura faktu, która w zaangażowany sposób opisuje wszystkie wydarzenia, a jednocześnie wskazuje na późniejsze odbieranie ich, np. w popkulturze.
Rosja Putina – Anna Politkowska, tłum. Tristan Korecki, Wydawnictwo MOVA
Anna Politkowska była podziwianą na całym świecie, nieustraszoną i wielokrotnie nagradzaną rosyjską dziennikarką pochodzenia ukraińskiego, która została zamordowana w 2006 roku.
Począwszy od despotycznego ucisku Putina stosowanego wobec zwykłych obywateli i szerzącej się korupcji na najwyższych szczeblach władzy, a skończywszy na mafijnych układach, skandalach na prowincji i upadku inteligencji. Politkowska w ostrych słowach potępia prezydenta i jego rządy. Tym samym reporterka ujawnia wstrząsający stan rzeczy: żołnierzy umierających z niedożywienia, rodziców zmuszanych do dawania łapówek, by odzyskać ciała zmarłych synów, poborowych wynajmowanych jako niewolników. Za prawdę, którą szerzyła między innymi w tej książce, Politkowska zapłaciła najwyższą cenę.
„Rosja Putina” jest zarówno porywającym portretem kraju pogrążonego w kryzysie, jak i świadectwem tej niezwykłej reporterki. Historia jest bardziej niż kiedykolwiek aktualna i ważna w dzisiejszym krajobrazie politycznym.
Beze mnie jesteś nikim. Przemoc w polskich domach – Jacek Hołub, Wydawnictwo Czarne
W badaniu przeprowadzonym na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej trzydzieści procent – czyli ponad dziewięć milionów – dorosłych Polaków potwierdziło, że było sprawcami przemocy w rodzinie. Siedemnaście procent skrzywdziło bliskich kilka razy, a trzy procent wielokrotnie.
Mężczyźni krzywdzą swoje żony i dzieci. W końcu bici synowie dorastają i znęcają się nad swoimi partnerkami oraz dziećmi. Krzywdzone dziewczynki wpadają w szpony toksycznych mężów. Dorosłe dzieci dręczą zniedołężniałych rodziców. Silniejsi terroryzują słabszych, zdrowi niepełnosprawnych, ci, którzy mają władzę, kontrolują i ranią swoich podopiecznych. Przez polskie domy płynie rzeka agresji, bólu, cierpienia i nienawiści, a oficjalne statystyki to jedynie wierzchołek góry lodowej.
Jacek Hołub twierdzi, że napisał tę książkę, by pokazać, co kryje się pod spodem – jak wygląda prawdziwe oblicze przemocy domowej. „Beze mnie jesteś nikim. Przemoc w polskich domach” to wyjątkowa pozycja wśród polskich reportaży o niezwykle złożonej i kompleksowej tematyce. Reporter z zacięciem i ogromną empatią komentuje sytuację życiową wielu współczesnych Polaków, co skłania czytelnika do refleksji. To literatura faktu jaką trzeba poznać.
Columbine. Masakra w amerykańskim liceum – Dave Cullen, tłum. Adrian Stachowski, Wydawnictwo Poznańskie
To arcydzieło true crime o najgłośniejszej szkolnej strzelaninie. Eric Harris i Dylan Klebold wyglądali na zwykłych licealistów. Chodzili do szkoły na przedmieściach Denver, próbowali podrywać dziewczyny i szukali pierwszych prac. Lada chwila mieli iść na studia. Jednak na kilka miesięcy przed balem maturalnym zaczęli planować zamach bombowy na swoich rówieśników.
Zrobili to 20 kwietnia 1999 roku. Bomby nie wybuchły, więc zastrzelili dwanaścioro uczniów i nauczyciela, a oprócz tego ranili jeszcze dwadzieścia cztery osoby. To wydarzenie przeszło do historii jako masakra w liceum Columbine. To właśnie do tej ogromnej tragedii porównywano wszystkie późniejsze strzelaniny w amerykańskich szkołach.
Autor książki, Dave Cullen, był jednym z pierwszych dziennikarzy na miejscu zdarzenia. Dokumentował ten reportaż aż dziesięć lat, demaskując wszystkie narosłe wokół tej sprawy mity i przyglądając się losom zmagającej się z dramatem lokalnej społeczności. „Columbine” to historia drogi do morderstwa, ale również opowieść o gojeniu ran i budzącej się na nowo nadziei.
Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn – Caroline Criado Perez, tłum. Anna Sak, Wydawnictwo Karakter
„Niewidzialne kobiety” to pierwsza książka, która na taką skalę analizuje seksistowski charakter świata, w którym żyjemy – od dostępności usług publicznych po projektowanie dóbr luksusowych. Caroline Criado Perez na setkach przykładów pokazuje, że domyślnym użytkownikiem większości dóbr i usług jest wciąż mężczyzna i pisze o tym, w jaki sposób wpływa to na codzienne życie połowy ludzkości.
Brak istniejących danych na temat kobiet – ich potrzeb, sposobów korzystania z infrastruktury bądź usług publicznych prowadzi do ich systematycznej dyskryminacji we wszystkich dziedzinach życia. Począwszy od języka, poprzez system edukacji czy ochrony zdrowia, nie mówiąc już o (nie)obecności kobiet na kartach historii. Przedsięwzięcie badaczki jest imponujące przede wszystkim ze względu na ilość materiału, jaki poddała analizie, a w dodatku objęła nią obszar niemal całego świata. Caroline Criado Perez z wielkim wyczuciem oraz ogromną wiedzą naukową opisuje to w jaki sposób współczesny świat w wielu wymiarach w dalszym ciągu jest wytworem patriarchatu.
Polecane książki w ofercie Woblink
Jesteście wielbicielami trzymających w napięciu kryminałów i mrocznych thrillerów? Zachęcamy do przyjrzenia się naszym propozycjom najlepszych kryminałów na wakacje!
A może wolicie sięgać po romanse i pełne emocji powieści obyczajowe, aby móc odprężyć się i zapomnieć o świecie wokół? W takim razie mamy idealną propozycję – zajrzyjcie do naszego zestawienia najlepszych romansów!
Jeśli natomiast lubicie czytać angażujące i wzruszające powieści młodzieżowe to zapraszamy do sprawdzenia naszego zestawienia najlepszych książek dla młodzieży!
Co czytać w wakacje? TOP 10: Najlepsze książki młodzieżowe na lato
Nie zapomnieliśmy również o miłośnikach angażujących powieści. Specjalnie dla Was przygotowaliśmy listę „Najlepszych powieści na lato”
A może preferujecie audiobooki? W takim razie zachęcamy do sprawdzenia „Najlepszych audiobooków na lato”.
Czego słuchać w wakacje? TOP 10: Najlepsze audiobooki na lato
