Publikacja składa się z esejów Joanny Michlic po raz pierwszy publikowanych w języku polskim. Teksty te dotyczą doświadczenia Holokaustu żydowskich dzieci i nastolatków z Polski. Przybliżają polskiemu czytelnikowi nowe metody naukowe analizy i interpretacji świadectw młodych ocaleńców. Ukazują ważność tych świadectw nie tylko w rekonstrukcji historycznej wojennych i powojennych losów oraz tożsamości dzieci i ich pamięci o Zagładzie, ale także w badaniach nad relacjami polsko-...
Pochodzący z Łomży Nachman Podróżnik w relacji spisanej w latach czterdziestych XX wieku opisuje swoją i swojej żony Heli historię przetrwania w czasie drugiej wojny światowej. W szczegółach opowiada o życiu w getcie łomżyńskim, z którego w ostatniej chwili, tuż przed jego likwidacją w listopadzie 1942 roku, udało mu się wraz z Helą uciec do Warszawy. Tam, niespodziewanym zrządzeniem losu, znaleźli schronienie na Annopolu, osiedlu dla bezrobotnych i bezdomnych. Dzięki nowej t...
Pierwsze polskie wydanie jednego z najwcześniejszych dokumentów na temat zagłady Żydów w granicach ZSRR i w nazistowskich obozach na terenie okupowanej Polski. "Czarna księga" to zbiór relacji naocznych świadków, reportaży oraz oficjalnych zeznań, gromadzonych od 1943 roku przez Żydowski Komitet Antyfaszystowski działający w Związku Radzieckim. Tom zredagowali dwaj wybitni pisarze: Ilja Erenburg i Wasilij Grossman. Na rozkaz Stalina publikacja została wycofana z druku w 1947 ...
Dziennik Heńka Fogla był spisywany w getcie łódzkim od 16 marca 1942 do 7 maja 1944 roku. Autor nazywał go „pamiętnikiem”: przed pamiętnikiem nie trzeba niczego ukrywać, gdyż On jest jak spowiednik. Opisywał w nim warunki życia i pracy w getcie, losy swojej rodziny i przyjaciół, politykę wewnętrzną getta prowadzoną przez Chaima Rumkowskiego, z którego ust nie wychodzi ani jedno słowo prawdy, krążące w getcie plotki na temat sytuacji międzynarodowej. Szczególną uwagę poświęca...
W drugim tomie Kultur Żydów profesor David Biale z zespołem badaczy reprezentujących różne dyscypliny i ośrodki badawcze przedstawia dalsze dzieje kształtowania się kultur żydowskich w złożonym procesie, z jednej strony adaptacji do kultur nieżydowskich, z drugiej – oporu wobec nich, po raz kolejny udowadniając, że raczej niż o jednej kulturze żydowskiej należy mówić o wielu kulturach Żydów. Przedmiotem szkiców, będących misternie skonstruowanymi analizami elementów dziedzict...
„Dziennik 1939. Megila życia” to wydany przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma pierwszy tom „Dziennika” spisanego przez Chaima Arona Kapłana w latach 1933–1942. Przetłumaczony i opracowany przez Blankę Górecką-Nissan tekst inicjuje pierwsze pełne wydanie wspomnień Kapłana w języku polskim. Projekt polskiej edycji Dziennika Ch.A. Kapłana, realizowany przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, jest pierwszym kompletnym wydaniem Dziennika...
Wydane według pomysłu i pod redakcją profesora Davida Bialego trzytomowe dzieło o kulturach Żydów prezentuje najwyższy poziom humanistyki. Jest zbiorem świetnie napisanych esejów i ukazuje to, co można nazwać zmienną duchowością i obyczajowością Żydów w zmieniającym się otoczeniu społecznym. Nadrzędna teza tego dzieła jest wyrazista: nie ma czegoś takiego jak ponadhistoryczna tożsamość Żydów. Tych tożsamości jest wiele, a Żydzi zachowują swoją indywidualność nie tyle przez od...
Tytułowe piętnaście podróży trwa łącznie sześć lat (1940–1946). Czternaście spośród nich odbywa się w Polsce. Odległości bywają różne. Niekiedy bardzo niewielkie (dwa przystanki autobusem, dwudziestominutowy spacer), a czasem większe – o wiele większe. W chwili, gdy ją poznajemy, podróżniczka ma siedem lat. Po drodze dziewczynka traci dom, rodzinę, nazwisko i włosy – aż wreszcie gubi też strach. W tych trudnych latach dwie rzeczy pomagają bohaterce podczas podróży: kilka lek...
W lutym 1943 r., po ukryciu drugiej części Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego (ARG), Emanuel Ringelblum opuścił getto, aby odtąd pozostać w ukryciu, zapewne z nadzieją doczekania końca wojny. Wraz z żoną i synem oraz ponad trzydziestoma uciekinierami znaleźli schronienie w kryjówce przy ul. Grójeckiej 79. Pomimo niezwykłej ofiarności i zapobiegliwości państwa Wolskich, gospodarzy posesji, warunki życia były tam bardzo trudne. Twórca ARG zdołał jednak napisać tam ważne t...
W albumie poświęconym historii i znaczeniu ulicy Nalewki - najsłynniejszej, wręcz legendarnej żydowskiej ulicy, będącej bijącym sercem Dzielnicy Północnej - obok licznych archiwalnych fotografii pochodzących ze zbiorów instytucji z kraju i ze świata, zamieszczony został cykl esejów historycznych, kulturoznawczych, antropologicznych autorstwa cenionych ekspertów: varsavianistów, badaczy kultury jidysz oraz naukowców zajmujących się dziejami warszawskiego getta. W publikacji, o...
Chaskiel (Jecheskiel, Haskiel, Henryk) Wilczyński należy do najmniej znanych współpracowników „Oneg Szabat?. Jego dorobek przedwojenny z dziedziny krytyki literackiej uległ zapomnieniu, a prace na temat historii Żydów polskich w pierwszej połowie XIX wieku, zamieszczone w niniejszym tomie, nie były nigdy publikowane. Wilczyński pokazał w nich, jak bardzo Żydom zależało na normalnym życiu w Polsce, bez wyrzekania się własnego języka, kultury i świadomości, i jak bardzo im to u...
Krzepicki jako jeden z pierwszych więźniów uciekł z Treblinki i powrócił do warszawskiego getta. O tym, co widział, czuł, słyszał, czego doznał i doświadczył, opowiedział w przejmujący sposób Racheli Auerbach. Należała do grona osób skupionych wokół Emanuela Ringelbluma, historyka, który w getcie zorganizował podziemne archiwum dokumentujące losy i zagładę Żydów. Rachela rozmawiała z Jakubem w języku jidysz, jej obszerne i szczegółowe notatki z tej rozmowy i zapis tego, co mó...
Niniejsze wydanie zawiera wspomnienia "Bunt w Treblince", wydane po raz pierwszy po hebrajsku w 1986 r., spisany w 2015 r. opis działalności powojennej oraz rozmowę "Zamiast zakończenia", którą przeprowadził z Samuelem Willenbergiem prof. Paweł Śpiewak w Tel Awiwie w maju 2004 r. SAMUEL WILLENBERG urodził się w 1923 r. w Częstochowie, zmarł w 2016 r. w Tel Awiwie. Jego ojciec, Perec Willenberg, był nauczycielem w żydowskim gimnazjum i artystą malarzem. Matka, prawosławna Rosj...
Książka jest kroniką życia i zagłady Żydów białostockich w czasie II wojny światowej. Opisuje kolejno wybuch wojny, przebieg okupacji sowieckiej, dzieje getta białostockiego aż do jego likwidacji w sierpniu 1943 roku, życie w piwnicznych bunkrach i po aryjskiej stronie. Jest także ważnym źródłem informacji o dalszych losach Żydów białostockich, których życie dobiegło w komorach gazowych obozów znajdujących się na terenie okupowanej Polski i III Rzeszy. Rafael Rajzner przesze...
Dziennik Abrahama Lewina (1893–1943), warszawskiego nauczyciela i członka zespołu „Oneg Szabat” – tajnego instytutu naukowo-badawczego dokumentującego losy Żydów na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką, to jeden z najważniejszych dokumentów osobistych z getta warszawskiego, tworzony „tam i wtedy” opis ostatnich miesięcy przed deportacją i przebiegu Wielkiej Akcji. Lewin, pomimo kolejnych uderzających w niego tragedii, pisze codziennie (marzec 1942 – styczeń 1943), z pełną...
Niniejszy tom obejmuje czasopisma wydawane przez Haszomer Hacair, syjonistyczną i lewicową organizacją młodzieżową, bardzo aktywną w konspiracji getta warszawskiego, a także dokumenty dotyczące jej działalności w trakcie wojny. Publikowany zespół obejmuje osiem tytułów prasowych: Płomienie, Iton Hatnua, El-Al, Neged Hazerem, Jutrznię, Przedwiośnie, Ojfbrojz oraz Zarzewie. W tomie znalazła się także m.in. ciekawa kolekcja listów przesyłanych w pierwszej połowie 1940 r. przez c...
Wybitny znawca żydowskiego mesjanizmu, autor wielu studiów o Jakubie Franku, w najnowszej książce podsumowuje i rewiduje wnioski swoich niemal czterdziestoletnich badań poświęconych założycielowi ruchu zwanego później frankizmem. Wykorzystując wszystkie dostępne źródła – zarówno żydowskie, jak i chrześcijańskie (niektóre z nich w książce Jana Doktóra publikowane są po raz pierwszy) – autor dokonuje ponownej rekonstrukcji dziejów Jakuba Franka i jego zwolenników. Stawia przy t...
Esej naukowy prof. Andrzeja Żbikowskiego pokazuje ostatnie dni getta z perspektywy nie walczących bojowców, ale ludności cywilnej ukrywającej się w schronach. Opierając się na relacjach świadków z różnych części getta, mających odmienny status i znajdujących się w rozmaitej sytuacji, autor opisuje, czego doświadczyli żydowscy cywile od dnia poprzedzającego powstanie – 18 kwietnia do 16 maja 1943 roku. Znajdziemy tu relację m.in. Mariana Berlanda, Leona Najberga, Tuwii Borzyko...
Polsko-hebrajska edycja traktatu uważanego za pierwsze dzieło kabalistyczne. Sefer ha-bahir powstał najpewniej we francuskiej Langwedocji w I połowie XIII wieku. Wywarł – obok późniejszego o pół wieku Zoharu – największy wpływ na rozwój mistyki żydowskiej. Zachowany w licznych rękopisach, drukiem ukazał się dopiero w połowie XVI wieku w Amsterdamie. Dotychczas uważano powszechnie, że tytułowe bahir oznacza „jasność”, „blask”. Prawdopodobniej jednak twórcy traktatu rozumieli ...
Piotr Kendziorek ukazuje problematykę Zagłady w świetle europejskiej filozofii drugiej połowy XX wieku. Śledzi, jak kluczowi intelektualiści i filozofowie tego okresu odnosili się do kwestii społeczno-kulturowych źródeł nazizmu i zagłady Żydów. W poszczególnych rozdziałach poddaje analizie jeden lub dwa teksty, które uważa za najważniejsze w dorobku wybranych przez siebie myślicieli w perspektywie ich wkładu w refleksję filozoficzną nad antysemityzmem i nazizmem w kontekście ...
Książka przedstawia historię ponad dwudziestu sierocińców i internatów, funkcjonujących w getcie warszawskim od 1940 do 1943 roku, z których najbardziej znany jest Dom Sierot prowadzony przez Janusza Korczaka i Stefanię Wilczyńską. Autorka, prezentując wyniki swoich najnowszych badań, opisuje warunki życia codziennego dzieci w dzielnicy zamkniętej oraz ich dorosłych opiekunów. W swojej książce zajmuję się tymi, którzy zagubili się w historii i przez historię zostali zapomn...
Publikacja opowiada o zaangażowaniu Żydów w walkę o niepodległość Polski, a także o ich zróżnicowanym stosunku do zrywów patriotycznych. Śledzi losy osób biorących udział w powstaniach narodowych i działaniach niepodległościowych, m.in. Berka Joselewicza i jego syna Józefa, Ozeasza Lublinera czy rabinów Dow Bera Meiselsa, Markusa Jastrowa i Izaaka Kramsztyka. Ich biografie zostają osadzone w kontekście stosunków z polską większością oraz starań społeczności żydowskiej o uzysk...
Te wspomnienia przeczą wielu stereotypom na temat postawy Żydów podczas II wojny światowej. Mówią również niewygodną prawdę o polskim antysemityzmie, odsłaniają napięcia polsko-ukraińskie, ale przede wszystkim pokazują okrucieństwo Sowietów wobec podbitych narodów: Polaków, Ukraińców, Żydów. Po wejściu wojsk sowieckich na Kresy Wschodnie, jak pisze Salomon Leder: „całe życie stało się w treści i formie wulgarne, nieznośne”. A wszelki opór skutkował utratą życia lub co najmnie...
Książka Ewy Koźmińskiej-Frejlak opisuje sposoby radzenia sobie z rzeczywistością po Zagładzie przez polskich Żydów ocalałych z Holokaustu – tych, którzy po wojnie zdecydowali się pozostać w kraju. Wykorzystując obszerny materiał źródłowy, często dotychczas nieprzywoływany przez badaczy (m.in. archiwa kościelne), sięgając po narzędzia socjologiczne, autorka szczegółowo analizuje takie praktyki asymilacyjne jak starania Żydów o konwersje na katolicyzm, podejmowane próby zmiany ...