Laureatem Międzynarodowej Nagrody Bookera 2023 został bułgarski pisarz Georgi Gospodinow za angielskie tłumaczenie powieści „Schron przeciwczasowy”. Uhonorowana została również tłumaczka Angela Rodel. Gospodinow jest pierwszym Bułgarem w historii z Nagrodą Bookera. Pisarz konkurował na tzw. shortliście z pięcioma innymi twórcami – Guadalupe Nettelem, GauZ’em, Maryse Condé, Cheon Myeong-kwan i Evą Baltasar.

Międzynarodowa Nagroda Bookera 2023 dla Georgiego Gospodinowa

Tegorocznym laureatem Międzynarodowej Nagrody Bookera został Georgi Gospodinow. Po raz pierwszy w historii tej Nagrody zwyciężyła książka tłumaczona z języka bułgarskiego.

23 maja 2023 roku podczas wieczornej ceremonii w Sky Garden w Londynie panel jurorów Nagrody Bookera ogłosił zwycięzcę. Jury przewodziła francusko-marokańska pisarka Leïla Slimani. Pozostałymi jurorami byli również Uilleam Blacker, jeden z czołowych brytyjskich tłumaczy literatury z języka ukraińskiego; Tan Twan Eng, malezyjski powieściopisarz z tzw. shortlisty Bookera; Parul Sehgal, pisarz i krytyk z New Yorkera; oraz Frederick Studemann, redaktor literacki Financial Times.

Przewodnicząca jury , Leïla Slimani, przedstawiła książkę jako „błyskotliwy tekst pełen ironii i melancholii”. Pisarka argumentowała wybór jury i wspominała również o tym, że w książce bułgarski pisarz „podejmuje niezwykle ważne współczesne pytanie: co się z nami dzieje, gdy znikają nasze wspomnienia? Georgi Gospodinow wspaniale radzi sobie zarówno z indywidualnymi, jak i zbiorowymi losami i to właśnie ta złożona równowaga między tym, co intymne, a tym, co uniwersalne, przekonała nas i poruszyła”. Nie obyło się również bez słów podziękowania dla wybitnej tłumaczki z języka bułgarskiego, Angeli Rodel. Jury stwierdziło, że Rodel „znakomicie oddała styl i język, który jest bogaty w odniesienia i prawdziwie swobodny”.

Zobaczcie moment, w którym jury przyznało angielskiemu tłumaczeniu „Schronu przeciwczasowego” tegoroczną Nagrodę Bookera:

„Schron przeciwczasowy” z Bookerem 2023

Georgi Gospodinow jest pierwszym Bułgarem w historii, któremu została przyznana Nagroda Bookera . Pisarz jest jednym z najbardziej znaczących europejskich twórców współczesnych czasów. Gospodinow jest najczęściej tłumaczonym bułgarskim pisarzem po 1989 roku na świecie – jego książki zostały przetłumaczone na 25 języków. Do tej pory na swoim koncie osiem powieści, sześć tomów poezji, kilka dramatów, libretto do opery, a także scenariusz komiksu. W 2019 roku otrzymał Literacką Nagrodę Europy Środkowej za powieść „Fizyka smutku”. Do tej pory w Polsce ukazały się cztery książki bułgarskiego autora – „I inne historie”, „Koniec minotaurów. Wiersze wybrane”, „Fizyka smutku” i „Schron przeciwczasowy”.

A o czym możecie przeczytać w „Schronie przeciwczasowym”? To sentymentalna podróż, w której przeszłość staje się remedium na problemy teraźniejszości. Tekst opowiada o historii Gaustyna, osobliwego i niestrudzonego wynalazcy, który wędruje w czasie. Swoją ideę niesienia innym pomocy realizuje w wyjątkowej klinice przeszłości w Szwajcarii, którą zakłada dla osób cierpiących na chorobę Alzheimera. To właśnie tu pacjenci mogą wybierać się do wszystkich dekad XX wieku, by odnaleźć bezpieczną dla siebie przestrzeń, która będzie w stanie poprawić ich stan. Kuracja Gaustyna okazuje się ogromnym sukcesem i zaczyna przyciągać nie tylko chorych, ale i innych nostalgików. Klinika odblokowuje ich wspomnienia, przywracając czas, w którym czuli spokój i spełnienie.

„Schronem przeciwczasowym” zachwycała się również polska laureatka Nagrody Bookera w roku 2018, Olga Tokarczuk! O książce pisała: „ta powieść to literacka monografia najdelikatniejszego ludzkiego daru – zmysłu czasu i jego przemijania. Rzadko trafiają nam się tak szalone i cudowne książki”.

Nagroda Bookera 2023. Co warto przeczytać Georgiego Gospodinowa?

Wszystkim zainteresowanym lekturom książek nowego zwycięzcy Nagrody Bookera radośnie donosimy, że w Polsce zostało wydanych kilka książek pisarza. Serdecznie polecamy sięgnięcie między innymi po książkę „Fizyka smutku”, po którą według nas warto sięgnąć jeszcze przed przeczytaniem „Schronu przeciwczasowego”. To historia, obok której nie możecie przejść obojętnie i z pewnością sprawi, że nawet najbardziej pozbawieni emocji czytelnicy zapłaczą nad losami głównych bohaterów. Ta książka zostanie z Wami na długo!

„Fizyka smutku” to jedna z najoryginalniejszych współczesnych powieści. Jest najpewniej rok 1925, a na jarmarku pojawia się dwunastoletni chłopiec, który chce zobaczyć w cyrku stwora, którego naganiacz nazywa Minotaurem. Przez kolejnych sześć miesięcy chłopiec nie jest w stanie wykrztusić słowa… Tak zaczyna się historia przez którą – niczym mitycznym labiryntem – bohater prowadzi czytelnika, zmieniając czasy i perspektywy swojej opowieści. Dzieje wielopokoleniowej rodziny wpisują się w niej w losy Europy Środkowo-Wschodniej, a nad wszystkim metaforycznie unosi się postać greckiego Minotaura. To jedna z tych onirycznych i przejmujących historii, które pozostają z czytelnikiem na zawsze.

Oprócz „Fizyki smutku” bułgarski pisarz ma na swoim koncie zbiór wierszy „Koniec minotaurów” czy „Powieść naturalną”, którą to debiutował jako autor w 1999 roku.

Międzynarodowa Nagroda Bookera – historia

Międzynarodowa Nagroda Bookera przyznawana jest od 2004 roku. W 2016 roku doszło jednak do radykalnej reformy. Obecnie na zwycięzców czeka nagroda w wysokości 50 tys. funtów. Gratyfikację finansową otrzymują bowiem zarówno autor książki, jak i tłumacz na język angielski. W 2018 roku Międzynarodowego Bookera, wraz z tłumaczką Jennifer Croft, otrzymała Olga Tokarczuk za powieść „Bieguni”. Rok później pisarka była ponownie nominowana, tym razem za „Prowadź swój pług przez kości umarłych”, w tłumaczeniu Antonii Lloyd-Jones.

W 2020 roku nagroda powędrowała do Marieke Lucasa Rinjevelda za powieść „Niepokój przychodzi po zmierzchu”, w tłumaczeniu Michele Hutchison. W 2021 roku wyróżnienie trafiło w ręce Davida Diopa za „Bratnią duszę”. Książka ukazała się w Polsce nakładem Wydawnictwa Cyranka. W roku 2022 nagroda trafiła do indyjskiej pisarki Geetanjali Shree za książkę „Tomb of Sand”, która jeszcze nie została wydana w języku polskim.

Źródło zdjęcia Georgiego Gospodinowa i Angeli Rodel: Facebook The Booker Prizes