Słowa żydowskie wypełniają tę książkę. To pierwsza publikacja po polsku przekrojowo prezentująca prozę powstałą w języku jidysz od jej początków do współczesności. Wybrzmiewają tu głosy autorek i autorów wywodzących się z bardzo różnych środowisk i miejsc diaspory. W antologii znajdziemy zarówno pisarzy dobrze znanych polskiemu czytelnikowi (Singer, Perec), jak i tych, których utwory dotychczas nie były tłumaczone (Broches, Lempel). Zbiór zaskakuje bogactwem form, stylów i po...
„Praca jest próbą odtworzenia pewnych, ukrytych treści, tego, czego czytelnik czasopism dowiadywał się z nich o patriotyzmie, Polakach, ojczyźnie. Rezultaty, jakie otrzymujemy, są niezwykle interesujące. Autorka nie tylko wprowadza do polskiego obiegu naukowego ogromną liczbę nowych informacji, ale przede wszystkim udało jej się pokazać, na ile społeczność żydowska w międzywojennej Polsce nie była – wbrew istniejącym do dziś licznym stereotypom – jednolita i na il...
Dziennik Dawida Sierakowiaka jest uznawany za jedno z najważniejszych świadectw z getta łódzkiego. Wśród znanych tego typu zapisków zajmuje miejsce szczególne. Dzięki swej błyskotliwości i spostrzegawczości nastolatek zrelacjonował w przejmujący sposób życie w anormalnej sytuacji getta: działalność organizacji młodzieżowych, warunki pracy w zakładach produkcyjnych (tzw. resortach), rozpad więzi rodzinnych, a przede wszystkim narastający i coraz bardziej dotkliwy głód. ...
Książka Katarzyny Person o Żydowskiej Służbie Porządkowej w getcie warszawskim opisuje skomplikowaną i dwuznaczną sytuację, w jakiej znaleźli się mężczyźni, którzy zdecydowali się na ulicach zamkniętej żydowskiej dzielnicy kierować ruchem, sprawdzać czystość chodników, zapobiegać wykroczeniom, a następnie — łapać ludzi przeznaczonych na śmierć w Treblince. Z tego powodu już wtedy zostali wykluczeni z żydowskiej wspó...
Wymiar polityczny relacji polsko-żydowskich w XIX i XX wieku to temat piątego tomu serii Stosunki Polsko-Żydowskie. Zebrane w nim artykuły poruszają zagadnienia trudne – jak konflikty narodowościowe, dyskryminacja czy przemoc antyżydowska – jednak nie zabrakło tu także tekstów prezentujących współpracę między społecznościami. Niektóre dotyczą kwestii szczegółowych, inne zaś ukazują stosunki polsko-żydowskie w szerszej perspektywie. Publikacja, zgodnie z założeniem serii, ...
Polsko-hebrajska edycja traktatu uważanego za pierwsze dzieło kabalistyczne. Sefer ha-bahir powstał najpewniej we francuskiej Langwedocji w I połowie XIII wieku. Wywarł – obok późniejszego o pół wieku Zoharu – największy wpływ na rozwój mistyki żydowskiej. Zachowany w licznych rękopisach, drukiem ukazał się dopiero w połowie XVI wieku w Amsterdamie. Dotychczas uważano powszechnie, że tytułowe bahir oznacza „jasność”, „blask”. Prawdopodobniej jednak twórcy traktatu rozumieli ...
Niniejszy tom obejmuje czasopisma wydawane przez Haszomer Hacair, syjonistyczną i lewicową organizacją młodzieżową, bardzo aktywną w konspiracji getta warszawskiego, a także dokumenty dotyczące jej działalności w trakcie wojny. Publikowany zespół obejmuje osiem tytułów prasowych: Płomienie, Iton Hatnua, El-Al, Neged Hazerem, Jutrznię, Przedwiośnie, Ojfbrojz oraz Zarzewie. W tomie znalazła się także m.in. ciekawa kolekcja listów przesyłanych w pierwszej połowie 1940 r. przez c...
Drugi tom zbioru esejów nowojorskiego rabina Shaia Helda – teologa i współzałożyciela Hadar Institute w Nowym Jorku – w których komentuje on cotygodniowe czytania Tory. Held odnosi mądrość Tory do sytuacji współczesnego człowieka, zapraszając do głębokiej refleksji nad własnym życiem oraz sposobem, w jaki postrzegamy i traktujemy siebie oraz innych. Dogłębnie analizuje Talmud i midrasze, odwołuje się do wielkich pisarzy literatury światowej, a także do myślicieli innych rel...
Pierwsze polskie wydanie klasycznego kompendium żydowskich norm postępowania, autorstwa Szlomo Ganzfrieda. Kicur Szulchan Aruch jest podręcznikiem żydowskiego prawa i obyczaju przeznaczonym do codziennego użytku. Zyskał szczególną popularność wśród Żydów aszkenazyjskich ze względu na swoją przejrzystość i czytelność. Dla polskiego czytelnika przekładu z języka hebrajskiego dokonała Ewa Gordon
Esej naukowy prof. Andrzeja Żbikowskiego pokazuje ostatnie dni getta z perspektywy nie walczących bojowców, ale ludności cywilnej ukrywającej się w schronach. Opierając się na relacjach świadków z różnych części getta, mających odmienny status i znajdujących się w rozmaitej sytuacji, autor opisuje, czego doświadczyli żydowscy cywile od dnia poprzedzającego powstanie – 18 kwietnia do 16 maja 1943 roku. Znajdziemy tu relację m.in. Mariana Berlanda, Leona Najberga, Tuwii Borzyko...
Rachel Brenner zajmuje się przede wszystkim fikcjonalnymi reprezentacjami Zagłady stworzonymi przez polskich pisarzy w czasie wojny i w latach tużpowojennych. Książka stanowi oryginalną i bardzo interesującą propozycję spojrzenia na różnych autorów: Kornela Filipowicza, Józefa Mackiewicza, Tadeusza Borowskiego, Zofię Kossak-Szczucką, Leopolda Buczkowskiego, Jerzego Andrzejewskiego i Stefana Otwinowskiego. W perspektywie porównawczej usytuowane zostały przez badaczkę dzieła śc...
Książka Ewy Koźmińskiej-Frejlak opisuje sposoby radzenia sobie z rzeczywistością po Zagładzie przez polskich Żydów ocalałych z Holokaustu – tych, którzy po wojnie zdecydowali się pozostać w kraju. Wykorzystując obszerny materiał źródłowy, często dotychczas nieprzywoływany przez badaczy (m.in. archiwa kościelne), sięgając po narzędzia socjologiczne, autorka szczegółowo analizuje takie praktyki asymilacyjne jak starania Żydów o konwersje na katolicyzm, podejmowane próby zmiany ...
Lejb Zylberberg przeżył okupację w Klimontowie i okolicach miasteczka. Swoją opowieść przekazał w języku jidysz, a spisała ją Klara Mirska, pracowniczka Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej – w tej też wersji tekst ukazał się drukiem w 1947 r. Prezentowane nowe wydanie po raz pierwszy udostępnia czytelnikom całą relację w przekładzie na język polski, a jednocześnie, zgodnie z założeniem serii, powtarza układ oryginalnej edycji. Dołączone zestawienie pozwala prześledzić ...
Nicią przewodnią niniejszej książki jest pytanie, jaki był stosunek Żydów do Józefa Piłsudskiego, najważniejszego polskiego polityka okresu międzywojennego. Jak go oceniali? Czego oczekiwali? Skąd brała się tak długo pamiętana powszechna żałoba, niemal rozpacz, po jego śmierci? Publikowane tutaj źródła – listy, podania, artykuły prasowe, kazania czy wspomnienia – dają wgląd w różnorodne postawy Żydów wobec Piłsudskiego, od rozczarowania i krytyki poprzez obojętność aż do uwie...
Publikacja towarzysząca wystawie podróżującej poświęconej Archiwum Ringelbluma pod tytułem „Underground: The Hidden Archive of the Warsaw Ghetto”, która została pokazana w związku z otwarciem ekspozycji w Melbourne Holocaust Museum w Australii w listopadzie 2024 roku. Książka zawiera teksty m.in. Mariana Turskiego, dyr. ŻIH Michała Trębacza, dyr. Holocaust Museum w Melbourne Stevena Cooka, kuratorów Piotra Rypsona (PL) oraz Sandy Saxon (AU) i badaczek takich jak Maria Ferenc,...
To esej, w którym autor z wielką erudycją ukazuje Marzec jako zdarzenie powiązane z Zagładą. Choć te dwa wydarzenia w polskiej historii mają swoją specyfikę, kontekst i w wielu aspektach nie da się ich porównywać (liczby, realia społeczne i etyczne dylematy), obydwa stały się fundamentalne dla naszej tożsamości; dotykają nie tylko tych, którzy byli ich uczestnikami lub świadkami, ale i kolejnych pokoleń. Sławomir Buryła wyznacza cztery płaszczyzny, w których podobieństwa mię...
Justyna Majewska w swojej monografii pokazuje, jak przestrzeń abstrakcyjna, istniejąca początkowo jedynie w imaginarium nazistów, przemienia się w miejsce doświadczane. Autorka podejmuje próbę zrozumienia tego doświadczenia, odtworzenia perspektywy ludzi, którzy zostali stłoczeni w granicach murów – jak je widzieli i odczuwali? Rozważania o proksemicznym wymiarze getta, oparte na analizie przestrzeni publicznej (czyli ulicy i kamienicy) oraz prywatnej (mieszkania), uzupełnion...
Chasydzka maszyna parowa to antologia prozy jidysz prezentująca utwory zarówno literatury dawnej, jak i współczesnej, w tym teksty już znane czytelnikom oraz nowe niepublikowane dotychczas przekłady. Tak duży przedział czasowy pozwala przedstawić ciągłość i ewolucję literatury jidysz, uwzględnienie zaś utworów nowszych – pokazać, że literatura jidysz nie kończy się wraz z Zagładą. Zaprezentowanemu wyborowi prozy jidysz autorstwa twórców i twórczyń – stanowiącemu propozycję wy...
Dzieła tych twórców zachowały się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego i zaprezentowano je w książce oraz na wystawie. Zanim jednak trafiły do Instytutu, wcześniej zostały ukryte, a po wojnie odnalezione przez ocalałych, którzy pragnęli zachować świadectwa o losie współmieszkańców getta. Publikacja zawiera nigdy wcześniej niepokazywane razem obrazy i rysunki, a także prace o tematyce propagandowej i reprodukcje powstałych w getcie artefaktów. Bogatemu materiałowi...
Publikacja towarzyszy wystawie czasowej upamiętniającej 80. rocznicę likwidacji getta łódzkiego i przedstawia życie codzienne w dzielnicy zamkniętej uchwycone na obrazach m.in. przez Józefa Kownera, Izraela Lejzerowicza czy Icchoka Braunera. Dzieła tych twórców zachowały się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego i zaprezentowano je w książce oraz na wystawie. Zanim jednak trafiły do Instytutu, wcześniej zostały ukryte, a po wojnie odnalezione przez ocalałych, którzy ...
„Najpierw wyssali soki żywotne ze swoich ofiar, ograbili [je] doszczętnie z ludzkiej godności, zrzucili w otchłań potrzeb materialnych, z wyrafinowanym sadyzmem niszczyli fundamenty ich istnienia, bagatelizowali ich cierpienie – i dopiero wtedy zniszczyli”.– fragment tekstu Wyjątkowa w tej serii wydawniczej pozycja obejmująca niepublikowane dotąd teksty z Archiwum ŻIH przechowywane w Zbiorze relacji Żydów ocalałych z Zagłady. Szymon Datner przygotował je z myślą o stworz...
Autor opisuje, czego doświadczyli żydowscy cywile od dnia poprzedzającego powstanie – 18 kwietnia do 16 maja 1943 roku. Znajdziemy tu relację m.in. Mariana Berlanda, Leona Najberga, Tuwii Borzykowskiego i inżyniera Barucha Goldmana, a także Marylki czy Stefy, czyli Stelli Fidelseid. Towarzyszymy im od momentu przygotowań do Pesach i pierwszych walk po ostatni etap – drogę na Umschlagplatz. Jedni okres spędzony w schronach, na Umschlagplatzu, w pociągu i obozie ujmowali bardz...
Kicur Szulchan aruch to skrót jednego z najważniejszych dla judaizmu traktatów religijnych – Szulchan aruch (hebr. Nakryty stół), będącego wykładnią prawa żydowskiego spisaną w XVI wieku przez sefardyjskiego rabina Josefa Karo. Dzieło to doczekało się na przestrzeni wieków licznych komentarzy, uzupełnień i objaśnień. Szczególną rolę odegrał wśród nich traktat Mapa krakowskiego rabina Moszego Isserlesa, zwanego REMU, który Szulchan aruch zaadaptował do potrzeb Żydów aszk...
