Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk Ebooki

Jakub Dadlez – doktor filozofii, adiunkt na UMCS w Lublinie. Interesuje się myślą współczesną i nowożytną, obecnie zajmuje go kwestia formowania podmiotowości w późnym kapitalizmie. Ponadto lubi dobre jedzenie, muzykę, starannie wydane książki, bycie w ruchu i swoją codzienność.Arcysumiennie rekonstruowane i analizowane dzieło Montaigne’a służy Dadlezowi za materiał badawczy, zarazem ilustrację i inspirację stricte filozoficznych rozważań. Rozważania te dotyczą samej natury m...

Potwierdzając istnienie skrajnych emocji i pragnień, wzywając do samodoskonalenia, psychoanaliza zwraca człowiekowi podmiotowość i poczucie sprawczości. Podobne cele – kształcenia aktywnego doświadczania świata, dającego człowiekowi wewnętrzną swobodę i siłę – na początku XX wieku stawiali sobie także twórcy nowego tańca w Rosji. Książka odpowiada na pytanie o jego genezę, dodając do perspektywy obejmującej teorie estetyczne symbolizmu, zainteresowania ponietzscheańskie, „tan...

Niniejsza książka, wydana w Japonii w roku 2012, jest jedną z pierwszych transgatunkowych analiz twórczości Schulza, ujmującą w jednej perspektywie jego dzieła literackie i plastyczne, począwszy od najwcześniejszych rysunków z drugiej dekady XX wieku aż do opowiadań z drugiej połowy lat trzydziestych. Ariko Kato bada autoreferencyjne tematy i motywy pojawiające się powtarzalnie w twórczości literackiej i wizualnej Schulza. Wydobywa w ten sposób obecną w tym dziele modernistyc...

Publikowane dzieło to nieznany dotąd polskiej nauce tekst o pochodzeniu Turków powstały w 1456 r. pod piórem greckiego tłumacza w Wenecji Nikolaosa Segundinosa. Po raz pierwszy ukazał się drukiem ok. 1473-1474 r. prawdopodobnie w oficynie drukarskiej Braci Wspólnego Życia w Chełmży [drukarz Leo Papas Sermones]. Dwa spośród trzech zachowanych egzemplarzy dzieła zachowały się w polskich bibliotekach. Nie jest też przypadkiem, że jedno z pierwszych dzieł popularyzujących w Europ...

Jednostkowe doświadczenie artysta przenosi w wymiar ludzkiego losu, naszej niedoskonałości i naszego bytowania w bólu, samotności, uwięzieniu. […] Artysta – a bywa nim także poeta – nie jest warsztatowym ignorantem i nie jest wulgaryzatorem. Nie pozostanie w ciemności tego, co identyfikujemy jako treść, ale i formę. Wychodzi z ciemności, żyje dalej po niebywałym eksperymencie, po przełomie, po zagładzie. Z twarzą zwróconą ku mitowi…_x000D_ _x000D_ Zamiast wstępu (Józef Czapsk...

W spektrum WyspiańskiegoWitraż w poezji Młodej PolskiRzadko spotyka się tak konsekwentnie zaprojektowane i perfekcyjnie zrealizowane dzieło naukowe jak książka Rozalii Wojkiewicz – mamy tu do czynienia z połączeniem wielkiego nakładu pracy i nieprzeciętnych uzdolnień, co musi zawsze dawać doskonałe rezultaty. Rozległa, starannie przygotowana i niezmiernie interesująca rozprawa wprowadza czytelnika w zagadnienie, które stanowi z pewnością jeden z kluczy do pełnego poznania poe...

Łucja Iwanczewska – adiunktka w Katedrze Performatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doktorka nauk humanistycznych. Absolwentka teatrologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i podyplomowych studiów z zakresu Gender w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ. Autorka książek: Muszę się odrodzić. Inne spotkania z dramatami Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz Samoprezentacje. Sade i Witkacy. Zajmuje się zagadnieniami performatywności zjawisk kultury współczesnej, ze szczególnym uwzględnie...

Nie jest to książka ani o literaturze Gombrowicza, ani o jego argentyńskich latach, ani o obecności jego twórczości w literaturze argentyńskiej, ale raczej o historii obrazów jego życia i twórczości ukształtowanych w wyobraźni argentyńskiego czytelnika. Wnioski w niej zawarte są więc próbą nakreślenia dynamicznego wyobrażonego portretu autora na podstawie historii recepcji jego tekstów i tworzenia się mitu pisarza w argentyńskim imaginarium kulturowym, a także jego wyobrażone...

W swojej najnowszej książce Pozytywiści warszawscy: dylematy pokolenia. Studia Janicka kontynuuje nowoczesne spojrzenie na pozytywizm, dzięki czemu powstała fascynująca opowieść, która odświeża i ożywia tę – pozornie nudną, pokrytą szlachetną patyną – epokę. Na uwagę zasługuje już sam tytuł – wiele mówiący, zdradzający autorski zamysł. Pojawiają się tu bowiem dwie znaczące kategorie – przestrzeni i pokolenia. Janicką interesuje pokolenie młodych ludzi, zazwyczaj absolwentów S...

Literat rokokowy nie zabiega o to, by wznieść sobie „pomnik trwalszy nad spiż”, ani o to, by posłać Studia Romantyczne głos, który „z pokoleń pójdzie w pokolenia”. Literatowi rokokowemu zależy na tym, aby swoim tekstem sprawić przyjemność komuś bliskiemu. Dziełko rokokowe związane jest z określoną grupą osób, z konkretną sytuacją odbioru, z panującym w tej sytuacji nastrojem, z relacją łączącą autora/autorkę z życzliwą mu małą publicznością. Kiedy minie godzina czarującego sp...

Książka poświęcona jest polskim lewicowym intelektualistkom, polityczkom i działaczkom, które po drugiej wojnie światowej współtworzyły projekt socjalistycznej modernizacji kraju i emancypacji kobiet. Jednocześnie dotyczy ona nieobecności komunistek – lub ich specyficznej obecności – w historii kobiet i ruchu kobiecego w Polsce. „Architektki PRL-u” to książka zarazem historyczna – wzbogacająca wiedzę o rzeczywistości PRL i jej współtwórczyniach, jak i teoretyczna – badająca d...

Przygotowany do publikacji tom stanowi ważne dopełnienie wiedzy o życiu i twórczości Marii Dąbrowskiej, domyka też znacząco obraz jej korespondencji. Zebrany tu materiał epistolograficzny ma charakter wyjątkowy przede wszystkim ze względu na swoją obszerność (listy pochodzą z okresu prawie 30 lat), charakter relacji korespondentów, a także ze względu na niezwykły splot w tych zapisach literatury i życia. W korespondencji dwojga wybitnych intelektualistów i wieloletnich partne...

Marta Bukowiecka – dr, członkini Pracowni Poetyki Historycznej w Instytucie Badań Literackich PAN, sekretarz redakcji dwumiesięcznika „Teksty Drugie”, członkini redakcji rocznika „MiroFor”, działa w Fundacji im. Mirona Białoszewskiego. Jednym z głównych celów pracy jest wskazanie, nazwanie i stworzenie klasyfikacji mechanizmów, które przekształcają nieliterackość w literackość […] w literaturze polskiej drugiej połowy XX wieku i początków XXI. Jest to w moim przekonaniu ważne...

Justyna Tabaszewska – adiunktka w Instytucie Badań Literackich PAN. Przed Humanistyką służebną opublikowała dwie książki: Poetyki pamięci (2016) i Jedna przyroda czy przyrody alternatywne (2010). Jest autorką artykułów drukowanych m.in. w „Memory Studies”; „Tekstach Drugich”; „Przeglądzie Kulturoznawczym”; „Wielogłosie” i „Pamiętniku Literac - kim”. Stypendystka IWM (Tischner Fellowship 2021) oraz Stypendium Bekkera NAWA (Goethe Universität). Zajmuje się szeroko rozumianą eko...

Postawiony w publikacji problem, a w zasadzie dwa, spotykające się: „Lelewel interdyscyplinarny” oraz „recepcja pism i prac Lelewela”, są w moim przekonaniu niezwykle ważkie, nasycone wieloma znaczeniami i otwierają możliwość dogłębnej oraz zróżnicowanej interpretacji, pozwalającej przywrócić wieloaspektową sylwetkę XIX wiecznego historyka dzisiejszemu badaczowi i czytelnikowi. W sporej liczbie artykułów to przywrócenie dokonuje się także przez próbę odczytania dzieła history...

Mikołaj Oloch z Szamotuł, mistrz Uniwersytetu Krakowskiego (wypromowany w 1459 r.), był wieloletnim kaznodzieją i altarzystą katedry w Poznaniu. Spod jego pióra wyszły dwa wierszowane łacińskie dziełka, zatytułowane "De hiis malis que aguntur in hoc mundo" (O niedolach, które rządzą na tym świecie) oraz "De curie miseria" (O marności życia dworskiego). Pierwsze należy do tzw. form sentencjonalnych – czyli zbiorów przysłów i sentencji, cenionych bardzo w średniowiecznej dydakt...

Autorka książki zaprasza nas do podroży z ludźmi dobrze znanymi każdemu czytelnikowi mniej więcej obeznanemu z historią dawnego sławnego Uniwersytetu Wileńskiego. Wybrana przez nią mała grupka […] przedstawicieli kultury lat 1780–1850 otwiera nam nowe perspektywy na zmianę drogowskazów epoki. Ta piątka, w której znajdujemy zaskakująco różnorodne nazwiska: Georga Forstera, Gottfrieda E. Groddecka, Tomasza Zana, Jana Czeczota i Tadeusza Bułharyna, ma jeszcze dzięki talentowi Mo...

W książce, której tytuł w zewnętrznej warstwie ironicznie nawiązuje do obiegowej frazy o ‘słabej płci’, a w sposób dyskretniejszy czyni aluzję do u-„lotnych ciał” (E. Grosz) chcę zwrócić uwagę na splot tych dyspozycji i aktywności kobiecej somy, które w obozach koncentracyjnych prowadziły do utrzymania biografii, czyli „całości” człowieka niezredukowanego do wegetacji, składały się na aktywności samostanowienia wykraczającego poza samą biologię.fragment Wprowadzenia...

Szlacheckie mowy pogrzebowe – dwa ujęcia. Tradycja gatunku i realizacje Jakuba Sobieskiego nie stanowi syntezy sensu stricto, ale koncentrując się na określonych zagadnieniach, dopełnia wielowymiarowy obraz szlacheckiego oratorstwa funeralnego. Książka składa się z dwu części. Pierwsza omawia przemiany oratorskich gatunków funeralnych od greckiego antyku do 1576 roku, kiedy to Jan Kochanowski wygłosił nad grobem brata Przy pogrzebie rzecz. Chronologicznie są to ...

Prezentowana monografia zbiorowa, niesiona energią dwóch słów użytych w tytule (trans-misje/relacje), stanowi przykład dzieła dynamicznego, metamorficznego. To swoiste – mimo zamkniętej kolekcji tekstów – work in progress. Nieprzypadkowo treść pierwszego łacińskiego źródłosłowu sugeruje przechodni (interdyscyplinarny) charakter podejmowanych wysiłków. Zapowiada działania jednające bieguny, które punktu wspólnego posiadać nie muszą – a wymagają połączenia, spotka...

Michał Koza – doktor literaturoznawstwa, pracuje jako adiunkt w Katedrze Krytyki Współczesnej na Wydziale Polonistyki UJ. Stypendysta Programu Fulbrighta, w ramach którego realizował projekt badawczy na Uniwersytecie w Buffalo. Laureat Stypendium Twórczego Miasta Krakowa 2020 oraz IX edycji konkursu im. Inki Brodzkiej-Wald za rozprawę doktorską poświęconą dyskursom etycznym w literaturze polskiej. Autor tekstów krytycznoliterackich, naukowych i wierszy. Publikow...

Książka, powstała jako część projektu grantowego, poświęcona jest głównie problematyce literackiej obecnej na łamach poufnych biuletynów cenzorskich. Wiśniewską-Grabarczyk zajmują m.in. elementy rozmaitych „strategii” stosowanych w procesach kontroli tekstów i całych wydawnictw oraz samego warsztatu cenzorskiego (poetyka „krytyki cenzorskiej”). Poza rzetelną i wieloraką analizą wybranych zagadnień literackich i literaturoznawczych, praca ta jest...

Przygotowany do publikacji tom stanowi ważne dopełnienie wiedzy o życiu i twórczości Marii Dąbrowskiej, domyka też znacząco obraz jej korespondencji. Zebrany tu materiał epistolograficzny ma charakter wyjątkowy – przede wszystkim ze względu na swoją obszerność (listy pochodzą z okresu prawie 30 lat), charakter relacji korespondentów, a także – ze względu na niezwykły splot w tych zapisach literatury i życia. W korespondencji dwojga wybitnych intelektualistów i w...

Jak we wstępie do swojej książki pisze sam Zaleski, „filozofia afektów dostarczyła narzędzi pomocnych w rozumieniu podmiotowości, cielesności, intymności, polityczności, etc.”. Owo etc. jest przy tym ważne, bo obejmuje między innymi literaturę. Zaleski właśnie kwestię afektów wybija na plan pierwszy: stąd też i tytuł całej książki. Andrzej Skrendo Perspektywa zwrotu afektywnego, przede wszystkim, choć nie - wyłącznie w wydaniu delezjańskim i post-delezja...