Ossolineum Literatura piękna - książki, ebooki i audiobooki

Zamieszczone w niniejszym tomie eseje pochodzą z trzech książek W.G. Sebalda: Die Beschreibung des Unglücks (1985), Unheimliche Heimat (1991) i Logis in einem Landhaus (1998). Obiektami dociekań i interpretacji albo bohaterami esejów niemieckiego autora są m.in. Arthur Schnitzler, Franz Kafka, Elias Canetti, Thomas Bernhard, Joseph Roth, Jean Améry, Jean-Jacques Rousseau, Gottfried Keller, Robert Walser, a do grona pisarzy dołącza Jan Peter Tripp, malarz i szkolny kolega Seba...

Kazimierz Zaliwski snuje opowieść, w której stara się zrozumieć, co wpłynęło na jego obecną sytuację oraz poczucie klęski. Wraca pamięcią do nieodległej przeszłości, kiedy jako absolwent gimnazjum i dobrze zapowiadający się literat postanowił zostać robotnikiem w fabryce. Uwiedziony postępowymi doktrynami i hasłami (jak utylitaryzm, praca organiczna czy praca u podstaw) zapragnął stać się kimś wytwarzającym konkretne i przydatne wszystkim przedmioty. „Fachowiec” nie jest jedn...

Isaac Bashevis Singer, jedyny laureat literackiej Nagrody Nobla za twórczość pisaną w języku jidysz, choć napisał wiele powieści, słynie przede wszystkim jako mistrz krótkich form. Edycja Biblioteki Narodowej zawiera trzydzieści sześć opowiadań przełożonych z oryginału. Z częścią z nich polski czytelnik miał już okazję zetknąć się za pośrednictwem tłumaczeń z wersji angielskich, ale dzięki obecnemu przekładowi z jidysz zostały uzupełnione o pominięte wcześniej szczegóły, a na...

"Literatura jest sztuką opowiadania, a Sienkiewicz jest największym opowiadaczem literatury polskiej i jego fraza równej sobie nie ma" – pisał Jerzy Pilch. Do dziś "Ogniem i mieczem" cieszy się dużym zainteresowaniem czytelników. Obok poważnej tematyki cechuje je stylistyczne mistrzostwo, zarówno w przypadku narracji, jak i języka bohaterów – zróżnicowanego oraz oddającego charakter postaci, ponadto wartka akcja i liczne nieprzewidziane jej zwroty. "Ogniem i mieczem" otwiera...

Cykl "Na wysokiej połoninie" – opus magnum Stanisława Vincenza – to wielka opowieść zarówno o archaicznej cywilizacji pasterskiej na Huculszczyźnie w Karpatach Wschodnich, jak i o chasydach, którzy na Pokuciu rozwijali idee religijne Baal Szem Towa, a także o rodach polskich i ormiańskich zakorzenionych w krajobrazie pogórza karpackiego i Bukowiny oraz o ludziach osiadłych w galicyjskich miasteczkach albo wędrujących przez granice. Horyzont narracji obejmuje kilka stuleci dzi...

"Campo Santo" jest świadectwem ewolucji twórczości W.G. Sebalda: począwszy od prac literaturoznawczych, przez brawurową, wyzwoloną z gorsetu naukowości eseistykę, aż po niedającą się sklasyfikować gatunkowo prozę. Na tom składają się cztery utwory napisane do książki o Korsyce, która nigdy nie została ukończona, a także kilkanaście szkiców poświęconych postaciom takim jak Jean Améry, Bruce Chatwin, Peter Handke, Franz Kafka, Alexander Kluge czy Vladimir Nabokov. To nieciągła...

„Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem” w opracowaniu Stanisława Pigonia, z aneksem Juliana Maślanki Poetycka wizja Litwy lat 1811 i 1812, spisana przez Adama Mickiewicza dwie dekady później, na emigracji w Paryżu. „Opus magnum” poety i jego ostatni duży utwór. Przez kolejne pokolenia Polaków uważany za epopeję narodową, „Pan Tadeusz” (1834) nie przestaje zachwycać. Olśniewa nie tylko kreacją świata, ...

Po nieudanej próbie samobójczej Christine Lavant zgłosiła się do kliniki psychiatrycznej w Klagenfurcie, gdzie spędziła sześć tygodni – był rok 1935, przyszła autorka miała dwadzieścia lat. Ów obraz z przeszłości został wywołany i poddany obróbce literackiej jako „Zapiski z domu wariatów” ponad dekadę później, aczkolwiek pierwsza niemiecka edycja ukazała się dopiero w 2001 roku. Lavant nie odważyła się wydać tej książki za życia – być może nie tylko ze względów osobistych, al...

W biografii artystycznej Aleksandra Fredry można wyodrębnić dwa okresy, oddzielone prawie piętnastoletnim milczeniem spowodowanym nieprzychylnym nastawieniem krytyki literackiej. W pierwszym, którego koniec datuje się na rok około 1840, powstały wystawione za życia pisarza i do dziś najbardziej znane komedie, takie jak Mąż i żona, Damy i huzary, Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca, Pan Jowialski czy Zemsta. W drugim natomiast, rozpoczynającym się około 1854 roku, Fredro n...

Chociaż minione stulecie obfitowało w wielkich pisarzy, to właśnie twórczość Kafki i najsilniej prowokowała do interpretacji. Jego proza należy do najczęściej dyskutowanych i omawianych dzieł w historii literatury. Zachwycali się nią niemal wszyscy wielcy pisarze i myśliciele XX wieku. Uważnymi czytelnikami twórczości autora „Procesu” byli m.in. Theodor W. Adorno, Hannah Arendt, Walter Benjamin, Maurice Blanchot, Albert Camus, Tadeusz Różewicz, Jean-Paul Sartre czy Susan Sont...

„Czas jest demiurgiem tej powieści, począwszy od wstępnej inwersji, poprzez ciągłą grę teraźniejszości i przeszłości, ingerującej raz po raz dawnymi tajemnicami w bieżące wypadki” – pisze we „Wstępie” do „Granicy” Hanna Kirchner. Spojrzenie to jest jednym z ciekawych tropów, jakimi można podążać, czytając „Granicę”. Tymczasem książka Zofii Nałkowskiej, od kilkudziesięciu lat będąca w kanonie lektur szkolnych, omawiana jest zwykle w schematyczny sposób. Niemal każdy licealista...

8 kwietnia 1945 roku kilka dywizjonów alianckich bombowców miało zniszczyć ważne strategicznie cele w Niemczech. W trakcie lotu piloci dostali informację, że atak jest niemożliwy z powodu gęstej mgły. Było za późno, żeby zawrócić, więc ponad dwieście maszyn zostało przekierowanych nad okolice Halberstadt, miasta leżącego pięćdziesiąt kilometrów na południowy zachód od Magdeburga. Nieduże miasto bez szczególnego znaczenia militarnego zrównano z ziemią. Zginęło dwa i pół tysiąc...

Na książkę składają się najważniejsze dokonania prozatorskie Josepha Conrada-Korzeniowskiego: powieści Lord Jim i Tajfun oraz opowiadania Jądro ciemności, Młodość, Pojedynek i Książę Roman. Omawiając je we wstępie, Zdzisław Najder, znakomity znawca tematu, wskazuje na rolę obserwacji, wspomnień i lektur w twórczości Conrada; żywioł wyobraźni, jakkolwiek istotny, zdaje się pełnić u tego pisarza rolę służebną. Na szczególną uwagę w wyborze zasługuje Książę Roman, utwór odbiegaj...

Przekład: Maria Kurecka i Witold Wirpsza Wstęp i opracowanie: Hubert Orłowski Powieści Manna wyczekiwano z niecierpliwością, czego najlepszym dowodem był wysyp recenzji i komentarzy po jej wydaniu w 1947 roku. Spodziewano się, że książka udzieli odpowiedzi na pytanie, dlaczego naród „poetów i myślicieli” stał się na dwanaście lat ojczyzną „sędziów i katów” (słowa Karla Krausa). Nie powinno zatem dziwić, że interpretacja „Doktora Faustusa” jako powieści-paraboli zdominowała j...

Perypetie Szwejka na tyłach i na froncie I wojny światowej oraz jego niepohamowane gadulstwo bawią czytelników na całym świecie od prawie stu lat. Tłumaczona na kilkadziesiąt języków, wielokrotnie filmowana oraz adaptowana na potrzeby sceny teatralnej i telewizji, powieść Haška weszła na stałe do kanonu literatury XX wieku. Gdyby istniał kanon dzieł humorystycznych, niewykluczone, że otwierałaby go właśnie ta książka. Język Józefa Szwejka – kompanijnego ofermy, który jakimś ...

Powieść romantyczną Narcyzy Żmichowskiej można czytać na różne sposoby. Nie pomylimy się, twierdząc, że tematem Poganki jest dojrzewanie emocjonalne głównego bohatera. Żmichowska pokazuje, jak kształtuje się wrażliwość Beniamina, i konfrontuje go z kluczowymi doświadczeniami ludzkiej egzystencji, zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i społecznym. Ranga tych doświadczeń nie jest jednak taka sama. Miłość dominuje nad pozostałymi i urasta do roli właściwego tematu powieści. Mił...

Po osiemnastu latach od pierwszego wydania powieść Reymonta ukazuje się w serii „Biblioteka Narodowa” po raz wtóry. Magdalena Popiel, autorka wstępu i opracowania utworu, przygotowała edycję Ziemi obiecanej w oparciu o aktualny stan badań nad dziełem, dzięki czemu opowieść Reymonta o budzeniu się kapitalizmu w Łodzi pod koniec stulecia dziewiętnastego została przedstawiona w pełniejszym świetle.

Uprawiany co najmniej od czasów Montaigne'a, esej stał się w XX wieku jednym z najważniejszych gatunków literackich, równie istotnym jak wiersz liryczny, poemat czy powieść. Sięgali po niego także najwybitniejsi pisarze polscy: Witold Gombrowicz, Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz, Jerzy Stempowski. Grunt pod ich dokonania przygotowali twórcy wcześniejszego stulecia, m.in. Aleksander Świętochowski, Wiktor Gomulicki, Zenon Przesmycki (Miriam). Oczywiście korzenie eseju w polszcz...

Kiedy w 2014 roku ukazała się druga powieść Lukasa Bärfussa, „Koala”, przyjęto ją entuzjastycznie. Szwajcarski pisarz w niekonwencjonalny sposób stworzył w niej alegorię społeczeństwa, które nie jest w stanie zaakceptować bierności jako postawy egzystencjalnej. W opartej na faktach historii narrator próbuje poznać przyczyny samobójczej śmierci brata – ta część fabuły ma postać wspomnień oraz luźnych notatek. Niespodziewanie przechodzą one w drugi wątek, pozornie niezwiązany ...

Twórczość Rudnickiego ukazuje przenikanie tradycji i kultury żydowskiej, zarówno religijnej, jak i świeckiej do rodzimej literatury. Jest także świadectwem ocalonego z Holokaustu. Autor wstępu omawia fenomen tożsamości polsko-żydowskiej na podstawie biografii Rudnickiego oraz ukazuje poszczególne etapy twórczości tego pisarza. Zbiór zawiera utwory: Kartka znaleziona pod murem straceń, Piękna sztuka pisania, Wielki Stefan Konecki, Niekochana, Ginący Daniel, Czysty nurt, Wniebo...

Opracowanie i wstęp Stanisław Pigoń.

Hieronim Morsztyn utrwalił drukiem jedynie swe wczesne dzieła, bliżej nieznane "Źwierciadło statecznego i szalonego młodzieńca" oraz "Światową Rozkosz". Pozostałą twórczość powierzył łasce obiegu rękopiśmiennego. Wybór ten pozwolił mu uprawiać twórczość niepodległą społecznym nakazom i panegirycznej modzie, jednak dziś znacząco utrudnia poprawne ustalenie pełnego kanonu jego wierszy. To dlatego nie było dotąd Hieronima Morsztyna w „Bibliotece Narodowej”. Obok najpełniej repre...

Wybór pism Mikołaja Reja w opracowaniu Anny Kochan ukazuje się w serii Biblioteka Narodowa po raz drugi. Książka zawiera najważniejsze dokonania literackie twórcy z Nagłowic, m.in.: Krótką rozprawę miedzy trzema osobami, Panem, Wójtem i Plebanem, Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego, Psałterz Dawidów, Kupca, Żywot Józefa, Źwierzyniec, Figliki czy Źwierciadło. W niniejszej edycji wstęp i komentarze zostały przejrzane i uzupełnione przez autorkę. Obszerny tekst wprowadz...

Wydana w 1927 roku powieść Witkacego, opowiadająca o dekadencie Atanazym Bazakbalu, ukazuje się po raz pierwszy w serii „Biblioteka Narodowa”. Edycję "Pożegnania jesieni" i opracowanie utworu przygotował Włodzimierz Bolecki, historyk i teoretyk literatury, krytyk literacki i edytor, autor wielu prac o twórczości m.in. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Wacława Berenta czy Józefa Mackiewicza.