Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk Pozostałe - książki, ebooki i audiobooki

„Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo” Elżbiety Drużbackiej – ostatni dotychczas niewydany romans pierwszej polskiej poetki, której dzieła ukazały się drukiem. W utopijnej Arkadii (skonstruowanej po części z wyobrażeń o złotym wieku ludzkości, po części o ziemskim raju, a po części o ziemiańskiej Arkadii) dwoje cnotliwych mieszkańców pragnie zostać małżeństwem. Jednak wbrew prawom tej krainy ich rodziny sprzeciwiają się, bo ani Sylwana, ani Astyjon nie są wyst...

Roman Jaworski, pisarz przez wielu zapomniany, pozostaje w świadomości historycznoliterackiej przede wszystkim prekursorem dwudziestowiecznej groteski, a także pisarzem drugorzędnym, którego projekt artystyczny do tej pory nie doczekał się pełnej rekonstrukcji. W celu ukazania jego pełniejszej sylwetki Weronika Szulik uwzględniła cały dorobek pisarza, zwłaszcza jego bogatą publicystykę, w tym nieznane artykuły polityczne i recenzje teatralne z lwowskiego „Dziennika Polskiego”...

Kazimierz Kaszewski (1825–1910) to niezwykły przypadek literata publicysty. Swoją blisko sześćdziesięcioletnią aktywnością (od 1852 roku) towarzyszył epoce późnoromantycznej i pozytywistycznej, by zejść ze sceny literackiej w apogeum Młodej Polski. Był erudytą, który interesował się filozofią, logiką, religią, psychologią, estetyką, literaturą polską i powszechną w różnych jej formach dziejowych i gatunkowych, sztuką teatru, pedagogiką, tematyką społeczno-polityczną, historyc...

Jerzy Zawieyski – prozaik i dramaturg, kojarzony z powojennym nurtem literatury katolickiej, w latach 1957–1968 członek Rady Państwa PRL, kolegialnego odpowiednika prezydentury. Literacki outsider w okresie ofensywy socrealizmu, zapisał się w zbiorowej pamięci także jako poseł Koła Znak i prezes warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Cieszył się zaufaniem prymasa Stefana Wyszyńskiego i jednocześnie – możliwością prowadzenia rozmów z I Sekretarzem KC PZPR Władysławem Go...

Książka jest próbą ukazania potencjału pisarskiego osoby powszechnie kojarzonej z innymi zasługami dla polskiej kultury naukowej. Paweł Pluta upomnieć się chce o zarzuconą przez samego autora dziedzinę twórczości i zapomniany, a po trosze lekceważony, dorobek literacki Józefa Maksymiliana Ossolińskiego. Czy warto? Z punktu widzenia dopełnienia sylwetki znaczącej w dziejach polskiego bibliofilstwa na pewno tak. Praca analityczna i interpretacyjna Pluty ma także inne walory dla...

Józefa Grabowska zmarła w przytułku dla starców prowadzonym przez Zgromadzenie Księży Misjonarzy Świętego Wincentego a Paulo przy ulicy Radnej 14 w Warszawie jesienią 1958 roku, Kazimiera Iłłakowiczówna niemal trzydzieści lat później w sublokatorskim pokoju na poznańskich Jeżycach. Najbliższą ulicę równoległą do Radnej, Lipową, całkowicie zburzoną podczas powstania warszawskiego, obie kobiety przemierzyły wielokrotnie. W 1937 roku do oryginalnej architektonicznie, bogato zdob...

Listy Marji Towiańskiej, opublikowane w niniejszym tomie, to zaskakująco aktualny, zajmujący dokument osobisty. Autorka podjęła się ich kopiowania po trudnym procesie rozstawania z Kołem Sprawy Bożej, ruchem religijnym założonym przez jej ojca, Andrzeja Towiańskiego, powszechnie uważanego za mesjanistę i heretyka. Listy pozwalają na uzupełnienie wiedzy o historii i rozwoju towianizmu, a pod pewnymi względami nawet na jego krytyczną rewizję. Napisane w Polsce w okresie poroman...

"Leszek Biały, książę polski, syn Kazimierza Sprawiedliwego Michała Krajewskiego" – polska powieść oświeceniowa, łącząca elementy dydaktyczne ze światem fantastycznym, której akcja rozgrywa się w niespokojnych czasach rozbicia dzielnicowego. Młody książę, Leszek Biały, przyszły władca dzielnicy senioralnej, pod troskliwym okiem Goworka, opiekuna i przyjaciela, odkrywa cienie i blaski władzy, doświadcza miłości, poznaje smak nienawiści i zdrady. Michał Krajewski podejmuje pró...

Poezja Wiedemanna przedstawia się czytelnikowi jako coś – powtarzając trafne określenie Macieja Topolskiego – specyficznego na tle zarówno kultury autentyczności, jak i kultury nieautonomiczności. Owa specyficzność zawiera się w tytułowej „płynności”, „przejściowości” czy też „inwarJAntowości” – postrzeganej nie jako historyczny moment przełomu w literackim reprezentowaniu podmiotowości oraz w dyskursie literaturoznawczym, ale jako dystynktywna cecha tekstowego „ja” w pewnych...

Jerzy S. Sito (1934–2011) – poeta i dramaturg, eseista, tłumacz. Jako poeta tworzył w nurcie klasycyzującym, jako tłumacz poezji, antologista i eseista zajmował się metafizyczną poezją angielską XVII w., niekiedy współczesną (W.H. Auden, T.S. Eliot). Przetłumaczył kilkanaście dramatów Szekspira, trzy sztuki Ch. Marlowe’a, Mord w katedrze Eliota. Opublikował dwa zbiory esejów o angielskiej poezji i dramacie, przede wszystkim szekspirowskim. Jego sztuki są próbą wpisania w uni...

Przełomu w liryce opisowej (pewne sygnały można było zauważyć już wcześniej) dokonał w sonetach krymskich Mickiewicz. Przede wszystkim, zapewne nie bez wpływu filozofii romantycznej, uwalnia poeta przyrodę z podmiotowej „niewoli”, obdarzając ją autonomią. Narodziny nowej poetyki, w interesującym nas zakresie, należy zawdzięczać nie tylko „przeżyciu się” dawnej poezji (silne zmechanizowanie środków wyrazu), ale prawdopodobnie i temu, że nastąpiła luka w dziedzinie gatunków lit...

Publikacje Kamili Budrowskiej cechuje to, co winno wyróżniać wszelkie studia sięgające po zagadnienie cenzury ? rzetelna archiwalna kwerenda poparta równie rzetelną analizą materiału źródłowego. Książka „Cenzura i okolice” ujawnia wieloletnie doświadczenie Autorki w badaniach nad aktami Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk. Zarówno na tę, jak i poprzednie jej prace (myślę przede wszystkim o „Literaturze i pisarzach wobec cenzury PRL. 1948–1958”) możemy spojrze...

Wielką zaletą książki Dariusza Pachockiego jest bardzo bogata baza źródłowa, na której została ona oparta. Chodzi tu przede wszystkim o wykorzystywane przez niego obszernie (najczęściej w ogóle po raz pierwszy!) materiały archiwalne z Instytutu Hoovera (Palo Alto, USA), gdzie znajduje się Archiwum Tyrmanda (m.in. zeszyty Dziennika 1954); z Harry Ransom Center (Austin, USA) dotyczące amerykańskiego wydania Złego; z Instytutu Literackiego (Maisons-Laffitte, Francja), gdzie prze...

Publikowane dzieło to nieznany dotąd polskiej nauce tekst o pochodzeniu Turków powstały w 1456 r. pod piórem greckiego tłumacza w Wenecji Nikolaosa Segundinosa. Po raz pierwszy ukazał się drukiem ok. 1473-1474 r. prawdopodobnie w oficynie drukarskiej Braci Wspólnego Życia w Chełmży [drukarz Leo Papas Sermones]. Dwa spośród trzech zachowanych egzemplarzy dzieła zachowały się w polskich bibliotekach. Nie jest też przypadkiem, że jedno z pierwszych dzieł popularyzujących w Europ...

Celem niniejszej książki jest podjęcie refleksji nad dalszymi losami – najczytelniej sformułowanego przez Dawida Grosmana i zaadaptowanego w obrębie izraelskiej narracji zbiorowej – paradygmatu „kraju tam”. Zatem znacznie bardziej od topograficznie rozumianych polskich przestrzeni interesuje mnie sieć narracji, w którą są one uwikłane. (…) Przestrzenie Polski istnieją zatem w tych rozważaniach na tyle (i na tak długo), na ile tworzone wokół nich narracje mogą stanowić system ...

Adam Dziadek, opisując kształt Notatników Aleksandra Wata, używa formuły work in progress, zaś Jan Zieliński sięga po kategorię „kłącza” (rizomatykę) Deleuze’a. Oba skojarzenia, choć pierwsze jest klasyczne dla poetyki modernistycznej, a drugie odwołuje się do raczej do filozofii postmodernistycznej, są nadzwyczaj trafne. Istotnie,Notatniki to swego rodzaju „kłącze w ruchu”. Decyzja o ich wydaniu wydaje się symptomatyczna dla dzisiejszej, również zmieniającej się w przyspiesz...

Maja? swe losy ksia?z˙ki. Maja? je i "Fragmenta". Czasami sa? to historie zaskakuja?co do siebie podobne. Zapisane karty, „kto´re jeszcze dota?d s´wiata nie widziały” – jak pisał w lis´cie dedykacyjnym Jan Januszowski – trafiaja? z Czarnolasu do Krakowa, prawdopodobnie dzie?ki zapobiegliwos´ci Doroty Kochanowskiej. Z tego chociaz˙by powodu trudno odmo´wic´ jej wkładu w historie? literatury polskiej. Ponad cztery wieki po´z´niej teczki przechowuja?ce poz˙o´łkły maszynopis traf...