Miesiąc temu poznaliśmy listę dziesięciu najlepszych reportaży wydanych w 2020 roku, wytypowanych przez jury 12. Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. W sobotę 19 czerwca 2021, jury wybrało 5 tytułów, które znalazły się w finale.

Nagroda im. Kapuścińskiego 2021 – finaliści

W finale tegorocznej Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego znalazły się cztery książki zagranicznych pisarzy, których polskie tłumaczenia ukazały się w ubiegłym roku. W finale znalazła się również jedna książka polskiej autorki – to książka Karoliny Sulej pt. „Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady”.

Wszystkie ebooki książek nominowanych do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego zebraliśmy dla was w specjalnym tagu.

Jessica Bruder, Nomadland. W drodze za pracą,
tłum. z jęz. angielskiego Martyna Tomczak, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020

oscary 2021 nomadland jessica bruder
Kup ebooka lub książkę na Woblink.com

O tym, dlaczego warto przeczytać „Nomadland” pisaliśmy w artykule na naszym blogu.

Ich oszczędności wyparowały po kryzysie w 2008 roku lub z powodu różnych życiowych wypadków. Zamiast przejść na zasłużoną emeryturę, żegnają się z wygodnym życiem przedstawicieli klasy średniej, które wiedli dotąd. Sprzedają domy, bo nie mogą ich już utrzymać, przesiadają się do kamperów, przyczep, vanów czy pikapów i ruszają w drogę. Jeżdżą od stanu do stanu w poszukiwaniu dorywczej pracy – na kempingach, przy zbiorach owoców i warzyw, w centrach logistycznych Amazona.

Dla wielu firm to pracownicy doskonali. Są wytrwali, odpowiedzialni, doświadczeni, bardzo zdeterminowani. Przywożą ze sobą cały swój dobytek, zmieniając postoje przyczep w efemeryczne miasteczka robotnicze, które pustoszeją, kiedy kończy się praca. Nigdzie nie zostają wystarczająco długo, żeby stworzyć związek zawodowy.

Niektórzy uważają ich za bezdomnych, ale koczownicy nowej ery nie lubią tej łatki. Mówią o sobie: bezmiejscowi. Twierdzą, że wyrwali się z niewoli czynszów, świadomie wypisali z zepsutego, demoralizującego systemu. Wielu nauczyło się cieszyć nową wolnością. Nawiązują przyjaźnie, dzielą się doświadczeniami, pomagają sobie nawzajem.

Czas zapiąć pasy! Dzięki Jessice Bruder możemy dołączyć do nomadów i wyruszyć na włóczęgę po innej Ameryce.

Eliane Brum, Kolekcjoner porzuconych dusz. Reportaże z Brazylii
tłum. z jęz. portugalskiego Gabriel Borowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020

kolekcjoner porzuconych dusz nagroda kapuścińskiego 2021
Kup ebooka lub książkę na Woblink.com
Nieznane oblicza Brazylii Zbiór reportaży Eliane Brum, wielokrotnie nagradzanej dziennikarki, przedstawia przejmujący obraz życia w Brazylii, którego próżno szukać w przewodnikach turystycznych. Autorka odwiedza indiańskie i metyskie akuszerki na północnym krańcu puszczy amazońskiej, opowiada o życiu mieszkańców jednej z faweli w Sao Paulo i śledzi walkę aktywistów społecznych z międzynarodowymi korporacjami o prawa kobiet, środowisko naturalne i dach nad głową.
Kloszard z Porto Alegre, poszukiwacze złota z Belo Monte, matki straconego pokolenia…
Kolekcjoner porzuconych dusz to galeria niezwykłych postaci, do których autorka podchodzi z niezwykłą wrażliwością, pokazując świat z ich perspektywy. Jej wysmakowane literacko teksty nie tylko opisują aktualne problemy społeczne, lecz także stanowią prawdziwe ćwiczenie z empatii.
To książka, wobec której nie można przejść obojętnie. Jest wiele powodów, dla których warto, a może nawet trzeba przeczytać tę książkę. Eliane Brum jak nikt inny tłumaczy światu Brazylię, a Brazylijczykom ich samych. Jak nikt inny potrafi spleść w całość przemoc i poezję, niesprawiedliwość i piękno, ekstremalne wykluczenie i zwykłe życie. Dla mnie jednym z takich powodów może też być zawarta w tym zbiorze „Karmicielka” – jeden z najpiękniejszych reportaży o umieraniu, jakie kiedykolwiek napisano. Aleksandra Lipczak, autorka książki „Ludzie z Placu Słońca”

Jelena Kostiuczenko, Przyszło nam tu żyć. Reportaże z Rosji
tłum. z jęz. rosyjskiego Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020

przyszło nam tu żyć reportaże nagroda kapuścińskiego
Kup książkę papierową lub ebooka na Woblink.com

W cieniu wielkiej polityki, wojen, fortun zdobywanych z dnia na dzień, z daleka od obiektywów kamer i świateł reflektorów jest inna Rosja. To kraj, w którym w opuszczonym moskiewskim szpitalu koczuje grupa nastolatków – stalkerów, diggerów, samobójców, strażników i upiorów. W walącym się hotelu robotniczym mieszka kilkanaście rodzin, które od lat czekają na lokale zastępcze – pisali w tej sprawie już nawet do papieża. W przydrożnym baraku kilkanaście kobiet zaspokaja potrzeby kierowców, policjantów, polityków…

Jelena Kostiuczenko nie pisze zza biurka, nie boi się zabrudzić rąk, nie waha się stawiać trudnych pytań. Odwiedza ćpuńską melinę, w której żyje małżeństwo uzależnione od dezomorfiny, czyli popularnego w Rosji „krokodyla”. Udając stażystkę, jeździ na patrole z drogówką i obserwuje, jak inspektorzy wyciągają od kierowców łapówki. W Biesłanie pyta, o czym śnią rodzice dzieci, które zginęły podczas akcji antyterrorystów. Pisze o tym wprost i bez stylistycznych ozdobników. Jej książka jest nie tylko o Rosji. To diagnoza źle działającego świata, w którym zanikają więzi międzyludzkie, solidarność i mechanizmy wzajemnego wsparcia. W którym państwo nie chroni słabych. W którym zamiast prawa, jest pięść. Świata, w którym „przyszło nam żyć”.

Karolina Sulej, Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa 2020

Opowieść o ubraniach i rzeczach osobistych więźniów obozów koncentracyjnych wydaje się z pozoru prowokacyjna wobec narracji o wojnie, bo moda w potocznym postrzeganiu jest fanaberią czasu pokoju i dobrobytu. Tymczasem autorka dociera do wielu świadectw, do ocalałych, którzy mówią jej, jak dbałość o wygląd w tych straszliwych miejscach dawała im siłę, aby walczyć o życie.

Matilda Voss Gustavsson, Klub. Seksskandal w komitecie noblowskim
tłum. z jęz. szwedzkiego Justyna Czechowska, Wielka Litera, Warszawa 2020

klub nobel prize nagroda kapuścińskiego 2021
Znajdź ebooka na Woblink.com

Młoda odważna reporterka, która dosłownie wstrząsnęła posadami Akademii Szwedzkiej.

Pod koniec 2017 roku jeden z najpopularniejszych szwedzkich dzienników „Dagens Nyheter” opublikował reportaż śledczy, który sprawił, że najbardziej prestiżowa i nieskalana instytucja kulturalna na świecie trafiła na pierwsze strony międzynarodowych tytułów. Gustavsson w swoim rzetelnym materiale opisała napaści seksualne, korupcję, nadużycia i bezwzględną walkę o wpływy i władzę wśród intelektualnej elity związanej z Komitetem Noblowskim. W wyniku tej publikacji w 2018 roku nie przyznano Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.

Klub czyta się jak thriller. I choć wciąga jak najlepsza powieść, niestety fikcją nie jest. Wszystkie opisane zdarzenia miały miejsce. Wszystkie występujące osoby są prawdziwe. Matilda Voss Gustavsson przedstawia relacje osiemnastu kobiet, które zdecydowały się opowiedzieć o molestowaniu seksualnym, gwałtach i przemocy, jakich doświadczyły od jednego z najbardziej wpływowych i szanowanych członków Klubu. Reporterka odważnie przerwała trwającą od lat zmowę milczenia, czym wywołała międzynarodowy skandal. Klub to również opowieść o brutalnym i bezwzględnym świecie sztuki. I o tym, jak – właśnie w imię sztuki – dosłownie niszczono ludzkie życie.

Matilda Voss Gustavsson odebrała za swój reportaż szereg nagród i wyróżnień, a książka tłumaczona jest na kolejne języki.

Więcej o Nagrodzie im. Ryszarda Kapuścińskiego znajdziecie na oficjalnej stronie nagrody.