Wydawnictwo Czarne: najlepsze książki o tematyce muzycznej

22 listopada swoją premierę miał najnowszy reportaż Piotra Jagielskiego pt. „Grunge. Bękarty z Seattle”. To opowieść nie tylko o największych gwiazdach sceny, jak Nirvana, Pearl Jam czy Soundgarden, ale także o jej prekursorach. Z okazji premiery tego tytułu zebraliśmy 10 książek wydanych nakładem Wydawnictwa Czarne o tematyce muzycznej. Zapraszamy do lektury.

Spis treści:

• • Polecane książki o tematyce muzycznej Wydawnictwa Czarnego
    • Grunge. Bękarty z Seattle – Piotr Jagielski
    • Please kill me. Punkowa historia punka – Gillian McCain, Legs McNeil, tłum. Andrzej Wojtasik
    • Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993 – Rafał Księżyk
    • Lady Day śpiewa bluesa– Billie Holiday, William Dufty, tłum. Marcin Wróbel
    • Baronowa jazzu – Hannah Rothschild, tłum. opracowanie zbiorowe
    • Janis. Życie i muzyka – Holly George-Warren, tłum. Andrzej Wojtasik
    • Cash. Autobiografia – Johnny Cash, tłum. Adam Pluszka
    • Poniedziałkowe dzieci – Patti Smith, tłum. Robert Sudół
    • Do przodu, dziewczyny! Prawdziwa historia rewolucji Riot Grrrl – Sara Marcus, tłum. Andrzej Wojtasik
    • Trans Wyznania anarchistki, która zdradziła punk rocka – Dan Ozzi, Laura Jane Grace, tłum. Rafał Lisowski

Polecane książki o tematyce muzycznej Wydawnictwa Czarnego

Grunge. Bękarty z Seattle – Piotr Jagielski

Zawsze porusza mnie i napełnia wdzięcznością, gdy dostaję szansę cofnięcia się w czasie i podzielenia się wspomnieniami mojej młodości. Czas mija, a moje spostrzeżenia dotyczące przeszłości się zmieniły, jestem jednak wdzięczny losowi, za to wszystko, co mogłem przeżyć. Piotr Jagielski zadzwonił do mnie, zbierając materiały o scenie Seattle. Jego błyskotliwe pytania sprawiły, że rozmowa ta była czystą przyjemnością.
Dave Abbruzzese, perkusista Pearl Jam w latach 1991–1994

Piotr Jagielski, w swoim najnowszym reportażu, staje się przewodnikiem po zawiłych losach grunge Nirvana, Pearl Jam czy Soundgarden’u. Pisze zarówno o największych gwiazdach sceny jak Nirvana, Pearl Jam czy Soundgarden, a także wnikliwie śledzi losy jej prekursorów. „Grunge” to jednak przede wszystkim angażująca opowieść o grupie przyjaciół z miasta na końcu świata, którzy podbili rynek muzyczny. Książka Piotra Jagielskiego jest także przestrogą, żeby uważać na to, czego się pragnie, gdyż spełnienie marzeń może szybko okazać się przekleństwem.

Grunge wyrósł z miłości do punka i heavy metalu. Długie włosy, wojskowe buty i flanelowe koszule miały być symbolami buntu pokolenia, które w gazetach, telewizjach i stacjach radiowych  nazywano straconym „pokoleniem X”. Szczycił się swoją innością i sarkastycznym, mrocznym poczuciem humoru. Kapele były dumne z tego, jak bardzo nie pasują do popularnych zespołów z MTV. Jednak z muzyki zwykłych dwudziestolatków i młodych buntowników grunge przerodził się w końcu w towar globalnego rynku, a błyskawiczny sukces okazał się dla niektórych śmiertelną pułapką.

Please kill me. Punkowa historia punka – Gillian McCain, Legs McNeil, tłum. Andrzej Wojtasik

To pierwsza książka w historii, która opowiada o tym, jak było naprawdę.
William S. Burroughs

„Please kill me” to kultowa książka założyciela pisma „Punk”, Legsa McNeila i Gilliam McCain będąca pierwszym i jedynym tak obszernym zapisem historii punka w Stanach Zjednoczonych. Całość została przedstawiona w nowatorskiej i odważnej formie. Wypowiedzi najważniejszych postaci nowojorskiej sceny – od Andy’ego Warhola i protopunkowych MC5, The Stooges czy Velvet Underground, przez awangardowy teatr queerowy, bywalców CBGB, Patti Smith, Richarda Hella i New York Dolls, aż po schyłkowy okres lat 70., świadków słynnej historii Sida i Nancy czy odchodzących ze sceny ojców założycieli, bez cenzury wprowadzają nas w pełne seksu, narkotyków i rock’n’rolla sale zadymionych klubów i ciasnych nowojorskich mieszkań.

Na przełomie lat 60.i 70. XX wieku przez amerykańskie społeczeństwo przeszło tornado zmian. Zamieszki w Detroit, wojna w Wietnamie, hasła „make love not war” czy „flower power” podczas hipisowskich wieców, narastający rasizm, homofobia i szowinizm.

Odpowiedzią Nowego Jorku na wszystko, co działo się w tych latach był punk. Jedna z najważniejszych subkultur w historii, która wywarła ogromny wpływ na modę, kulturę i sztukę, choć paradoksalnie jej u podstaw leżała jedynie kontestacja rzeczywistości bez politycznego zaangażowania.

Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993 – Rafał Księżyk

Apteka, Armia, Brygada Kryzys, Houk, Izrael, Kazik, Kinsky, Kormorany, Max & Kelner, T. Love. Schyłek festiwalu w Jarocinie i pierwsze rave’y. Wiejskie komuny i miliardowe kontrakty. Queerowi wokaliści, oświeceni punkowcy, początki hip-hopu. Pionierskie teledyski, nowatorskie audycje radiowe, legendarne kluby i przełomowe koncerty.

Nadejściu wolności towarzyszył niepokój. Niepewność jutra na jednych działała wyzwalająco, innych paraliżowała. W muzyce niezwykły czas przełomu wywołał eksplozję i jak w soczewce skupił najciekawszych undergroundowych artystów i najdziwniejsze alternatywne zjawiska.

„Dzika rzecz” to reportaż o pierwszych latach transformacji. Autor koncentruje się przede wszystkim na cieszącym się wolnością undergroundzie, pokazuje jak wyglądały pierwsze rave’y i schyłek festiwalu w Jarocinie. Prezentuje queerowych wokalistów, oświeconych punkowców, początki hip-hopu, owiane legendą kluby czy przełomowe koncerty.

Lady Day śpiewa bluesa– Billie Holiday, William Dufty, tłum. Marcin Wróbel

„Lady Day śpiewa bluesa” to biografia, która przeszła do historii. Wydana przeszło pół wieku temu wzbudziła sensację. Przez kolejne dziesięciolecia stała się biblią wszystkich tych, którzy chcieli poznać Billie Holiday.

Lady Day to pierwsza dama jazzu, artystka o niezwykłym głosie, który nadal nie przestaje elektryzować  i jedna z najbardziej inspirujących wokalistek wszech czasów.

Na kartach książki opowiada sama o sobie – o życiu w czarnym getcie, pracy prostytutki, alkoholu, narkotykach, rasizmie, a także o najlepszych muzykach, z którymi grała. Nie stawia sobie postumentu, staje przed czytelnikiem taka, jaka była. Nieprzebierająca w słowach, szalona, porywcza, a jednocześnie pełna dumy, naiwna, poraniona i samotna. Dama, która żyła dla muzyki i w niej znajdowała ukojenie.

Baronowa jazzu – Hannah Rothschild, tłum. opracowanie zbiorowe

To opowieść o burzliwym życiu Pannoniki Rothschild – jednej z największych propagatorek i mecenasek bepobu. Najlepszym opisem książki wydaje się być ten autorstwa Anny Marii Jopek – „Baronowa jazzu” to muzyczna odyseja i przepiękna historia miłosna. Hannah Rothschild pisze o niezwykłym życiu wiodącym z brytyjskiej posiadłości, przez ciemność Holokaustu, aż do szalonego środowiska nowojorskiej sceny jazzowej.

Pannonica Rothschild urodziła się w 1913 roku w rodzinie, która w ciągu zaledwie pięciu pokoleń przebyła drogę z frankfurckiej dzielnicy żydowskiej do grona bajecznie bogatej arystokracji. W dzieciństwie Nica spacerowała z siostrami oraz guwernantką po parku pełnym kangurów, wielkich żółwi, emu i zebr – zwierząt z egzotycznej kolekcji wuja Waltera. Jako nastolatka poznała i poślubiła barona Julesa de Koenigswartera, który nauczył ją pilotować samolot i porwał do château we Francji. Po wybuchu wojny Nica z dwójką dzieci w ostatniej chwili uciekła do Anglii. Niedługo później wróciła na front, by działać w ruchu Wolna Francja.

Wydawało się, że ma wszystko: dzieci, przystojnego męża i fundusz powierniczy. Ale na początku lat 50. usłyszała ’Round Midnight Theloniousa Monka, legendy jazzu. Musiała go poznać.

Janis. Życie i muzyka – Holly George-Warren, tłum. Andrzej Wojtasik

Jedna z największych artystek XX wieku, utalentowana wokalistka, słynna imprezowiczka, gwiazda San Francisco, jedna z pierwszych celebrytek swoich czasów. Bliska znajoma Jimiego Hendrixa i kochanka Krisa Kristoffersona. Buntowniczka, która pobiła się z Jimem Morrisonem, i romantyczka wpatrzona w Arethę Franklin i Bessie Smith.

Kim tak naprawdę była Janis Joplin?

Urodziła się w 1943 roku, zmarła zaledwie dwadzieścia siedem lat później. Wychowana wśród klasy średniej, do końca życia nie porzuciła marzeń o normalności pozbawionej narkotyków, alkoholu i przygodnych romansów. Jednak jej wrażliwość i maskujące kompleksy pragnienie bycia w centrum uwagi zamiast na szczyt zaprowadziły ją na samo dno.

Holly George-Warren, jedna najlepszych amerykańskich dziennikarek muzycznych, prowadzi nas przez krótkie, lecz burzliwe życie Joplin z pasją i kronikarską dokładnością. Dzięki rozmowom z przyjaciółmi i rodziną wokalistki oraz fragmentom jej listów i pamiętników udało się stworzyć pierwszy tak dokładny portret pionierki bluesa, która kochała życie zbyt mocno.

Cash. Autobiografia – Johnny Cash, tłum. Adam Pluszka

Johnny Cash był Amerykaninem do szpiku kości, ale swoich korzeni szukał po drugiej stronie Atlantyku. Twierdził, że jego ród wywodzi się od szkockich królów Malcolma IV i Duffa, a pierwszym amerykańskim Cashem był William, żeglarz, który przewoził osadników zmierzających do Nowego Świata. Pradziadek Johnny”ego walczył zaś po stronie konfederatów w wojnie secesyjnej. On sam dorastał na farmie. Jego rodzice zajmowali się uprawą bawełny.

Johnny, zanim został gwiazdą, pracował w fabryce samochodów, prowadził nasłuch radiowy dla Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych w Niemczech, był akwizytorem firmy dystrybuującej sprzęt domowy. Jednak jego przeznaczeniem była muzyka.

Miał ogromne szczęście – jego pierwsze płyty wydała wytwórnia, dla której nagrywali Elvis Presley, Carl Perkins, Jerry Lee Lewis, Roy Orbison i Charlie Rich. Ale wraz z rozwojem kariery zaczęły się też jego problemy z narkotykami. Mimo to udało mu się osiągnąć sukces, także komercyjny – Ring of Fire to prawdziwy evergreen.

Uzależnienia nie przetrwał jednak pierwszy związek. Następne lata to przeprowadzka do Nashville, drugie małżeństwo, kolejne sukcesy zawodowe i ciągła walka z nałogami. Od upadku ratowała go żona, praca i wiara, którą otwarcie manifestował.

Poniedziałkowe dzieci – Patti Smith, tłum. Robert Sudół

Wyznawców Patti Smith i Roberta Mapplethorpe’a nie ma co namawiać na tę książkę. Czekają na nią od dawna. Ci zaś, którzy słyszą o tej dwójce po raz pierwszy, mają szansę się zrehabilitować. W nagrodę dostaną takie zdanie: „Jesus died for somebody’s sins, but not mine”. Pierwszy raz usłyszałem ten tekst w połowie lat osiemdziesiątych, w czasach „mszy za Ojczyznę”. Brzmiał grzesznie i kusząco. To książka o wielkiej miłości i o tym, że słowa „nie rozdzielimy się” mają większą siłę od słów „miłość do grobowej deski”. O tym, jaka jest cena niezależności autorskiej, i o tym, że ostre celebryckie światło lubi być bardzo kontrastowe.
Mikołaj Grynberg

Było to lato, gdy umarł Coltrane, lato miłości i zamieszek. Lato, kiedy przypadkowe spotkanie na Brooklynie pchnęło dwoje młodych ludzi na drogę sztuki, miłości i wspólnej pracy. Patti Smith została poetką i piosenkarką, a Robert Mapplethorpe rozwijał swój prowokacyjny styl w fotografii.

Para przemierzała Nowy Jork od Coney Island po Czterdziestą Drugą Ulicę, aż dotarli do słynnego okrągłego stołu w lokalu Kansas City, gdzie brylował krąg przyjaciół i wyznawców Andy’ego Warhola. W 1969 roku para zamieszkała w hotelu Chelsea. Weszła do środowiska ludzi okrytych – dobrą i złą – sławą, wpływowych artystów z barwnej cyganerii. To tam dwoje dzieciaków zawarło pakt, że będą się o siebie troszczyć.

„Poniedziałkowe dzieci” zaczynają się jako historia miłosna, a kończą jako elegia. Są hołdem złożonym Nowemu Jorkowi na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, jego pięknu i jego demonom. To prawdziwa baśń, portret dwojga młodych artystów w przededniu sławy.

Do przodu, dziewczyny! Prawdziwa historia rewolucji Riot Grrrl – Sara Marcus, tłum. Andrzej Wojtasik

Książka Sary Marcus to pasjonująca kronika kultowych lat dziewięćdziesiątych oraz niezwykła historia dziewczyńskiej rewolucji, której siła rozwaliła szowinistyczny mur dzielący od dekad alternatywną scenę.

Początek lat dziewięćdziesiątych nie był łatwym czasem dla dorastających dziewcząt. Feministyczne hasła wydawały się przestarzałe i kojarzyły się z pokoleniem matek, a pop- i kontrkultura wciąż pełne były narcystycznych mężczyzn przekonanych o własnej nieomylności.

Amerykańskie nastolatki powiedziały „dość!”. Chcąc zmienić skostniały układ sił, postanowiły rozsadzić system od środka. Tak narodził się punkowy ruch Riot Grrrl, który przez kilka lat z małej lokalnej inicjatywy urósł do rozmiarów subkultury i rozlał się na całe Stany.

Bikini Kill, Bratmobile, Heavens to Betsy i wiele innych dziewczyńskich zespołów grało w końcu tak, jak miały ochotę. Sekretnie powielane ziny wypełniały skrzynki pocztowe nastolatek w całym kraju, a nieformalny sojusz kobiet rósł w siłę. Mimo, że wspólnotowe działania ustały, a krąg buntowniczek zaczął trawić wewnętrzny konflikt, to zaangażowane reprezentantki Riot Grrrl wciąż stanowią autorytet w sprawach związanych z równością, sprawiedliwością i feminizmem. Inspirują także kolejne pokolenia młodych kobiet do walki o własne miejsce i własny głos.

Trans Wyznania anarchistki, która zdradziła punk rocka – Dan Ozzi, Laura Jane Grace, tłum. Rafał Lisowski

„Trans” to kronika akceptowania własnej seksualności oraz gorzka opowieść o cenie, którą trzeba zapłacić, by żyć w zgodzie ze sobą.

Mimo, że w akcie urodzenia Laury Jane Grace widniały imiona Thomas James, od dzieciństwa czuła, że do niej nie pasują. Bycie synem żołnierza, anarchistą i liderem popularnego punkowego zespołu Against me! nie wystarczało.

Chciała być nią: córką, anarchistką, liderką. W świecie punk rocka, gdzie czas wyznaczają kolejne koncerty, butelki whisky i wciągnięte kreski, gniew, niepewność i zagubienie stają się jeszcze bardziej dojmujące. Grace, nie dopuszczając do głosu prawdziwego „ja”, rzuca się w wir uzależnień, niszczy rodzinę, próbuje tłumić pragnienie tranzycji. Ustalanie własnej tożsamości staje się poważnym źródłem napięcia w jej codzienności. Codzienności, w której jak mantra wraca zdanie: „Nie zawracaj sobie głowy dopasowywaniem się do szufladki, którą wymyślił dla ciebie ktoś inny”.