Utwór datowany na lata 70. XV w., znany pod tytułem Lament świętokrzyski (od miejsca znalezienia rękopisu w klasztorze benedyktyńskim Św. Krzyża na Łysej Górze), a także jako Żale Matki Boskiej pod krzyżem lub (od incipitu) Posłuchajcie bracia miła…, stanowi przykład średniowiecznej liryki pasyjnej, realizującej motyw Stabat Mater. Rękopis utworu, którego autorstwo przypisywane było Andrzejowi ze Słupi, przeorowi świętokrzyskich benedyktynów, zaginął po wywiezieniu zbiorów wa...
Najstarszy francuski epos rycerski, którego tematem są starania chrystianizacyjne wojsk Karola Wielkiego na terenie Saragossy.Król Marsyl decyduje się na podstęp — saraceńscy posłowie mają zapewnić cesarza, że po opuszczeniu przezeń Hiszpanii król przyjmie chrzest. Roland uważa, że nie można ufać Marsylowi. Na posła wskazuje Ganelona, który dołącza do posłów saraceńskich i wyznaje im niechęć do Rolanda i pragnienie jego śmierci. Marsyl, usłyszawszy propozycję otrzymania połow...
Tristan, siostrzeniec i wasal Marka, króla Kornwalii, odważnie staje do walki z potężnym rycerzem, Morhołtem. Wygrywa, ale zostaje bardzo poważnie ranny. Od śmierci ratuje go piękna Złotowłosa Izolda.Tristan wraca na dwór króla. Ten po pewnym czasie planuje ożenić się z właścicielką złotego włosa przyniesionego przez jaskółkę. Wasal próbuje ją odnaleźć — przeżywa kolejne przygody i okazuje męstwo w walce ze smokiem, a w zamian otrzymuje rękę pięknej Izoldy. Na statku do Kornw...
Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią to najdłuższy zachowany średniowieczny wiersz polski. Stanowi realizację charakterystycznych dla epoki motywów: mówi o marności dóbr doczesnych, ich nieuchronnej przemijalności (vanitas) oraz o powszechnym zrównaniu ludzi różnych stanów, obu płci, zamożnych i biednych w obliczu śmierci, która wszytkich weźmie do swej „szkoły”, zaprosi do ostatniego tańca (Danse macabre).Jednocześnie utwór ma wymowę satyryczną. Wykorzystując gatunek tradycy...
Aleksy należy do grona świętych wspólnych chrześcijaństwu wschodniemu i zachodniemu, ponieważ jego kult rozpowszechnił się przed podziałem na kościół rzymskokatolicki i cerkiew prawosławną. Do literatury hagiograficznej, popularyzującej jeden z głównych średniowiecznych wzorów osobowych: świętego-ascety, opowieść o życiu św. Aleksego weszła w Europie już w X w., jednak legenda źródło swoje miała w Bizancjum, przywędrowała z kościoła w Syrii.Polskojęzyczne opracowanie żywota ...
Autor ani data powstania owego utworu nie są znane, ale przyjmuje się, że stworzony został w XIII lub XIV wieku. Pierwszy zapis Bogurodzicy pochodzi dopiero z 1407 roku, obejmował on 2 strofy i zachował się wraz z melodią. Spisany został na wyklejce zbioru kazań łacińskich przez Macieja z Grochowa: wikarego z Kcyni.Z czasem tekst ten stał się pieśnią bojową polskiego rycerstwa; śpiewano go najprawdopodobniej w 1410 roku jako „carmen patrium” przed bitwą pod Grunwald...
przez dra Ludomiła Germana.Niedola Nibelungów to opowieść o rycerskim honorze, pojedynkach, tradycjach; gorącej miłości i zdradzie, podana na tle podboju Burgundii, walki o władzę, a także konflikcie świata chrześcijańskiego i pogańskiego. Tytułowi Nibelungowie swoją nazwę wywodzą od staroniemieckiego słowa Nebul oznaczającego mgławicę. Wiąże się ich z istniejącą w mitologii skandynawskiej krainą zmarłych — krainą mieszkańców mgieł. W utworze postacie legendarne przeplatają s...
Do literatury młodzieżowej zaliczają się książki pisane dla nastoletnich czytelników oraz tak zwanych młodych dorosłych (Young Adult). W literaturze dla młodzieży najczęściej poruszane są tematy i problemy ważne dla osób wkraczających w okres dojrzewania. Autorzy książek zaliczanych do literatury młodzieżowej piszą o pierwszych związkach i rozstaniach, miłości, porzuceniu, przyjaźni, a także o używkach, seksualności czy samobójstwie. Jedną z pozycji w tej kategorii, która podejmuje próbę zmierzenia się z wieloma problemami charakterystycznymi dla okresu dojrzewania, jest na przykład kontrowersyjna powieść „13 powodów” Jaya Ashera, w oparciu o którą powstał głośny serial pod tym samym tytułem (wyprodukowany przez platformę Netflix). Warto pamiętać, że wiele powieści uważanych obecnie za młodzieżowe w przeszłości było adresowanych do starszych czytelników. Dopiero po późniejszych adaptacjach były akceptowane jako powieści dla młodych osób – tak było w przypadku utworów pisanych przez Juliusza Verne’a. Znaczna część jego powieści powstała jako teksty dla dorosłych, jednak zyskały one popularność również wśród młodszych czytelników z uwagi na atrakcyjną formę. Dlatego też powieści Verne’a takie jak „20 000 mil podmorskiej żeglugi” czy „W 80 dni dookoła świata” znajdują się w kategorii „Dla młodzieży”. W tej kategorii odnaleźć można zarówno powieści zaliczane do fantastyki, horroru, kryminału czy thrilleru, jak i romanse, powieści obyczajowe, a także pozycje będące połączeniem dwóch lub więcej gatunków. Do takich należą powieści „Ponad wszystko” Nicoli Yoon, „Fanfik” Natalii Osińskiej, cykl „Buntowniczka z pustyni” Alwyn Hamilton, „Eleonora i Park” oraz „Fangirl” Rainbow Rowell, a także cykl Victorii Aveyard „Czerwona królowa”. Nie zabrakło tu również kultowej i międzypokoleniowej serii „Jeżycjada” Małgorzaty Musierowicz, powieści o Harrym Potterze J. K. Rowling, a także publikacji zaliczanych do klasyki literatury dla młodzieży („Mała księżniczka” Frances Hodgson Burnett, „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery).
