Gabriela Zapolska Biografie i wspomnienia - książki, ebooki i audiobooki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    Promocja
    okładka Moralność pani Dulskiej, Książka | Gabriela Zapolska

    Moralność Pani Dulskiej – tragifarsa kołtuńska jest dramatem w trzech aktach Gabrieli Zapolskiej należącym do kanonu literatury polskiej. Premiera utworu miała miejsce w Krakowie w 1906 roku. Sztuka opisuje obyczaje panujące w mieszczańskiej rodzinie Anieli Dulskiej. Główna bohaterka jest osobą dwulicową. Przykłada wielu starań, aby na pokaz, w oczach sąsiadów, wypaść na osobę szacowną i godną poważania. Ale są to tylko pozory, pod którymi kryje się wyrachowany egoizm, chciw...

    Promocja
    okładka Moralność pani Dulskiej wyd. specjalne, Książka | Gabriela Zapolska

    Sztuka Zapolskiej jest tragifarsą, czyli połączeniem elementów komedii z elementami tragedii. Główna bohaterka – Aniela Dulska – jest postacią obłudną, dwulicową, fałszywą, chciwą, nie potrafi okazać życzliwości, gardzi ludźmi biednymi, słabymi i wrażliwymi. Wszystko co robi, robi na pokaz. Jej postawa, nazywana "dulszczyzną", prezentuje pozorną moralność; życie w zakłamaniu i obłudzie. Przymyka oko na romans jej syna z Hanką, aby tylko ten nie włóczył się nocami po lokalach ...

Gabriela Zapolska Biografie i wspomnienia - książki, ebooki i audiobooki

Gabriela Zapolska to pseudonim artystyczny polskiej aktorki, twórczyni dramatów, powieści, a także publicystki i krytyczki teatralnej oraz artystycznej. Maria Gabriela Janowska zadebiutowała literacko jako Gabriela Zapolska w roku 1883, a wcześniej pseudonim ten przyjęła w ramach swojej pracy aktorskiej. Uważana jest za jedną z czołowych przedstawicielek polskiego naturalizmu, ostro krytykującą i kpiącą z moralnej obłudy ówczesnego mieszczaństwa. Była to także autorka wszechstronna – pisała zarówno dramaty, komedie satyryczne, jak i powieści.

Życiorys Gabrieli Zapolskiej

Maria Gabriela Janowska, z domu Piotrowska herbu Korwin, po pierwszym mężu Śnieżko-Błocka, urodziła się 30 marca 1857 roku na Wołyniu, we wsi Podhajce na przedmieściach Łucka. Jej ojciec, Wincenty, był zamożnym ziemianinem, a matka, Józefa z Karskich, była warszawską tancerką baletową. W roku 1876, pod presją rodziny, wyszła za mąż za Konstantego Śnieżko-Błockiego, porucznika gwardii cesarskiej, a przy tym ziemianina ze Żmudzi. Głębokim pragnieniem Marii Janowskiej było zostanie aktorką – udzielała się w różnych teatralnych zespołach wędrownych oraz okresowych, w wielu wypadkach półamatorskich, na terenie Galicji, Królestwa Polskiego oraz Poznańskiego. W amatorskim teatrze w Warszawie zaczęła działać w 1897 roku. Dwa lata później związała się z innym mężczyzną i zaszła w ciążę, po czym odeszła od męża (małżeństwo zostało unieważnione w 1888 roku), porzucając tym samym rodzinę i środowisko, w którym dotychczas się obracała. Zadebiutowała na deskach teatru pod nazwiskiem pierwszego męża 9 listopada 1879 roku w amatorskim Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności i tu występowała do kwietnia 1880 roku. 26 stycznia 1882 roku pojawiła się po raz pierwszy w teatrze w Krakowie i to tam po raz pierwszy użyła pseudonimu Gabriela Zapolska. Choć pojawiała się na deskach teatrów we Lwowie, Poznaniu i w ramach różnych galicyjskich zespołów wędrownych, pozostawała w konflikcie ze środowiskiem teatralnym i wreszcie w 1889 roku wyjechała do Paryża, by tam szlifować swoje aktorskie umiejętności oraz zdobyć uznanie i rozgłos. Przez pięć lat, które tam spędziła, była członkinią znanego wówczas Théâtre Libre André Antoine’a, a później także modernistycznego Théâtre de l'Œuvre. Potem wróciła do Polski, gdzie próbowała dostać się do Teatrów Rządowych w Warszawie, jednak bez powodzenia. W maju 1895 roku osiadła w Warszawie i wróciła do występowania w teatrach objazdowych, by w końcu zostać zaangażowaną przez Tadeusza Pawlikowskiego w jego krakowskim teatrze. Zdobyła tam pewien rozgłos i uznanie, jednak była równocześnie częstym obiektem krytyki różnych recenzentów i sprawozdawców teatralnych. Jej porywczość oraz pewna krnąbrność sprawiały, że często była z kimś skłócona. Nierzadko wdawała się w spory z reżyserami oraz kierownikami teatrów, w których wystawiano jej sztuki lub gdzie sama grała.

Z racji tych konfliktów po 1900 roku Gabriela Zapolska zrezygnowała z pracy aktorskiej w innych teatrach i okresowo organizowała występy we własnym zakresie. 9 listopada 1901 roku wyszła ponownie za mąż za malarza Stanisława Janowskiego. W 1902 roku przeprowadziła się do Krakowa, gdzie prowadziła szkołę dramatyczną, na której podstawie w 1903 roku powstał teatr Scena Niezależna. Przedsięwzięcie to jednak dość szybko upadło, a Zapolska poświęciła się w większej mierze pracy pisarskiej. W 1912 roku odbyła się w Pradze Wystawa Pracy Kobiety Polskiej, w której Zapolska wzięła udział. W XX wieku wciąż aktywnie działała w teatrze – była członkinią komisji artystycznej Teatru Premier, podjęła współpracę z Teatrem Niezależnym we Lwowie. Po zajęciu tego miasta przez wojska rosyjskie we wrześniu 1914 roku przez jakiś czas prowadziła cukiernię. Ostatnie lata życia spędziła w willi Skiz na. Łyczakowie, gdzie zmarła 17 grudnia 1921 roku. Pięć dni później została pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim w Alei Zasłużonych.

Twórczość Zapolskiej

Pod pseudonimem Gabrieli Zapolskiej Janowska zadebiutowała w 1883 roku, jednak pierwszym opublikowanym przez nią dziełem było opowiadanie „Jeden dzień z życia róży” (1881). Jej utwory – w tym nowele i powieści – drukowane były najpierw w prasie lwowskiej, a potem warszawskiej. Niejedno z dzieł jej autorstwa – na przykład „Małaszka” (1883) czy „Przedpiekle” (1889) – wywołało sprzeciw konserwatywnej krytyki, przede wszystkim z racji występującego w nich naturalizmu. Ten prąd literacki skupiał się na dokładnym odwzorowaniu rzeczywistości oraz poruszaniu problemów społecznych. Bohaterami stali się ludzie z niskich warstw ówczesnego świata, tacy jak chłopstwo czy miejska biedota, a także osoby z marginesu, którzy mierzyli się w swojej codziennej egzystencji z niesprawiedliwością oraz wyzyskiem. Nie bez znaczenia z perspektywy krytyki był także nowy, często dość brutalny oraz bezpośrednio ukazujący opisywane kwestie język. Na przykład Zapolska w powieściach „O czym się nie mówi” (1909) oraz „O czym się nawet myśleć nie chce” (1914) zajęła się tematyką prostytucji oraz chorób społecznych. Gabriela Zapolska oskarżana była o epatowanie kwestiami cielesnymi, poruszanie tematów tabu czy głęboką niemoralność jej utworów. W swoich dziełach skupiała się przede wszystkim na zjawiskach i faktach z życia codziennego, traktując literaturę jako służbę na rzecz społeczeństwa. Bohaterowie jej utworów często ukazywani są z pewną zgryźliwością, a nawet niechęcią z racji swoich przywar. Jej dzieła teatralne przetłumaczone zostały na kilkanaście języków i były grane w wielu polskich oraz europejskich teatrach. Powstały na ich podstawie także adaptacje radiowe oraz telewizyjne. Najbardziej znanym dziełem Gabrieli Zapolskiej do dziś pozostaje „Moralność pani Dulskiej”.

Gabriela Zapolska była także aktywną krytyczką sztuki oraz teatralną. Kiedy w latach 90. XIX wieku zwiększyła się obecność tekstów poświęconych kobietom w pismach artystycznych, a także zakładano coraz więcej artystycznych stowarzyszeń kobiecych, których wystawy odbijały się głośnym echem, także Zapolska relacjonowała je jako paryska korespondentka polska (w „Przeglądzie Tygodniowym”). Jako krytyczka skupiała się ona przede wszystkim na pochodzących z Polski artystkach i artystach omawianych w kontekście sztuki zagranicznej. Nie traktowała ich jako odrębnego bytu, wymagającego wyjątkowego traktowania – śmiało zestawiała więc chociażby obrazy impresjonisty Józega Pankiewicza z dziełami Maneta. Podobnie pisała o teatrze – jej pełne emocji teksty z jednej strony były niezwykle szczere, z drugiej niekiedy pod naporem charakterystycznych sformułowań, mających nierzadko na celu oddanie pewnej nastrojowości, ginęły celne spostrzeżenia i porównania, których dokonywała. Zapolska pisała między innymi dla „Gazety Krakowskiej”, „Słowa Polskiego”, „Nowej Reformy”, „Ilustracji Polskiej” czy „Wieku Nowego”.

„Moralność Pani Dulskiej” - najważniejsze dzieło w dorobku Gabrieli Zapolskiej

Gabriela Zapolska pisała nie tylko prozę (nowele i powieści), ale także wiele sztuk teatralnych. Najbardziej znanym z jej dzieł pozostaje „Moralność Pani Dulskiej”, znana także jako „tragifarsa kołtuńska” Prapremiera tego utworu odbyła się w roku 1906 w Krakowie, tytuł zaś wydany został w Warszawie w 1907 roku. Akcja tej sztuki dzieje się w przeciągu kilkunastu dni na przełomie października i listopada 1906 roku. Tytułową bohaterką jest Aniela Dulska, stosunkowo zamożna mieszczanka, która posiada kamienicę i wynajmuje jej część lokatorom. Pozostaje przy tym okrutnie skąpa – mężowi wydziela cygara, a od córki żąda zakupu najtańszego biletu tramwajowego. Córki ma dwie – Hesię i Melę – a także syna Zbigniewa, który w momencie rozpoczęcia akcji utworu pozostał przez całą noc poza domem. Matka robi mu po powrocie awanturę i oskarża o złe prowadzenie się – Zbigniew odpowiada jej zarzutem o hipokryzję, jako że jedną z najemczyń lokali w kamienicy Dulskiej pozostaje kobieta o wątpliwej reputacji.

Dulska wyrzuca jedną z lokatorek – fakt, że kobieta próbowała popełnić samobójstwo z powodu zdrady ukochanego stanowi dla niej powód do oburzenia. Do pustego mieszkania Aniela nie chce jednak przyjąć swojej kuzynki Juliasiewiczowej – ta niejako przy okazji zwraca jej uwagę na rodzący się romans między Zbyszkiem a służącą, Hanką. Dulska uznaje jednak, że to dobra rzecz – jeśli chłopak będzie miał kochankę w domu, przestanie wałęsać się po mieście, narażając na szwank reputację rodziny.

Niespodziewanie Hanka zachodzi w ciążę. Dulska ma na to sposób – wyrzucić ją z pracy i uciszyć znaczną sumą pieniędzy. Tyle że Zbigniew deklaruje chęć ożenku z służącą, która wynika nie tyle z uczuć do młodej kobiety, ile z chęci utarcia nosa matce. Aniela działa na dwa fronty, umiejętnie rozgrywając różne pragnienia oraz potrzeby obydwu stron, dzięki czemu wszystko ostatecznie kończy się po jej myśli.

„Moralność pani Dulskiej”, jak również inne dzieła Gabrieli Zapolskiej, znajdziecie na Woblinku w formie ebooków (epub, mobi), udiobooków oraz książek papierowych.

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).