Korespondencja Marii i Tymoteusza Karpowiczów z Andrzejem Falkiewiczem i Krystyną Miłobędzką jest świadectwem trwającej ponad trzydzieści lat przyjaźni. Rozmowa twórców, których łączyły lektury, wrażliwość estetyczna oraz codzienne troski, daje wgląd w prywatną i literacką relację pomiędzy jej uczestnikami, a także obrazuje późnonowoczesną rzeczywistość po obu stronach Atlantyku. Więc będziemy musieli zdać się na korespondencję. Otwartą. Antyliteracką – pisał Karpowicz. List...
„Powinna być nieufnością” – pisał Stanisław Barańczak o poezji współczesnej. – „Powinna być nieufnością, bo tylko to usprawiedliwia dzisiaj jej istnienie. Im szerszy zasięg ma jakiś środek wypowiedzi, tym usilniej stara się odzwyczaić nas od myślenia, wpoić nam te czy inne prawdy absolutne, podporządkować nas określonym systemom wartości, zmusić nas do takich czy innych zachowań”. Swoją twórczością poetycką autor Widokówki z tego świata raz po raz mówi: „Sprawdzam!”. Z podejr...
W Dekreacji Anne Carson podejmuje próbę przekroczenia własnego „ja”, by oddać głos temu, co niewyrażalne i radykalnie odmienne. Przy pomocy naświetlających się wzajemnie utworów, w kolażu literackich form i stylów – od wierszy, przez krytyczno-filozoficzne eseje i dialogi, po operę poetycką – kieruje wzrok ku postaciom, które, mówiąc słowami Simone Weil, „uczestniczyły w kreacji świata przez dekreację samych siebie”. Pisze m.in. o Samuelu Becketcie, Marguerite Porete, Safonie...
Jacek Łukasiewicz należy do grona najbardziej wpływowych powojennych krytyków. Jego eseje oraz szkice, a także rozumienie społecznej roli piśmiennictwa i krytyki, odcisnęły istotny ślad w dyskusji o literaturze współczesnej. Pisane od lat sześćdziesiątych do śmierci autora w 2021 roku książki, artykuły oraz notatki krytyczne składają się na wielowątkowe i niezmiennie aktualne dzieło. Przygotowany przez Pawła Mackiewicza wybór zawiera najistotniejsze, szeroko komentowane tekst...
Kiedy po drugiej wojnie światowej doszło do migracji ludności, a także przemieszczeń ocalałego mienia, w tym dóbr kultury, liczne księgozbiory, gromadzone często od pokoleń, uległy podziałom i rozproszeniu. Na skutek zmiany granic wiele materiałów pochodzących z bibliotek mniejszości religijnych, etnicznych oraz ruchów społecznych znalazło się w kolekcjach publicznych i prywatnych. Dzięki badaniom proweniencyjnym zbiory te stanowią dziś cenne źródło pozwalające lepiej poznać ...
Powieść Samotne londyńczyki Sama Selvona wyrosła ze złudzeń i niespełnionych marzeń o równości i awansie społecznym w Anglii, dokąd w latach pięćdziesiątych tak licznie przybyli na zaproszenie rządu brytyjskiego mieszkańcy skolonizowanych Wysp Karaibskich. Czarny Londyn, na który patrzymy oczami Mosesa Aloetty oraz jego towarzyszy, do dziś pozostaje jednym z najsłynniejszych obrazów tego miasta. Sam Selvon pokazuje podszewkę metropolii: rzeczywistość imigrantów, nocne zmiany,...
Isaac Bashevis Singer, jedyny laureat literackiej Nagrody Nobla za twórczość pisaną w języku jidysz, choć napisał wiele powieści, słynie przede wszystkim jako mistrz krótkich form. Edycja Biblioteki Narodowej zawiera trzydzieści sześć opowiadań przełożonych z oryginału. Z częścią z nich polski czytelnik miał już okazję zetknąć się za pośrednictwem tłumaczeń z wersji angielskich, ale dzięki obecnemu przekładowi z jidysz zostały uzupełnione o pominięte wcześniej szczegóły, a na...
Monumentalna, ośmiusetronicowa książka poetycka skomponowana z wypowiedzi niemal wszystkich mieszkańców pustoszejącej szwedzkiej wsi Osebol, w której dorastała autorka. To niezwykły portret miejsca i ludzi z nim związanych, ożywiony słowami osób o różnym pochodzeniu, urodzonych na przestrzeni kilku dekad oraz parających się rozmaitymi zajęciami.W posłowiu do tomu Maciej Robert zauważa: „W wypowiedziach bohaterów Kapli, zdawać by się mogło bliźniaczo do siebie podobnych (bo po...
Wstręt. Thomas Bernhard w San Salvadorze to przykład literatury, w której tli się płomień, która zalewa czytelnika kolejnymi falami narracyjnych torsji. Horacio Castellanos Moya nadał swojej głośnej powieści z 1997 roku formę obsesyjnego monologu, ukazując społeczeństwo w stanie upadku: pełne przemocy, podłe i puste. Wstręt jest bezkompromisową tyradą na obyczajowość i kulturę Salwadoru. Został uznany za tak radykalny, że po premierze książki autorowi grożono śmiercią. Główny...
Poetycka wizja Litwy lat 1811 i 1812, spisana przez Adama Mickiewicza dwie dekady później, na emigracji w Paryżu. Opus magnum poety i jego ostatni duży utwór. Przez kolejne pokolenia Polaków uważany za epopeję narodową, Pan Tadeusz (1834) nie przestaje zachwycać. Olśniewa nie tylko kreacją świata, złożonego z obrzędów, obyczajów, rytuałów i konwenansów kultury szlacheckiej, lecz także językiem poetyckim i artyzmem formy. Nie ma w tym poemacie zbędnej frazy, nieznaczącego boha...
„Literatura na drugie imię ma bezdomność” – pisze Jerzy Jarniewicz. „Bezdomni byli Ulisses i Leopold Bloom; wałęsający się po Nowym Jorku Holden Caulfield; hinduscy bohaterowie V.S. Naipaula; podróżujący po Patagonii Bruce Chatwin; rozczarowana komunizmem Doris Lessing; wyzwalający się z Irlandii James Joyce; amerykański Żyd z powieści Philipa Rotha; czująca się obco we własnym szczęśliwym domu Virginia Woolf; socjalista George Orwell (…). Literatura zbiera pod swoimi skrzydł...
Wiersze Nicanora Parry zrewolucjonizowały poezję współczesną w Chile, wywierając bezsprzeczny wpływ na kolejne generacje twórczyń i twórców w całej Ameryce Łacińskiej. To właśnie Parrze przypisuje się autorstwo pojęcia „antypoezja”, które celnie oddaje charakter jego odartych z liryzmu wierszy, będących odpowiedzią na koturnową dykcję Pabla Nerudy, surrealizm grupy poetyckiej Mandragora czy kreacjonistyczne koncepcje Vincentego Huidobro. Krótki, bezkompromisowy zbiór Kaftan b...
Tak, tu chodzi o podejrzane symbole. Tak, tu chodzi o chronienie, przekazywanie i odbudowę wciąż istniejących innych sposobów bycia w czasie i w przestrzeni. Tak, tu chodzi o odmowę zaakceptowania przemocy jako faktu dokonanego. Tak, tu chodzi o przekonanie, że zawsze jest coś do zrobienia, ponieważ nic nie jest zakończone. Tak, tu chodzi o to, by uczynić historię niemożliwą; to próba starcia matrycy historii w proch. Tak, tu chodzi także o miłość. Co robi łączniczka, kiedy c...
Niniejszy katalog to jedna z pierwszych publikacji w Polsce odnotowujących druki cyrylickie, a zarazem jedyna, w której zaprezentowano druki tłoczone dwiema czcionkami – cerkiewnosłowiańską i grażdanką. Opisana kolekcja stanowi część przedwojennego zbioru druków cyrylickich Ossolineum, których większość pozostaje we Lwowie. Zawiera ona wydania bardzo rzadkie, czasami rejestrowane w Polsce tylko w jednym egzemplarzu. Omówione obiekty pochodzą z bibliotek dawnych klasztorów ora...
Monograficzna książka Katarzyny Kończal jest próbą zmierzenia się ze złożoną twórczością Sebalda. Koncentruje się na trzech wybranych aspektach: sposobach przedstawiania zwierząt, kondycji ludzkiej oraz procesie rujnacji środowiska. Są to interpretacje wpisujące się w najnowsze tendencje badawcze – ujmują dorobek autora Pierścieni Saturna wnikliwie i wielokontekstowo, co pozwala dostrzec w nim nie tylko zachwycającego stylistę, lecz także uważnego krytyka nowoczesności....
Trudno wyobrazić sobie literaturę ostatnich kilkudziesięciu lat bez Stanisława Lema. Autor Cyberiady uchodzi za najlepiej znanego na świecie polskiego pisarza, a jego nazwisko często przywoływane jest obok nazwisk najważniejszych twórców dwudziestowiecznej prozy. Dzieła Lema nieustannie budzą zainteresowanie czytelników i są chętnie komentowane przez badaczy. Jego książki – głęboko humanistyczne i poruszające fundamentalne problemy nowoczesnych cywilizacji – stale tłumaczone...
Ponad sto miast obróconych w ruinę i około sześciuset tysięcy ofiar cywilnych – taki jest bilans alianckich nalotów dywanowych z lat 1943–1945, będących jedną z najtrwalszych traum społeczeństwa niemieckiego, która została niemal zupełnie przemilczana. Wojna powietrzna i literatura jest żarliwą krytyką kultury powojennych Niemiec i jej niezdolności do żałoby. To książka, w której W.G. Sebald jawi się jako nieprzejednany polemista – bezkompromisowy w sądach, kategoryczny w ton...
Ostatnia powieść Fiodora Dostojewskiego to jedno z najwybitniejszych dzieł literatury światowej, od ponad stu lat wzbudzające zainteresowanie kolejnych pokoleń czytelników. Opowiedziana w nim historia ojcobójstwa ujęta została przez pisarza w ramy powieści psychologicznej, umożliwiającej wszechstronną i pogłębioną analizę motywacji, jakimi kierują się bohaterowie utworu. W Braciach Karamazow nie brakuje także wątków filozoficznych i religijnych. Dostojewski każe swoim bohater...
Wykłady Erica Griffithsa to popis błyskotliwości, a zarazem lekcja drobiazgowej, wręcz pedantycznej lektury. Krytyk z uwagą przygląda się pozornie mało istotnym szczegółom, by nagle wyczarować z nich całe literackie światy; nie unika żadnych tematów: opowiada o wielkich ideach i o miłości, o śmierci i cierpieniu, o związkach śmiechu z lękiem. Jedynie jako krytyk to książka pełna sugestywnych reinterpretacji kanonicznych dzieł literatury. Trzeba niebywałego charakteru i erudy...
Obejmująca kilka epok rozwoju dwudziestowiecznej polskiej liryki, zamknięta kodą niezwykłych późnych wierszy, poezja Jarosława Iwaszkiewicza była zjawiskiem wyjątkowo bogatym. Już pierwsze tomy, sprawiające wrażenie pisanych przez dwóch różnych autorów, wskazywały sprzeczność jako siłę napędową tej twórczości, generatora istniejących w niej napięć oraz świadectwo mediacji między skrajnymi nierzadko emocjami i odmiennymi konstatacjami filozoficznymi. Wiersze Iwaszkiewicza zysk...
„Czuję. Zawrót głowy” to cztery teksty o podróży. Autor wędruje szlakiem Stendhala, sprawdza, jaki dzień wybrał Casanova na ucieczkę z więzienia, z Kafką przebywa u wód i idzie do kina, okrężnymi drogami trafia w głąb swojego dzieciństwa. Proza Sebalda kocha się w szczegółach. Warto zatrzymać uwagę na mijanym wzgórzu, na przechodniu spacerującym pod parasolem, na współpasażerach w przedziale pociągu, na kloszardach z dworca kolejowego. Literacka podróż nasączona konkretem słu...
Christine Lavant (1915–1973) – austriacka poetka i prozaiczka. Urodziła się w ubogiej, wielodzietnej rodzinie i ze względu na liczne przewlekłe choroby zmuszona była przerwać edukację szkolną. Azylu szukała w twórczości, malując oraz pisząc. Debiutowała prozą Das Kind (1948, Dziecko), następnie wydała kilkanaście książek. Po polsku dotychczas ukazał się tylko wybór jej wierszy Nocny krzyk pawia (2000) w przekładzie Ryszarda Wojnakowskiego. Twórczość Lavant cenił m.in. Thomas ...
Henry Selwyn, któremu większość dni mija na liczeniu źdźbeł trawy w zapuszczonym ogrodzie; Paul Bereyter, zżerany wewnętrzną samotnością emerytowany nauczyciel w prowincjonalnej szkole; Ambros Adelwarth, niemal doszczętnie unicestwiony wujeczny dziadek narratora; Max Ferber, malarz, zatracający się w kompulsywnych aktach twórczych. Tych, którzy wyjechali, łączą melancholia, poczucie utraty i wyrugowania z życia. To przede wszystkim opowieść o wstydzie – pisze w posłowiu Kata...
Mówiąc „pisarz”, myślę o pisaniu prozy – zanotował w dzienniku Tadeusz Różewicz. Niniejsza książka przedstawia najciekawszą i najbardziej reprezentatywną część dorobku prozatorskiego autora Wycieczki do muzeum. Niektórzy krytycy i badacze uznawali opowiadania i szkice Różewicza za twórczość drugorzędną, jednak wielu innych doceniło jej różnorodność, dynamizm i refleksyjność. Dzieła takie jak powieść Śmierć w starych dekoracjach czy zbiór esejów, notatek warsztatowych i wspomn...
