Temat Miesiąca: Wojna - Wojny stały się wszechobecne - od ataku na World Trade Center polem bitwy jest cały świat. W pewnym sensie stały się też niewidoczne - drony i roboty docierają niepostrzeżenie do celu i tam zbierają informacje lub dokonują egzekucji. Czym jest dziś wojna? Czy nas dotyczy? Kto ją prowadzi? | Fotoreportaż Claire Felicie - o żołnierzach w Afganistanie | Sztuka bycia sobą: Czy zadowolenie z siebie to najważniejsza rzecz, jaką w życiu możemy osiągnąć? | Eko...

Temat Miesiąca: Człowiek - jaki to rodzaj? Dziś wiemy już nie tylko, że na naszą kobiecość i męskość wpływa kultura, ale także że sama biologia kształtuje płeć na kilku różnych poziomach. Czy istnieje wyraźna linia odgraniczająca kobiety i mężczyzn? Co współczesne spojrzenie na płeć mówi o relacji kultura-natura? Czy nasze mózgi mają płeć? | Rozmowa: Pamięć o Katyniu. Śmierć polskich oficerów nie pasuje do polskiej martyrologii - ponieśli ją bez broni w ręku | DEBATY: Mitolog...

Czym jest ciało w XXI wieku? Jakim językiem o nim mówić? Czy taniec może wyleczyć ciało? Jakie historie opowiada tatuaż? Co o cielesności mówi przemysł pornograficzny? 

Przynależność wstydu Wszyscy odczuwają go podobnie, jest wrodzony, choć jego skala podlega relacjom społecznym. To „strażnik pogranicza”, który pozwala chronić reguły obowiązujące w otoczeniu i przestrzegać ich. Wstyd oddziałuje, prowokuje i wymusza szereg zachowań: wykluczenie, izolację i strach. Sam karmi się przynależnością do klasy, kultury, rasy, płci, religii, nieustannie poszerzając swoje granice. Dlaczego się wstydzimy? Jakie są reprezentacje wstydu w kulturze? Ki...

Sztuka wędrowania „Chodzenie, w wersji idealnej, jest stanem, w którym umysł, ciało i świat spotykają się z sobą, jak gdyby były trzema prowadzącymirozmowę postaciami, trzema dźwiękami niespodziewanie łączącymi się w akord” – pisała Rebecca Solnit w Zewie włóczęgi. Spacery i mikropodróże pozwalają nam nie tylko oderwać się od codzienności, odpocząć i spojrzeć na problemy z innej perspektywy, ale także nauczyć się uważności, przyjrzeć się samemu sobie i duchowo zjednoczyć z ...

Oswajanie samotności Boimy się samotności, a ten lęk szczególnie nasiliło doświadczenie odosobnienia w trakcie pandemii. Sprzyja jej również kultura nastawiona na produktywność, która może alienować od nawiązywania bezinteresownych relacji. Angażują przecież najcenniejsze waluty – czasi emocje. Odosobnienie jest nie tylko prywatnym doświadczeniem, ale również kwestią publiczną, którą podejmują powstające w kolejnych krajach ministerstwa do spraw samotności. Jakby wbrew o...

Tu mówi Ukraina Jakimi słowami opisuje się wojnę? Ukraińscy pisarze i pisarki, których poprosiliśmy o relacje z kraju, sięgają po różne pojęcia. Piszą o strachu, cierpieniu, nienawiści, śmierci. Ale także o odwadze, wdzięczności, miłości. I co może zaskakujące: o poczuciu winy i wstydzie – towarzyszącym uchodźcom opuszczającym swoje państwo, tym, którzy zostali, ale nie uczestniczą bezpośrednio w walkach, a wreszcie osobom, których jedyną „przewiną” jest fakt, że ich jęz...

Przyjemność w czasie niepokoju Grudzień to ten czas w roku, kiedy szczególnie zależy nam, by doświadczać przyjemności i dzielić się nią z innymi. Dbamy o świąteczne spotkania, dobre jedzenie, upominki dla najbliższych, troszczymy się o atmosferę ciepła i bliskości. Jednak sytuacja na polsko-białoruskiej granicy, wydarzająca się katastrofa klimatyczna i inne problemy, z którymi mierzy się świat i nasz kraj, coraz częściej sprawiają, że zadajemy sobie pytanie, czy w ogóle ...

Planeta Śląsk Śląsk wymyka się łatwemu szufladkowaniu. Choć dziś znajduje się na mapie Polski, przez wieki wiązał się z innymi państwowościami. Narracja o „ukrytej opcji niemieckiej” rywalizuje z tą o „odwiecznej polskości”, a zarówno pierwsza, jak i druga z opowieści, nie oddają prawdy.  Z perspektywy Krakowa, Warszawy czy Poznania Śląsk nadal stanowi temat obcy i peryferyjny, a przecież, jeśli kierować się miarą spisu powszechnego sprzed dziesięciu lat, żyje nim n...

Moje duchowe miejsce Krajobraz religijny Polski zmienia się szybko, zwłaszcza w najmłodszym pokoleniu. Według badań CBOS-u 30 lat temu jako wierzący deklarowało się 93% osób między 18. a 24. rokiem życia. W zeszłym roku było to już tylko 71%. Jeszcze szybciej postępuje zanik praktyk religijnych. Odsetek regularnie chodzących do kościoła spadł w tej grupie aż trzykrotnie: z 69% w 1992 r. do 23% w 2021 r.  Jednocześnie pozostają w nas pewne duchowe potrzeby: wspólnoty...

"Narkotyki - protezy duszy (Dobroczyński, Krajewski, Vetulani) - Narkotyki z substancji chronionych silnym religijnym tabu, stały się używką mas, produkowaną i rozpowszechnianą na wielką skalę, pomimo swej nielegalności. I tak, jak niegdyś zażywane w ramach świętych rytuałów, otwierały duszę na zmagania z nią samą, tak dziś coraz częściej wypełniają pustkę po niej. | Dialog izraelski (Grossman, Keret) - Czy armia może być moralna? Co symbolizuje pomarańczowa koszula Etgara K...

Temat Miesiąca: Wyobrazić sobie Boga dzisiaj. Skąd czerpiemy obraz Boga i jak go tworzymy? Co to znaczy wierzyć w Boga osobowego? W jakiego Boga nie wierzą ateiści? Czy Zachód zafałszował obraz Boga? Czego może nauczyć nas Wschód? Debata: Dobroczyński, Mech, Poniewierski, Sikora, Siemienowicz, Tarnowski | Bałkany przed rocznicą wybuchu pierwszej wojny światowej. Czy protesty społeczne wywołają nowe konflikty? | Logika rewolucji - prof. Friszke o przyczynach solidarnościowego ...

Postawy Polaków wobec religii są coraz bardziej zróżnicowane. Jak pogodzić interesy rozmaitych środowisk osób wierzących i niewierzących? Czy wolność religijna zakłada również możliwość uwolnienia się od religii? 

Czas na ludzką miarę Jeśli w przeszłości zegar symbolizował marność stworzenia i przekraczający je wieczny horyzont, to dziś tyka bez metafizycznego odniesienia. Czas już nie tyle znaczy, ile zaczął się jedynie liczyć – trwa z nim nieustanny wyścig. Życie zaś przybiera formę nadaną mu przez tryby zegara. Co mówi o czasie współczesna nauka? Czy możemy o nim po prostu zapomnieć? Dlaczego rewolucje były wymierzone w zegary? Jakie pułapki kryje w sobie slow life? 

Temat miesiąca: Ludzka pamięć a historia. Źródło konfliktów? Tadeusz Mazowiecki, Adam Daniel Rotfeld, Henryk Woźniakowski, Konstanty Gebert, Jörg Lüer, Abel A. Murcia Rosiano, Jarosław Hrycak, Dubravko Lovrenović, Neven Šimac o tym: - jak pamięć o przeszłości różni się od historii z książek? - jak długo te różnice będą źródłem konfliktów? - czy szansą na pojednanie jest religia czy wielkie gesty polityków? Ponadto m.in.: Gorzkowski, Piela, Gomola, Pieńkowski...

Rodowód większości Polaków jest chłopski, a nie szlachecki. A jednak pamięć o tych korzeniach uporczywie wypieramy. W majowym numerze miesięcznika „Znak” stawiamy pytania: czy nowoczesne społeczeństwo trawi chłopofobia? W jaki sposób skrywana chłopska genealogia wpływa na współczesną wspólnotę obywatelską? Czy jesteśmy gotowi na otwartą rozmowę dotyczącą naszych korzeni? Odpowiadają m. in. prof. Andrzej Mencwel oraz prof. Jacek Wasilewski. W Debatach zajmujemy się temat...

Temat Miesiąca: Polska na weselu - We współczesnym weselu widać przemiany polskiego społeczeństwa. Co rytuał weselny mówi o Polakach? Z czego bierze się jego siła? Jak się zmienia i wokół jakich wartości jest organizowany? Kim się stajemy w czasie weselnego obrządku? Czy możemy pozostać sobą w rytuale? | Kanonizacja: Janusz Poniewierski przypomina najważniejsze teksty o Janie Pawle II i Janie XXIII | Zbigniew Mikołejko o weselu: Rytuały przejścia muszą być na swój sposób brut...

Czym jest wspólnota? Gdzie szukać jej we współczesnym świecie? Jak przekuć jej ideał na rzeczywistość? Na ile możliwe jest wychowywanie do wspólnoty i zbudowanie ogólnoludzkiej więzi? 

Możesz życie swe odmienić

Największym sprzymierzeńcem wielkich duchowych tradycji Wschodu i Zachodu jest dziś nauka, przede wszystkim psychologia i badania nad mózgiem. Osiągnięcia tych dyscyplin potwierdzają trafność dawnych intuicji etycznych i wyjaśniają przyczyny skuteczności klasycznych praktyk duchowych.
Jak poznać siebie? Co utrudnia nam pracę nad sobą? I dlaczego dobry charakter jest ważniejszy niż osobowość? 

Temat Miesiąca: Władza w Kościele - Ponad 200 teologów podpisało się pod deklaracją w sprawie władzy w Kościele. Czy zawarte w niej postulaty okażą się zbieżne z działaniami podejmowanymi przez Radę Kardynałów i papieża Franciszka? Jakie są główne tematy sporów teologów z Kongregacją Nauki Wiary? Czy proponowane zmiany mogą wpłynąć na Kościół w Polsce? Odpowiadają: ks. Wacław Hryniewicz, Józef Majewski, ks. Andrzej Szostek | Idee: Pornografia Holokaustu - Wywiad z Alvinem H....

"Temat miesiąca: Imperialne oblicze Rosjan. Władimir Putin pragnie odbudowy imperium. Czy nastroje społeczeństwa rosyjskiego odzwierciedlają politykę kremlowską? Jaki jest stosunek Rosjan do państwowości Białorusinów i Ukraińców? Odpowiadają specjaliści z Rosji, Białorusi i Ukrainy. Ponadto ankieta „Znaku”: Co o imperialnej przeszłości myślą rosyjscy dwudziestolatkowie? DEBATY Jezydzi – Czy Szatan może nauczyć miłości? Joanna Bocheńska o korzeniach bliskowschodniej religii ...

Jaki obraz człowieka wyłania się z refleksji nad zwierzętami? Czym jest status osoby nie-ludzkiej? Jakim językiem mówić w imieniu zwierząt? Czy ludzie są odpowiedzialni za ich szaleństwo? 

Po zamachach z 11 września 2001 r. społeczna i polityczna percepcja islamu w Europie i Stanach Zjednoczonych zmieniła się diametralnie. Społeczności muzułmańskie obecne są na naszym kontynencie od dawna, ale odkąd ideologia islamu stała się pożywką dla wszelkiej maści radykałów, wyznawcy tej religii zaczęli być traktowani jako ciało obce w świecie zachodniej demokracji. Symbolem tego nieprzystosowania stała się kobieta w burce. Chociaż zakrywanie twarzy z powodów religijnych ...

Temat miesiąca: Jak pamiętamy o Żydach? (Makuch, Sobelman, Russek, Michlic) Z kulturą i historią polskich Żydów spotykamy się na każdym kroku. Coraz więcej jest inicjatyw, które przywracają pamięć o dawnych społecznościach żydowskich. Jakie są motywy ich twórców? Czy pamięć ta jest autentyczna? Debaty: Spór o aborcję (Kozłowska, Hennelowa) Czy zamiast bezwarunkowo zakazywać aborcji nie lepiej zapytać, jakie czynniki ostatecznie wpływają na decyzję o urodzeniu dziecka bą...