Najlepsze polskie reportaże 2020 roku wg Czytamy reportaże
Na portalu Czytaj PL pojawiło się zestawienie najciekawszych polskich reportaży 2020 roku. Ranking powstał w oparciu o głosowanie czytelników non-fiction, które odbyło się w grupie Czytamy reportaże. Oto najlepsze polskie reportaże 2020 roku.
Redakcja Czytaj PL we współpracy z grupą [Czytamy reportaże] przygotowali zestawienie najciekawszych polskich książek non-fiction ubiegłego roku. Na liście znajdziecie zarówno książki weteranów gatunku (Hanna Krall, Marcin Kącki), jak i debiutantów (Magda Działoszyńska-Kossow, Wojtek Szot). Oto najlepsze polskie reportaże 2020 roku.
Wszystkie wyróżnione reportaże znajdziecie do kupienia w jednym miejscu, na dodatek w różnych formatach (ebook, audiobook, książka papierowa) w księgarni internetowej Woblink.
Najlepsze polskie reportaże 2020 roku
wg użytkowników grupy Czytamy reportaże
1. Marcin Kącki – Oświęcim. Czarna zima, Wydawnictwo Znak
Opis wydawcy:
PIERWSZY WSPÓŁCZESNY REPORTAŻ O OŚWIĘCIMIU – MIEŚCIE NAZNACZONYM PRZEZ ZŁO
Miejscowe legendy mówią o klątwie, która ciąży nad miastem od stuleci. Marcin Kącki, znakomity reporter, autor słynnego Białegostoku, zadaje mieszkańcom pozornie proste pytanie: „Jak się tu żyje?”. Rozmawia ze zbieraczami, którzy maniakalnie poszukują pamiątek z obozu. Z ostatnim oświęcimskim Romem, żyjącym w cieniu przemilczanego pogromu. Z ludźmi, którzy boją się zejść do własnej piwnicy, i z mieszkańcami osiedla, którzy bramę obozową mijają w drodze na zakupy. I z tymi, którzy nie otwierają okien, by nie czuć smrodu z kominów. Nawet ziemia nie daje spokoju, nasączona trucizną zakładów chemicznych. Raz puszczone w ruch mechanizmy zła zatrzymują się powoli. Oświęcim, niczym soczewka, skupia nadzieje i lęki Polaków. I nikt nie pokazuje tego lepiej niż Kącki. Czy w mieście, które nie może uciec od przeszłości, da się normalnie żyć?
2. Zbigniew Rokita – Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku, Wydawnictwo Czarne
Drugie miejsce w głosowaniu zajął arcyciekawy reportaż Zbigniewa Rokity – „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku”.
Opis wydawcy:
Przez większość życia uważałem Ślązaków za jaskiniowców z kilofem i roladą. Swoją śląskość wypierałem. W podstawówce pani Chmiel grała nam na akordeonie Rotę, a ja nie miałem pojęcia, że ów plujący w twarz Niemiec z pieśni był moim przodkiem.
O swoich korzeniach wiedziałem mało. Nie wierzyłem, że na Śląsku przed wojną odbyła się jakakolwiek historia. Moi antenaci byli jakby z innej planety, nosili jakieś niemożliwe imiona: Urban, Reinhold, Liselotte.
Później była ta nazistowska burdelmama, major z Kaukazu, pradziadek na „delegacjach” w Polsce we wrześniu 1939, nagrobek z zeskrobanym nazwiskiem przy kompoście. Coś pękało. Pojąłem, że za płotem wydarzyła się alternatywna historia, dzieje odwrócone na lewą stronę. Postanowiłem pokręcić się po okolicy, spróbować złożyć to w całość. I czego tam nie znalazłem: blisko milion ludzi deklarujących „nieistniejącą” narodowość, katastrofę ekologiczną nieznanych rozmiarów, opowieści o polskiej kolonii, o separatyzmach i ludzi kibicujących nie tej reprezentacji co trzeba. Oto nasza silezjogonia.
Zbigniew Rokita
Książka znalazła się w zestawieniu najlepszych książek roku portalu Czytaj PL!
3. Karolina Sulej – Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady, Czerwone i Czarne
Opis wydawcy: Opowieść o ubraniach i rzeczach osobistych więźniów obozów koncentracyjnych wydaje się z pozoru prowokacyjna wobec narracji o wojnie, bo moda w potocznym postrzeganiu jest fanaberią czasu pokoju i dobrobytu. Tymczasem autorka dociera do wielu świadectw, do ocalałych, którzy mówią jej, jak dbałość o wygląd w tych straszliwych miejscach dawała im siłę, aby walczyć o życie.
4. Magda Działoszyńska-Kossow – San Francisco. Drugi brzeg, Wydawnictwo Czarne
Opis wydawcy: Zbudowane w połowie XIX wieku dzięki gorączce złota, San Francisco od początku przyciągało ludzi poszukujących wolności, bogactwa, możliwości zaczęcia od nowa. To miasto marzeń, kontrkultury, ruchu LGBT, muzyki, sztuki i wina. Mekka artystów i niebieskich ptaków. Dom Janis Joplin i Grateful Dead. Intelektualne zaplecze Doliny Krzemowej, centrum start-upów i najnowszych technologii. Magda Działoszyńska-Kossow zabiera czytelników w podróż w czasie i przestrzeni: pisze o barwnej historii i bogatym pejzażu kulturowym, który towarzyszył powstaniu i rozwojowi miasta przez ponad sto pięćdziesiąt lat. Mówi o artystach, wizjonerach i milionerach, ale też o epidemii HIV/AIDS, narkomanii i tysiącach bezdomnych. W San Francisco jak w soczewce skupiają się problemy współczesnej Ameryki, kraju ostrych kontrastów i pogłębiających się różnic ekonomicznych. Tutaj właśnie amerykański sen często kończy się gwałtownym przebudzeniem i okazuje się, jak wysoką trzeba za niego zapłacić cenę.
5. Mirosław Tryczyk – Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć, Wydawnictwo Znak
Opis wydawcy: Dziadkowie brali udział w zbrodniach. Rodzice milczeli. Wnuki muszą o tym opowiedzieć, by ich dzieci tego nie powtórzyły. Mirosław Tryczyk odkrył, że jego dziadek, ten sam, któremu uwielbiał siadać na kolanach, uwikłany był w zbrodnie na niewinnych osobach. Jak się uporać z taką prawdą? Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć to podróż wgłąb Polski – śladem osób sobie podobnych. Które odkryły grzechy przodków i szukają języka, by o nich opowiedzieć. Trudno przyznać się do tego, że nie radzimy sobie z prawdą o naszej historii, o naszych najbliższych. Jak kochać tych, którzy zabijali? Książka Drzazga to opowieść o ludziach, którzy mają odwagę pamiętać i nie chcą już milczeć. Bo wyparte poczucie winy jest jak drzazga, która jątrzy ranę.
6. Dorota Karaś, Marek Sterlingow – Walentynowicz. Anna szuka raju, Wydawnictwo Znak
Opis wydawcy: Uparta i ambitna. Zawsze w centrum wydarzeń, w centrum polskiej historii. Tam, gdzie czuje się ważna. „Przodująca spawaczka”, „bohaterka Sierpnia ’80”, „symbol Solidarności”.
Jej życie prywatne skrywa wiele tajemnic. Anna nie opowiada o tym, co przeżyła w czasie wojny. Ucieka od rodziny, która zabrała ją z Wołynia. Będąc w ciąży, rozstaje się z ojcem dziecka. Nikomu, nawet synowi, nie zdradzi jego tożsamości. Szczęśliwe małżeństwo z Kazimierzem kończy przedwczesna śmierć męża. Przez dużą część życia Anna toczy walkę z nowotworem.
Dorota Karaś i Marek Sterlingow dotarli do nigdy nie publikowanych archiwalnych nagrań i dokumentów. Odwiedzili rodzinę Anny w Ukrainie, skłonili do zwierzeń jej syna Janusza Walentynowicza. Rozmawiali z przyjaciółmi i przeciwnikami Anny: Lechem Wałęsą, Bogdanem Borusewiczem, Hanną Krall, Krzysztofem 2, agentem, który zaważył na relacjach Anny z Wałęsą. Przeczytali w IPN-ie teczki związane z działalnością opozycji
7. Wojciech Szot – Panna doktór Sadowska, Dowody na Istnienie
Opis wydawcy: Opowieść o pierwszej w Imperium Rosyjskim polskiej lekarce z doktoratem, zaangażowanej feministce, która poszła do Piłsudskiego upomnieć się o prawa wyborcze dla kobiet. Oto nakreślony pewną kreską portret Zofii Sadowskiej – naukowczyni, patriotki, automobilistki, przedsiębiorczyni, lesbijki – bohaterki jednego z najgłośniejszych skandali obyczajowych międzywojennej Warszawy.
„Panna doktór Sadowska” to opowieść o wymazywaniu niewygodnych biografii, ale przede wszystkim − o odwadze i walce o godność. Zofia Sadowska przez lata walczyła o dobre imię. Wojciech Szot odtwarza mechanizmy zaszczuwania lekarki przez prasę i przywraca jej miejsce w historii.
„Panna doktór Sadowska” – pisali o niej dziennikarze. Pierwsza w Imperium Rosyjskim polska lekarka z doktoratem. Zaangażowana feministka, która poszła do Piłsudskiego upomnieć się o prawa wyborcze dla kobiet. Działaczka społeczna i naukowczyni. Ceniona przez pacjentów internistka. Niosła pomoc bieżeńcom w czasie pierwszej wojny światowej i poszkodowanym w powstaniu warszawskim. Właścicielka kopalni ropy naftowej i przedsiębiorczyni inwestująca w budowę osiedla. Automobilistka. Zawsze w męskiej marynarce, pod krawatem, w binoklach na nosie. Mówiono, że nie rozstaje się ze szpicrutą.
8. Kamil Całus – Mołdawia. Państwo niekonieczne, Wydawnictwo Czarne
Opis wydawcy: Dla wielu mieszkańców Mołdawii i niemałej grupy rządzących nią polityków uzyskana w 1991 roku niepodległość miała być tylko przystankiem na drodze do zjednoczenia z rumuńską macierzą. Jednak nie wszyscy obywatele młodej republiki podzielali tę wizję. W Bukareszcie też nie pałano do niej entuzjazmem. W rezultacie sen o zjednoczeniu zakończył się tak szybko, jak się zaczął, a niewielki kraj dosłownie rozpadł się na trzy części. Nagle stało się jasne, że Mołdawię – która nigdy wcześniej nie miała okazji cieszyć się państwowością – trzeba będzie wymyślić, wymarzyć na nowo. Sprawić, by w oczach swoich obywateli i świata stała się państwem koniecznym, napełnionym treścią, leżącym w konkretnym miejscu na mapie. Zdanie to okazało się jednak bardzo trudne.
Książka Kamila Całusa opowiada o kraju zrodzonym z niespełnionych marzeń i o ludziach, którzy próbują znaleźć odpowiedź na pytanie, co to znaczy „być Mołdawianinem”.
9. Wojciech Jagielski – Strona świata. Reporter o świecie, który się gwałtownie zmienia, Wydawnictwo Znak
„Strona świata. Reporter o świecie, który gwałtownie się zmienia” Ogniska zapalne, chaos. Państwa utraconych marzeń i niespełnionych obietnic. Zapomniane przez polskie i europejskie media, zwiastują przyszłość Starego Kontynentu i wpływają na jego kształt. To właśnie im wybitny reportażysta i korespondent wojenny, Wojciech Jagielski poświęca swoją najnowszą książkę. „Strona świata” Jagielskiego jest zbiorem aktualnych tekstów reportażysty publikowanych na łamach „Tygodnika Powszechnego”.
10. Tomasz Grzywaczewski – Wymazana granica, Wydawnictwo Czarne
Tu nie ma prostych historii i prostych odpowiedzi na trudne pytania. Tu zawsze żyje się niepewnie, coś każe siedzieć na walizkach i spać z otwartymi oczami. To miejsce dobre dla przemytników, uciekinierów i starców. Chociaż tej granicy od dawna już nie ma, życie nadal toczy się przygranicznym rytmem. Granica ciągle tkwi w głowach i we wspomnieniach – zarówno tych, którzy nie dali się wypędzić, jak i tych, których dawno wypędzono.
„Wymazana granica” Tomasza Grzywaczewskiego to reporterska wyprawa wzdłuż granic II RP – od Kaszub, przez Wielkopolskę, Śląsk, Bieszczady, po Kresy Wschodnie, Mazury i Pomorze. Autor odnajduje ostatnich pamiętających przedwojenne granice i ich znikanie – nad Bałtykiem, na Śląsku Cieszyńskim, w wioskach Bojkowszczyzny, wysiedleńców z akcji „Wisła”, ocalonych z rzezi na Wołyniu, mieszkańców dawnych rubieży Polski na Huculszczyźnie, Pokuciu, Polesiu, nad Dźwiną i na krańcach Litwy. Opowieść o tym, jak dziś żyje się przy nieistniejącej granicy, snują także nieliczni dobrowolni strażnicy pamięci oraz młodzi, którzy pragną żyć jak w XXI wieku przystało, ale którym brzemię pogranicza na to nie pozwala.
Najlepsze polskie reportaże 2020 roku – wyróżnienia honorowe:
Hanna Krall – Synapsy Marii H., Wydawnictwo Literackie
Opis wydawcy: Co łączy przedwojenny żydowski Muranów, stan wojenny i World Trade Center? Synapsy – mosty w mózgu między przeszłością i dniem dzisiejszym.
Maria Twardokęs-Hrabowska, polska opozycjonistka więziona w 1981 roku za wspieranie strajku, zmaga się z trudną teraźniejszością. W społeczeństwie nieczułym na inność i nieprzygotowanym na to, co odbiega od przyjętej normy, wychowuje cierpiącego na autyzm syna. W jej historii pojawia się także Maria Hrabowska, „matka jej męża”, która przeżyła piekło II wojny światowej i współczesnego terroryzmu – atak na wieże WTC.
Czy da się zapomnieć o przeszłości? Jak odnaleźć się w dzisiejszym świecie, w którym liczy się tylko to, co tu i teraz? W Synapsach Marii H. Hanna Krall zadaje wiele trudnych pytań i unika odpowiedzi.
Aleksandra Lipczak – Lajla znaczy noc, Wydawnictwo Karakter
Opis wydawcy: „Książka na każdym kroku rozpięta jest między historią i współczesnością, między reportażem i esejem. Równie ważne są tu arabsko-wielokulturowa przeszłość Al-Andalus, jak i to, jak rezonuje ona dziś. Opisując średniowiecze i początki nowożytnego świata, autorka wyławia zadziwiająco aktualne wątki i pokazuje, jak dzisiejsi Andaluzyjczycy i Andaluzyjki obchodzą się z tym nietypowym dziedzictwem (nie brakuje takich, którzy mówią, że są „potomkami Maurów”), oraz jak dziś w praktyce wygląda wielokulturowość tego regionu (Andaluzja nazywana jest „nową Lampedusą”).”.
Agnieszka Rostkowska – Wojownicy o szklanych oczach. W poszukiwaniu nowej Turcji, Wydawnictwo Poznańskie
