Wielokrotnie wymieniany jako kandydat do Nagrody Nobla, Tadeusz Różewicz był jednym z najwszechstronniejszych i najbardziej twórczych kontynuatorów literackiej awangardy w kraju i na świecie. Jego bohater jest osobowością zagubioną w świecie rozpadu form, pozbawioną tożsamości, zdezintegrowaną, ale zbuntowaną wobec panującego porządku świata. W piątym tomie z serii poeci2 na lirykę Różewicza spojrzymy oczami (i duszą) poety Jana Polkowskiego.
Zbiór szkiców historycznych Jadwigi Żylińskiej to stworzone w oparciu o rozliczne źródła i opracowania portrety najwybitniejszych Piastówien i żon Piastów. Ich losy – barwne, nieraz dramatyczne ? mogłyby posłużyć za kanwę niejednego serialu, wciąż jednak pozostają stosunkowo mało znane. Książka J. Żylińskiej, pisarki łączącej erudycyjną wiedzę z poetycką wręcz wyobraźnią, daje nie tylko rzetelny wgląd w fascynujące czasy dynastii piastowskiej, lecz także rzadkie spojrzenie n...
Jestem, mówię, tęsknię (oryginalny tytuł Watashi, tzn. Ja) jest zbiorem opowiadań wybitnej japońskiej pisarki Yuko Tsushimy (1947-2016). Jest ona córką legendarnego pisarza Osamu Dazaia (1909-1948), który popełnił samobójstwo wraz z kochanką zaledwie rok po narodzinach córki. Gdy miała trzynaście lat, na zapalenie płuc zmarł jej starszy, cierpiący na zespół Downa brat. Przywiązanie i tęsknota za „nieobecnymi” jest jednym z głównych wątków twórczości Tsushimy, co wyraźnie odc...
Julia Hartwig była wspaniałą poetką, tłumaczką poezji francuskiej i amerykańskiej, autorką wielu niezwykłych książek; była też jedną z istotnych osób w polskim środowisku intelektualno-artystycznym przez ponad sześćdziesiąt lat, bo od 1956 roku. Tomik Inna wyspa jest wyborem wierszy ze wszystkich tomików jednej z najwybitniejszych poetek w historii polskiej literatury. Wyboru dokonała Anna Nasiłowska, profesor nauk humanistycznych, historyk literatury współczesnej, krytyk lit...
Jan Lechoń należał do założycieli grupy Skamander oraz kabaretu „Pikador”, już po swoim debiucie poetyckim uważany był za poetę wybitnego. Tragiczna śmierć w 1942 w Nowym Jorku podbudowała jego legendę. Przez wiele lat krzywdę jego twórczości wyrządziła komunistyczna cenzura – część jego wierszy objęta była całkowitym zakazem druku. Do dziś wiele utworów powszechnie znanych jest wyłącznie w okrojonych wersjach. Kasandra się myli, wybór wierszy Lechonia dokonany przez poetę i ...
Blisko 70 lat temu zakończyło się najważniejsze postępowanie sądowe w historii ludzkości-Proces Norymberski. Postanowienia Międzynarodowego Trybunału Wojskowego stworzyły najważniejszy precedens prawny, zgodnie z którym potępieni zostali nie tylko zbrodniarze, ale także system polityczny, który zrodził te zbrodnie-nazizm.
Biografia Michała Neya, marszałka Francji z czasów Napoleona, wsławionego osłoną odwrotu Wielkiej Armii z Rosji w 1812/1813 roku, a z drugiej fatalnymi błędami pod Waterloo. Michel Ney, syn bednarza z prowincjonalnego Sarrelouis, nie mający możnych protektorów ani wykształcenia, jest najlepszym dowodem prawdziwości dewizy Cesarza, że „każdy z żołnierzy nosi w tornistrze marszałkowską buławę”. Jednocześnie jest to jedyny z marszałków, o którego nominacji Napoleon dyktując wspo...
Zainteresowanie sferami okultystycznymi w nazistowskich Niemczech nie jest rzeczą nieznaną. Pokutuje jednak przekonanie, że były to prywatne fascynacje Himmlera czy Goeringa. Eric Kurlander przeprowadził staranne badania docierając do nieznanych wcześniej materiałów źródłowych. Na tej podstawie kreśli niezwykle interesujący obraz daleki od dotychczasowej wiedzy potocznej. Pokazuje jak astrologia, kulty pogańskie, czarnoksięstwo, mity aryjskie czy przekazy o zaginionych króles...
Andrzej Łuczeńczyk jest pisarzem wielkim i jednocześnie pisarzem zapomnianym. Objawił się nagle w latach 80., zmarł we wczesnych 90. i pozostał niezbadany, niepoznany. Ludzie, którzy poznali go osobiście mówią o dziwnej aurze wokół niego, swoistej szorstkości. Jego literatura zaś z braku lepszego słowa określana jest często jako „męska”, nieprzystępna i mroczna. Twórczość Łuczeńczyka jest doskonałym przykładem tego, jak nowoczesne pojmowanie literatury grało z ideami literack...
Druga część wielkiego tryptyku powieściowego Alejo Carpentiera, Podróż do źródeł czasu (której oryginalny tytuł dosłownie można rozumieć jako „Zagubione kroki”), eksploatuje stary mit poszukiwania zaginionego Eldorado, krainy szczęścia odległej od koszmarów cywilizacji. „Świat na tyle tylko istnieje – pisał Rajmund Kalicki – na ile odciska się w naszej duszy”. Można tę powieść - której bohater wędruje przez równiny, dżungle i epoki, przez płaskowyż, góry i odmęty czasu - rozu...
Książka Henryka Litwina jest ze wszech miar udanym podejściem do zidentyfikowania głównych kierunków polityki papiestwa wobec Rzeczypospolitej oraz określenia jej miejsca i roli w działaniach Stolicy Apostolskiej na arenie międzynarodowej. Siłą rzeczy staje się nie tylko analizą relacji pomiędzy Santa Sede a Regno di Polonia, lecz także opowieścią o papiestwie, jego służbie dyplomatycznej i europejskiej polityce międzynarodowej. Autor ze znawstwem i rozmachem, często w sposób...
Po raz pierwszy Podróż ukazała się w roku 1958, w samym środku poststalinowskiej odwilży. Autor jednak powstrzymał się tu przed kreśleniem ówczesnego pejzażu polityczno-społecznego Polski i namalował uniwersalny portret ludzkiej duszy. Akcja w większości toczy się albo przed wojną, albo w jej czasie, a jeśli nawet po wojnie, to głównie we Włoszech – podczas tytułowej podróży. Zakompleksiony urzędnik Henryk Szalej po raz pierwszy w życiu wyjeżdża za granicę. Rzeczywista wypraw...
Czy żyjemy już w epoce postchrześcijańskiej, jak zdawał się to widzieć wątpiący Samuel Beckett, jeden z największych, a zarazem najbardziej radykalnych pisarzy XX wieku, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1969? Czy rzeczywiście Człowiek to bezdomny w kosmosie – istota porzucona, zapomniana, wyklęta, nad którą nikt nie czuwa? Czy Ziemia to raczej piekło, czy nie droga czyśćcowa prowadząca do Nieba? Czy los rodzaju ludzkiego to jedynie męczarnia, miotanie się w ciemności – krz...
Dziennik szalonego starca – jak wskazuje sam tytuł – jest zabawną, ale też wzruszającą powieścią o zmaganiach starego człowieka ze swoim ciałem. Tematem powieści jest walka ze starością i śmiercią, walka, która nadaje sens życiu, które przepełnione jest z kolei miłosnym uczuciem do własnej synowej. „Szalony starzec” jest swoistym epikurejczykiem, który nawet w cierpieniu i zbliżaniu się do śmierci potrafi odnaleźć sferę doznań pozytywnych. Kimś takim był również autor powieśc...
Biografia siedmiogrodzkiego księcia z XV wieku Włada III zwanego Dracul (Diabeł, Czart) lub Tepes (Palownik) znanego z okrucieństwa. Bohater książki od razu kojarzy się, i słusznie, każdemu czytelnikowi z mitycznymi wampirami z tajemniczych zamków Karpat. Tak opisał ongi księcia Włada B. Stoker i tak zostało. Tymczasem był człowiekiem z krwi i kości, władcą w trudnych czasach zmagań z Austrią i Turcją. Niewątpliwie człowiekiem złym, pewnie w swym okrucieństwie szalonym, ale p...
Chantal Delsol celnie zauważa, ze Vladimir Tismăneanu kiedy mówi o diable, nie personifikuje zła, lecz ujmuje je w całej głębi jako zło ontologiczne. Systemy totalitarne zmuszały ludzi by żyli w jakimś sztucznym świecie, gdzie nie było możliwe porozumienie nawet z bliskimi, gdzie nie było miejsca na wolność myśli i sumienia. Autor stosuje tu pojęcie nihilizmu i jest przekonany, że jest to nihilizm diaboliczny, radykalnie negujący podstawy człowieczeństwa. To zbrodnia ontologi...
„Całe moje życie brali pod mikroskop i nic się na nim nie wyznawali” – pisał z Moskwy w sierpniu 1941 roku Władysław Broniewski o półtorarocznym uwięzieniu przez NKWD. Jego duch mógłby dzisiaj powtórzyć to samo pod adresem biografów, a może i krytyków, gdyby do życia dołożył twórczość. Na jego poezji, choć niebędącej wyzwaniem dla teoretyków języka literackiego, w istocie swej łatwej, bo tworzonej z myślą o prostych ludziach i schlebiającej ich gustom, „wyznać się” trudno – p...
Pierwszą częścią wielkiego tryptyku powieściowego Alejo Carpentiera jest jego debiut, Królestwo z tego świata (1949), zainspirowany pobytem na Haiti. Duszna i senna atmosfera wyspy doskonale współgra tu z barokowym stylem Carpentiera, twórcy teorii lo real maraviloso (rzeczywistości cudownej), która pozwala mu mieszać nadprzyrodzone z realnym, historię z mitem. Epizody z dziejów Haiti – przyjazd na wyspę siostry Napoleona, Marii Pauliny Bonaparte, i objęcie władzy przez Henri...
Biografia króla Bawarii Ludwika II Wittelsbacha, przyjaciela i mecenasa Wagnera, budowniczego fantazyjnych zamków w Alpach, ostatniego romantyka na tronie. Potoczyście napisane dzieje wrażliwego i inteligentnego władcy starającego się swoje dziedzictwo, królestwo Bawarii, utrzymać na coraz bardziej burzliwym morzu okresu jednoczenia się Niemiec pod żelazną dłonią Bismarcka. I choć w rezultacie ulega Prusakom, to nawet zmagając się z narastającym szaleństwem pozostawia po sob...
Umierając przedwcześnie, Jan Rybowicz dołączył do grona kaskaderów polskiej literatury: Marka Hłaski, Rafała Wojaczka, Edwarda Stachury. Był samoukiem, udręczonym życiem i alkoholem. Oczytany w literaturze amerykańskiej i obarczony gwałtownym charakterem – w pisaniu wyzwalał całą swoją dzikość. Dzięki Krzysztofowi Myszkowskiemu i grupie Stare Dobre Małżeństwo Rybowicz istnieje dziś w powszechnej świadomości jako poeta. Tymczasem jego opowiadania o wiele lepiej niż wiersze wy...
Roman Maciejewski (1910–1998) – kompozytor i pianista. Studiował w Berlinie, Poznaniu i Warszawie. Jego nauczycielami byli Kazimierz Sikorski, Karol Szymanowski i Nadia Boulanger. Od lat trzydziestych mieszkał za granicą – we Francji (1934–1937), w Wielkiej Brytanii (1938), w Szwecji (1939–1951), w USA (1951–1977) i ponownie w Szwecji (1977–1998). W okresie międzywojennym występował jako pianista, w Wielkiej Brytanii jako kompozytor i pianista pracował dla sławnego baletu Kur...
W swoich książkach Alain Touraine, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli światowej socjologii, zawsze przyglądał się wielkim zmianom, które przeobrażały nasze życie osobiste i zbiorowe. Tym razem postanowił zająć się przekształceniem naszego sposobu myślenia o tych zmianach. Touraine dostrzega kryzys idei społeczeństwa poddanego ekonomicznemu i społecznemu determinizmowi, który zdominował cały XX wiek, i wzywa do przemyślenia na nowo idei jednostki jako podmiotu. Tam, gdz...
Powieściowy debiut Carlosa Fuentesa stanowi nie tylko początek jego literackiej drogi, ale też jeden z jej szczytowych momentów. Uznanie dla Krainy było – i jest – tak wielkie, że można by zaryzykować tezę, iż gdyby meksykański pisarz nic już więcej nie napisał i tak zdobyłby miejsce w podręcznikach historii literatury hispanoamerykańskiej. Opisywano ją tak: „powieść realistyczna, powieść historyczna, powieść idei, powieść poetycka, powieść biograficzna, powieść satyryczna, ...
Pomysł książki zawdzięczam Jarosławowi Iwaszkiewiczowi, który kiedyś, podczas wielogodzinnych spotkań na Stawisku, polecił mojej uwadze osobliwy, „jedyny w swoim rodzaju” album Romana Jasińskiego: „Na pewno – mówił ze znaczącym uśmieszkiem – nie pożałuje pan czasu i zechce o nim i jego właścicielu napisać”. Tak też się stało. W ciągu kilkunastu miesięcy – naturalnie z przerwami – spotykałem się z profesorem Jasińskim w jego mieszkaniu. Rozkładaliśmy w gabinecie ciężki album –...
