Trzy słowa klucze [...] kobieta, historia, literatura – tworzą bardzo ogólną i pojemną ramę dla siedemnastu [...] zgromadzonych tu artykułów, podzielonych na cztery grupy tematyczne (części). [...] część pierwsza wprowadza w problemy kobiecego widzenia historii i definiowania kobiecości „w jej historycznych i narodowych odmianach”, część druga skupia się na kobiecych bohaterkach utworów „odwołujących się do wydarzeń historycznych”, część trzecia poświęcona jest polskim powoje...
Tom Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim jest bardzo obszernym i wartościowym opracowaniem zagadnień związanych z twórczością Jana Kochanowskiego, jej recepcją i znaczeniem dla polskiej tradycji literackiej, cały zbiór współtworzą rozprawy znanych i cenionych badaczy, którzy w swych studiach przedstawiają rezultaty najnowszych poszukiwań źródłowych oraz propozycji interpretacyjnych, podejmują problemy edytorskie, dyskutują kwestie inspiracji i źródeł literackich, f...
Mówiąc w ogólności, młode panienki daleko prędzej dojrzewają od chłopców, umysł ich prędzej się składa, a tym samym prędzej je niektórymi naukami zatrudnić można (Jędrzej Śniadecki – O fizycznym wychowaniu dzieci) Kobieta nic nad potrzebę uczyć się nie powinna, użyteczność jest miarą nauki kobiet. (Tomasz Dziekoński – O wychowaniu dzieci, ze szczególniejszym do płci żeńskiej zastosowaniem) Lepiej, abyś nie umiała pisać, niż abyś nie umiała lub nie lubiła cerować. (Nina Łusz...
Książka ta zawiera pokłosie konferencji naukowej zorganizowanej przez Warszawską Wyższą Szkołę Humanistyczną im. B. Prusa, Instytut Badań Literackich PAN oraz Bibliotekę Narodową w setną rocznicę śmierci Bolesława Prusa. W świetny sposób uzupełnia i pogłębia wiedzę o wielkim pisarzu, ukazując go także od stron mniej dotąd znanych. Autorzy zamieszczonych w niej prac penetrują i odsłaniają istotne aspekty osobowości i twórczości Prusa, wskazując zarazem kierunki i perspektywy ...
Autorzy zamieszczonych w tym tomie artykułów pytają, czy i jak „Medaliony” mówią o Zagładzie. Zbrodnie niemieckie zostały nazwane, udokumentowane i potępione. Zmagania Polaków z okupantem wielokrotnie odczytane i opowiedziane. Pozostaje zapytać, jakie postawy i zachowania Polaków zapisała Nałkowska, co powiedziała o stosunku Polaków do Żydów. Odpowiedzi wydobywają z cienia społeczne praktyki oparte na regułach wykluczenia, za którymi stoją kulturowe normy i wzory oraz obiego...
Poezja konkretna jest często uznawana za eksperyment słowno-obrazowy z pogranicza literatury i sztuk wizualnych. Niniejsza praca przypomina o utworach konkretystycznych usytuowanych bliżej obiegu literackiego niż artystycznego, a zarazem niewykraczających w sposób radykalny poza typowe wyobrażenia na temat tekstu drukowanego. Badane w oddzielnych studiach, zapomniane książki poetyckie konkretystów prowokują do przemyślenia metodologii współczesnego literaturoznawstwa i poetyk...
Autorka ukazuje proces formowania się poglądów politycznych Zygmunta Krasińskiego, opierając się na analizie pełnego korpusu jego pism - od twórczości literackiej, poprzez teksty polityczne po korespondencję. Ponieważ jednak polską specyfikę stanowi to, że historię sporów partii politycznych w XIX i u początków XX wieku zastąpiła historia sporów między wieszczami, studium to daje również materiał do zastanowienia się, dlaczego dzisiaj operujemy pewnymi, niekiedy paradoksalnym...
Mamy przyjemność oddać w Państwa ręce pierwszy w Polsce słownik kantorowski. Jest on efektem współpracy czterech dzielnych kobiet: Katarzyny Tokarskiej-Stangret - kantorolożki, Aleksandry Grudzińskiej, Bogny Podbielskiej i Zońi Herbich - wszechstronnych artystek. Pomysł na słownik narodził się w czerwcowe popołudnie 2014 roku. Przez kilka miesięcy kiełkował w naszych głowach, nabrał ram i w marcu 2015 roku zaczęłyśmy nad nim intensywnie pracować. Fragment noty Od wydawcy...
Publikacja poświęcona Profesor Jadwidze Czachowskiej ukazuje drogę naukową wybitnej Uczonej z dwu perspektyw. Pierwszą zarysowują Jej własne wspomnienia z okresu ponad pięćdziesięciu lat działalności w Instytucie Badań Literackich, gdzie Uczona inicjowała i prowadziła prace z dziedziny bibliografłi i dokumentacji literackiej, składające się na podstawowy warsztat dla badań nad współczesną literaturą polską. Drugą perspektywę tworzy blok wspomnień współpracowników i kolegów Pr...
Autor jest emerytowanym profesorem Instytutu Badań Literackich PAN. W tomie swoich wspomnień Zapamiętane opisuje dawne lata Instytutu, począwszy od pierwszego z nim kontaktu w roku 1951 po rok 1989 - rok podstawowych zmian w funkcjonowaniu instytucji nauki. Jest to opis z perspektywy pracownika dokumentacji historycznej, choć obejmuje i inne nurty działań Instytutu - a także jego sytuację w kontekście politycznym, ze szczególnym uwzględnieniem kształtowania się w nim środowis...
„WIADOMOŚCI LITERACKIE - warszawski tygodnik społeczno - kulturalny o profilu liberalnym ukazujący się w latach 1924-1939 pod redakcją Mieczysława Grydzewskiego. Czytali go ludzie wykształceni zainteresowani naukami humanistycznymi, przedstawiciele wolnych zawodów, prawnicy lekarze, nauczyciele, artyści i pisarze, a także przedstawiciele elity administracyjnej i politycznej. Popularyzowanie literatury współczesnej, podkreślanie więzi kultury polskiej z kulturą europejską a t...
Autor książki opowiada o tym, czym dla amerykańskiego filozofa Richarda Rorty’ego była literatura. Czyni to na kilku poziomach: z początku systematyzuje jego liczne wypowiedzi na temat literatury, zdając także relację z tego, jak Rorty’ego rozumieli polscy badacze. Dalej koncentruje się na tym, by pokazać, że Rortiańskie myślenie o literaturze znajdowało się w centrum wewnętrznych intelektualnych konfliktów amerykańskiego filozofa. Posiłkując się tekstami biograficznymi i aut...
Tom Nowakowski i inni koncentruje się na autorze Trampoliny. Choć jego osoba stanowi rdzeń refleksji literaturoznawczej, to jej nie ogranicza i nie wyczerpuje. Naszym zamierzeniem było poszerzenie pola analizy o pisarzy wywodzących się z pokolenia „Współczesności” oraz młodych, nawiązujących do poetyki realizmu Nowakowskiego i jego rówieśników – Marka Hłaski, Janusza Krasińskiego, Andrzeja Brychta, Bogdana Wojdowskiego czy Jana Himilsbacha. W centrum namysłu badawczego umieśc...
Wyprawę kina „w stronę wirtualności” - w stronę nowych sposobów jego tworzenia, rozumienia i egzystencji w czasach przemian technologii medialnych - śledzić będziemy przede wszystkim przez pryzmat wybranych praktyk artystycznych trojga twórców: Petera Greenawaya (wielokrotnie powtarzającego tezę o „śmierci” tradycyjnego kina i o narodzinach nowego sposobów obrazowania), Lynn Hershman Leeson (amerykańskiej artystki „kina rozszerzonego”) i Mike’a Figgisa, który w swoich autotem...
W studiach zamieszczonych w tym zbiorze odzywają się echem niepokoje współczesnej humanistyki doświadczane przez poetów i wyrażane środkami języka poetyckiego. Jest to m.in. kwestia osoby, jej integralności i tożsamości - w różny sposób podważanych w czasach nam współczesnych; osoby, której literackim odpowiednikiem jest podmiot mówiący wpisany w strukturę wypowiedzi i będący gwarantem jej spójności oraz sensowności. Analizując poznawcze funkcje poezji w wyrażaniu niepowtarza...
Sprawa nacjonalistycznej legitymizacji, która zdominowała lata 60. i naznaczyła dekady następne, nie dotyczy jedynie władzy komunistycznej i nie można jej redukować do instrumentalnego użycia narodowej symboliki, do „rozgrywania tego motywu”. Zjawisko to ma charakter o wiele poważniejszy i polega na umowowaniu w obrazie narodu realnych społecznych pragnień, samorozpoznań, przechwyceń, gier o pozycję symboliczną i legitymizację własnego miejsca w nowym społeczeństwie. Marzec o...
Książka jest opowieścią o Padwie Kochanowskiego, której ulice i place rozbrzmiewają wieloma językami i dialektami, mieście pełnym przybyszów tworzących barwną mieszankę nacji przyciągniętych sławą rozwijającego się Uniwersytetu oraz atmosferą Republiki Weneckiej przeżywającej okres wyjątkowego rozkwitu. Lektura książki wprowadza w przestrzenie, której wpływowych środowisk twórców kultury oficjalnej dzielili z reprezentantami miejsko-wiejskiej kultury ludowej. Przedstawiając t...
Autorka monografii rozważa problematykę egzystencjalną w poezji Julii Hartwig, której niezbywalny aspekt stanowią wychylenie w kierunku metafizyki oraz refleksja nad sztuką jako równoprawną płaszczyzną istnienia. Kluczami do interpretacji tych zagadnień są kategorie bytu, epifanii, apokatastazy, a następnie pamięci i doświadczenia. Umieszczenie dociekań w kręgu hermeneutyki Gadamera oraz filozofii podmiotu pozwoliło uwypuklić główne zręby poetyckiego światopoglądu Hartwig. Wi...
Książka to studium kulturoznawcze i literaturoznawcze, które przestrzeń miasta, a właściwie dwóch miast, bo Warszawy i Berlina, czyni miejscem literackim pewnego kulturowego wydarzenia, czyli miejscem historycznego procesu formowania się warszawskiej i berlińskiej diaspory żydowskiej. Chodzi w niej o swoisty „międzyświat” jednego zjawiska, jakim jest dzielnica żydowska w Warszawie i dzielnica żydowska w Berlinie. (…) Rozprawa wytwarza własny przedmiot teoretyczny, realność ba...
Roman Zimand – pisał Jacek Leociak – w eseju o dzienniku Adama Czerniakowa docenił ten tekst jako ważne źródło historyczne, ale dostrzegł w nim przede wszystkim kunsztownie skomponowany przekaz doświadczenia Zagłady i sposób manifestowania się autora świadectwa. Badał więc sposoby konstruowania wypowiedzi, retorykę tekstu, udowadniając tym samym, że analiza dyskursu dokumentów ludobójstwa jest nie tylko usprawiedliwiona, lecz także poznawczo niezmiernie pożyteczna. Na tym pol...
Zjawisko przenośni znane jest od dwudziestu kilku stuleci, ale dopiero w naszych czasach metafora stała się jednym z kluczowych zagadnień humanistyki, sprężonym z takimi centralnymi kategoriami, jak człowiek i świat. Chęć zrozumienia jej mechanizmu sensotwórczego zmusza do stawiania pytań o naturę komunikacji językowej, charakter poznania i kształt rzeczywistości. Odpowiadając na te pytania, pogłębiamy nasza wiedzę na temat roli podmiotu mówiącego i jego miejsca w świecie. Od...
