Paziowie króla Zygmunta są powieścią historyczną należącą do kanonu polskiej literatury dla dzieci. Akcja powieści osadzona jest na Wawelu w czasach największej świetności Polski zwanej Złotym Wiekiem. Bohaterami powieści są paziowie króla Zygmunta Starego słynący na dworze z upodobania do żartów i figli. Organizują oni konkurs na najzabawniejszą psotę. W tle wesołych przygód paziów rozgrywają się barwne pałacowe intrygi towarzyszące pojawieniu się na polskim dworze włoskiej ...
Historia żółtej ciżemki to jedna z najpopularniejszych polskich powieści historycznych dla dzieci i młodzieży, od pokoleń należąca do kanonu lektur szkolnych. W 1962 roku na kanwie książki powstał popularny film S. Chęcińskiego, w którym główną rolę zagrał jedenastoletni wówczas Marek Kondrat. Historia żółtej ciżemki opisuje dzieje uzdolnionego chłopca z pracowni Wita Stwosza, Wawrzusia Skowronka. Pasjonujące i pełne niespodziewanych zwrotów przygody małego bohatera przybliżą...
Znaleziono za ołtarzem trzewik, żółtą ciżemkę… Skąd się tam wzięła? Do kogo mogła należeć? Czy był rzemieślnikiem człowiek, co używał safianowego obuwia? Czy umyślnie rzucił trzewik za ołtarz? Ale dlaczego? Czy dorosły mężczyzna mógł mieć taką małą stopę? A może to był chłopiec? Może to było dziecko? (Fragment)
Jest to powieść historyczna dla młodzieży, której akcja toczy się w Polsce. Krysia, to przygarnięta sierota, która trafia niespodziewanie na dwór królewski. Na jej temat nikt nie ma żadnego pojęcia, poza jedną rzeczą...na jej życie czyha tajemniczy mężczyzna w czarnym płaszczu. Jest to wspaniała powieść, zawierająca lekkość wypowiedzi pisarki. Wszystko opisane bajecznie, z rewelacyjnymi bohaterami...
Można powiedzieć, że powieść została oparta na anegdocie historycznej. Dlatego Domańska mogła ukazać powikłane, niemal awanturnicze losy uzdolnionego chłopca wiejskiego, który trafia do pracowni mistrza Stwosza, pracującego nad ołtarzem głównym kościoła Mariackiego w Krakowie. W miarę rozwoju akcji wiejskie dziecko zadomawia się w środowisku wielkiego miasta, a dzięki temu, że jest doskonałym obserwatorem świata, szybko poznaje jego złożoność. Utwór oddaje całe bogactwo życia...
Do literatury młodzieżowej zaliczają się książki pisane dla nastoletnich czytelników oraz tak zwanych młodych dorosłych (Young Adult). W literaturze dla młodzieży najczęściej poruszane są tematy i problemy ważne dla osób wkraczających w okres dojrzewania. Autorzy książek zaliczanych do literatury młodzieżowej piszą o pierwszych związkach i rozstaniach, miłości, porzuceniu, przyjaźni, a także o używkach, seksualności czy samobójstwie. Jedną z pozycji w tej kategorii, która podejmuje próbę zmierzenia się z wieloma problemami charakterystycznymi dla okresu dojrzewania, jest na przykład kontrowersyjna powieść „13 powodów” Jaya Ashera, w oparciu o którą powstał głośny serial pod tym samym tytułem (wyprodukowany przez platformę Netflix). Warto pamiętać, że wiele powieści uważanych obecnie za młodzieżowe w przeszłości było adresowanych do starszych czytelników. Dopiero po późniejszych adaptacjach były akceptowane jako powieści dla młodych osób – tak było w przypadku utworów pisanych przez Juliusza Verne’a. Znaczna część jego powieści powstała jako teksty dla dorosłych, jednak zyskały one popularność również wśród młodszych czytelników z uwagi na atrakcyjną formę. Dlatego też powieści Verne’a takie jak „20 000 mil podmorskiej żeglugi” czy „W 80 dni dookoła świata” znajdują się w kategorii „Dla młodzieży”. W tej kategorii odnaleźć można zarówno powieści zaliczane do fantastyki, horroru, kryminału czy thrilleru, jak i romanse, powieści obyczajowe, a także pozycje będące połączeniem dwóch lub więcej gatunków. Do takich należą powieści „Ponad wszystko” Nicoli Yoon, „Fanfik” Natalii Osińskiej, cykl „Buntowniczka z pustyni” Alwyn Hamilton, „Eleonora i Park” oraz „Fangirl” Rainbow Rowell, a także cykl Victorii Aveyard „Czerwona królowa”. Nie zabrakło tu również kultowej i międzypokoleniowej serii „Jeżycjada” Małgorzaty Musierowicz, powieści o Harrym Potterze J. K. Rowling, a także publikacji zaliczanych do klasyki literatury dla młodzieży („Mała księżniczka” Frances Hodgson Burnett, „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery).
