Najlepsze książki o jazzie

Historia i ciekawostki – najlepsze książki o jazzie

Miles Davis

Prawdopodobnie bez tego pana nie powstałoby wiele gatunków muzycznych. Jednym z najważniejszych jazzmanów i innowatorów muzycznych w historii niewątpliwie był Miles Davis. W swojej szczerej autobiografii, autor takich płyt jak „Tutu”, „Bitches Brew” czy „Kind of Blue” opisuje swoje burzliwe życie, problemy z narkotykami, walkę z rasizmem oraz liczne wspomnienia związane z komponowaniem i współpracą z najważniejszymi przedstawicielami jazzu.

Kobiety jazzu

Jazz pojawił się również w słynnej „Serii amerykańskiej” Wydawnictwa Czarne. Jedną z najciekawszych książek autobiograficznych jest „Lady Day śpiewa bluesa” autorstwa Billie Holiday. Jest to bardzo poruszająca opowieść kobiety, której głos do dziś uchodzi za jeden z najważniejszych damskich wokali, nie tylko jazzowych. Dlaczego poruszająca? Holiday pisze o latach mieszkania w getcie, pracy jako prostytutka, uzależnieniu od alkoholu i narkotyków.

Drugą ważną „kobiecą” książką jazzową od Wydawnictwa Czarne jest „Baronowa jazzu” – opowieść o burzliwym życiu Pannoniki Rothschild – jednej z największych propagatorek i mecenasek bepobu. Najlepszym opisem książki wydaje się być ten autorstwa Anny Marii Jopek – „Baronowa jazzu” to muzyczna odyseja i przepiękna historia miłosna. Opowieść o niezwykłym życiu wiodącym z brytyjskiej posiadłości, przez ciemność Holokaustu, aż do szalonego środowiska nowojorskiej sceny jazzowej.

Herbie

Wśród żyjących legend jazzu nie można nie wymienić wybitnego pianisty Herbiego Hancocka, czternastokrotnego laureata Grammy oraz Oscara za muzykę do filmu „Round Midnight”. Autobiografia, napisana wspólnie z Lisą Dickey, to pełna anegdot opowieść o rozwoju jazzu na świecie, grze w kwintecie z Milesem Davisem, współpracy z muzykami niezwiązanymi na co dzień z jazzem – Santaną, Stingiem czy Stevie Wonderem, ale przede wszystkim postawiony za życia pomnik-świadectwo wielkiego śladu jaki Hancock odcisnął na światowej muzyce.

Komeda – historia polskiego jazzu

Specjalistka od znakomitych męskich biografii, Magdalena Grzebałkowska, po księdzu Twardowskim i rodzinie Beksińskich, na warsztat wzięła jednego z najważniejszych polskich muzyków XX wieku – Krzysztofa Komedę Trzcińskiego. Jej książka „Komeda. Osobiste życie jazzu” jest efektem kilkudziesięciu rozmów i analizy materiałów dotyczących przedwcześnie zmarłego, wybitnego muzyka. W książce Grzebałkowska opisuje młodość, studia medyczne, pierwsze muzyczne fascynacje, a następnie pędzącą karierę Trzcińskiego. Od małych salek muzycznych po współpracę z najważniejszymi polskimi reżyserami w Hollywood. To także historia polskiego jazzu w pigułce, bowiem autorka przedstawiła życie Komedy na tle przemian kulturalnych w naszym kraju. Z trochę innej strony Komedę można poznać dzięki wspomnieniom Zofii Trzcińskiej, żony muzyka.

Urbanator

Michał Urbaniak, legendarny skrzypek jazzowy, jest jednym z najważniejszych żyjących polskich muzyków. Na swoim koncie ma między innymi płytę nagraną z Marcusem Millerem oraz gościnny występ na płycie „Tutu” Milesa Daviesa. Urbaniak należał do prekursorów jazzu w Polsce, jednak większość zawodowej kariery spędził w Nowym Jorku. „Ja, Urbanator. Awantury muzyka jazzowego” to słodko-gorzka opowieść o życiu na emigracji, współpracy z największymi jazzmanami na świecie, a przede wszystkich kawał historii muzyki współczesnej.

Desperado!

Obok Krzysztofa Komedy i Michała Urbaniaka, trzecim najbardziej rozpoznawalnym jazzmanem z Polski, niewątpliwie był niedawno zmarły, wybitny trębacz Tomasz Stańko. W swojej autobiografii, napisanej wspólnie z Rafałem Księżykiem, Stańko opowiada o początkach jazzu w Polsce, towarzyszącym jazzowi świecie narkomanów, współpracy ze znakomitymi muzykami oraz jeżdżeniu po świecie by dzielić się swoją muzyką.

Tyrmand

W 2020 roku przypada 100. rocznica urodzin oraz 35. rocznica śmierci Leopolda Tyrmanda wybitnego dziennikarza, publicysty i popularyzatora kultury. Z tej okazji Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił przyszły rok Rokiem Leopolda Tyrmanda. To wydarzenie ma na celu przede wszystkim uczczenie jego wielkich zasług literackich. Trzeba jednak pamiętać, że bez jego ingerencji, jazz w Polsce na pewno by się tak nie rozwinął. Tyrmand był jednym z organizatorów i propagatorów życia jazzowego w naszym kraju. Dlatego wszystkim miłośnikom tej muzyki polecamy książkę „U brzegów jazzu”, w której Tyrmand w eseistycznej, momentami zabawnej formie opowiada o początkach jazzu na świecie i w Polsce.

Był jazz

O erze pre-Tyrmandowej, w najbardziej opasłej książce z tego zestawienia pisze Krzysztof Karpiński. Jego „Był jazz. Krzyk jazz-bandu w międzywojennej Polsce” to jedna z najpiękniej wydanych książek  ostatnich lat. To książka nie tyle o jazzie, co o muzyce rozrywkowej i historii międzywojnia w Polsce. Coś dla siebie znajdą też fani burleski, kabaretu i kultury pierwszej połowy XX wieku.

Nowy Jork zbuntowany

Dla czytelników zainteresowanych politycznymi, społecznymi i historycznymi związkami jazzu z życiem codziennym, koniecznie polecamy książkę „Nowy Jork zbuntowany. Miasto w czasach prohibicji, jazzu i gangsterów”, w której znakomita polska reportażystka Ewa Winnicka, opowiada o ciekawym współżyciu jazzu i przestępczego podziemia Ameryki czasów prohibicji.

Dla niewtajemniczonych – książki o historii jazzu

Jednym z największych kompendiów wiedzy o jazzie jest książka „Historia Jazzu” Andrzeja Schmidta, w której autor, na przeszło 600 stronach, skrupulatnie opisuje, sięgające niewolnictwa i bluesa, korzenie jazzu, jego rozwój, a następnie kolosalny wpływ na inne gatunki muzyczne i dziedziny sztuki. Lektura bardzo konkretna, długa, ale zdecydowanie warta uwagi. Drugą publikacją wartą wyróżnienia jest zbiór „100 wykładów” Jacka Niedzieli, w których autor w formie eseistycznej podejmuje różne zagadnienia związane z gatunkiem.

Inspiracje

Jazz może być także inspiracją dla pisarzy powieści. W wielu książkach japońskiego pisarza Harukiego Murakamiego jazz stanowi bardzo ważny element – jazz leci w tle, pasjonują się nim bohaterowie, często jest punktem wyjścia do rozmowy. Na stronie internetowej harukimurakami.com możecie zobaczyć, które płyty i jacy artyści „pojawiają” się na kartach powieści Murakamiego.

Jeśli myślicie, że książka o tytule „Cały ten jazz” to coś w rodzaju kompendium wiedzy muzycznej, nic bardziej mylnego. Książka Jarosława Klonowskiego to rasowy kryminał, rozgrywający się w Nowym Orleanie. W mieście dochodzi do serii zabójstw na lokalnej policji. Wkrótce całe miasto opanowuje strach przed Czarną Ręką, Voodoo i… no właśnie – jazzem.

Książki o jazzie dla dzieci

Nie zapominając o najmłodszych, warto wspomnieć o tym, że jazz może pojawić się w książkach dla młodszego odbiorcy. Tak jest chociażby w bajce „Emma chce grać jazz!”, w której mała małpka postanawia znaleźć swój cel w życiu. Po długim namyśle postanawia, że chce grać jazz! Cóż za pomysł!

Oczywiście książek dotyczących jazzu jest zdecydowanie więcej. Postanowiliśmy jednak przedstawić kilka przykładów światowego, polskiego oraz teoretycznego podejścia do tematu. Świętujmy zatem i słuchajmy dziś (i cały rok!) jazzu na pełny regulator!

Jakub Krasny