Książka francuskiego historyka, opowiada historię wyjątkowej kobiety z zamierzchłych czasów, „pierwszej królowej Francji”, którą ze względu na sposób sprawowania władzy można uznać za jedną z twórczyń średniowiecznej cywilizacji. Śródziemnomorskie korzenie, a zarazem umiejętność przystosowania się do nowej, barbarzyńskiej rzeczywistości czynią z niej postać na granicy dwóch światów, starożytnego i średniowiecznego, dlatego autor nie waha się porównać jej do papieża Grzegorza ...
Omawiając zagadnienie zysku kupieckiego Mateusz z Krakowa nawiązuje do kwestii o zysku kupieckim w Summie teologii Tomasza z Akwinu (rozdz. 2). Broniąc kupców cytuje argument Akwinaty, że zysk jako taki jest moralnie neutralny, a jego ocena etyczna zależy od przeznaczenia zysku i od tego, czy działalność handlowa służy ludziom. Nasz Autor nie podziela jednak ostrożności dominikańskiego doktora i przedstawia zagadnienie w sposób dużo bardziej jednoznaczny. Odrzuca wyraźnie ...
Można w działalności Akademii, w jej późnej fazie, dostrzec dwie tendencje. Z jednej strony utrzymana zostaje koncepcja matematycznego przyrodoznawstwa i głębokie studia nad naturą świata, którą reprezentują Euklides i Eratostenes. Z drugiej strony pojawiają się rozbudowane analizy związane ze zrozumieniem istoty ludzkiej egzystencji. Chodzi przede wszystkim o problematykę etyczną oraz zagadnienie optymalizacji życia, skutkujące stanem zadowolenia i szczęścia. Jest to konsekw...
Ta książka powstała z troski o los współczesnej humanistyki. Autorka, która w swych pracach przebyła różne drogi badań w tej dziedzinie, ma wszelkie dane do postawienia wiarygodnej diagnozy. Humanistyka przeżywa dziś głęboki kryzys. Tradycyjne metody jej uprawiania prawdopodobnie znalazły się u kresu swych możliwości, a nowe zdają się zbyt jednostronne, a nawet jałowe: jak długo można dekonstruować zastane struktury semiotyczne albo interpretować interpretacje? Wyjściem wyda...
(…) Praca ta w obrębie antropologii jest przedsięwzięciem pionierskim – podejmuje nowy, niezwykle interesujący temat badań. Dokonuje przy tym rewizji wcześniejszych, redukcjonistycznych ujęć, wpisujących się w paradygmat ideologii kultury masowej, przesuwając uwagę na emiczny i podmiotowy charakter zjawiska. Z przeprowadzonych analiz można wnosić, że stwarzane poprzez rekonstrukcje sui generis alterświaty wydają się jedną z najnowszych odsłon mitotwórstwa, służącego ostateczn...
Żyjemy w czasach dynamicznych przemian i przewartościowań. Jednym z istotnych symptomów na kontynencie europejskim jest proces gwałtownej sekularyzacji i rugowanie chrześcijaństwa z przestrzeni publicznej. Opublikowanie w takim klimacie książki upamiętniającej dwusetną rocznicę urodzin wielkiego Duńczyka Sorena Kierkegaarda należy uznać za niezwykle trafny pomysł. To przecież duński filozof już w XIX wieku ubolewał nad duchowym stanem zachodniego społeczeństwa, które pogr...
W dialogu Platona Sofista jest mowa, że w filozofii toczy się spór o to, jakim bytom przysługuje rzeczywiste istnienie. Po jednej stronie sporu są ci, którzy uznają, że realnie istnieją tylko konkretne jednostkowe rzeczy materialne dostępne dzięki poznaniu zmysłowemu; po drugiej stronie zaś ci, którzy realne istnienie przypisują jedynie bezcielesnym ideom dostępnym w poznaniu umysłowym. Ten spór jest tak ostry i namiętny, że Platon określa go jako gigantomachię, czyli mitolog...
Książka jest wprowadzeniem do antropologii filozoficznej z określonej perspektywy – z fenomenologiczno-personalistycznego punktu widzenia i ma charakter eseistyczny. Rozważania są mocno osadzone na doświadczeniu, na przeżyciach. Sofokles napisał: „Wiele jest niesamowitych rzeczy, lecz nie ma nic bardziej niesamowitego niż człowiek”. Opierając się na tym przekonaniu i zdając sobie sprawę z kryzysu człowieczeństwa, jakiego jesteśmy świadkami, Jan Galarowicz stara się zrozumieć...
Baumgarten dzieli metafizykę na następujące działy: ontologia, kosmologia, psychologia i teologia. Taki schemat posłużył Kantowi do jego rozważań z Krytyki czystego rozumu, gdzie stawiając pytanie o możliwość metafizyki, rozumie ją w sensie podziału na metaphysica generalis i metaphysica specialis. Tekst Baumgartena porządkuje i wprowadza pewien zakres terminologiczny utrwalony w dalszej filozofii bez którego trudno zrozumieć Kanta i jego następców. Metafizyka stała się najpo...
Pierwsza forma (...) natury odnosi się do Boga, jako Przyczyny całej rzeczywistości, druga — obejmuje sferę przyczyn prymordialnych wszystkich rzeczy, trzecia — odkrywana jest w rzeczywistości materialnej opisanej podziałami, czasem i przestrzenią, a czwartą jest Bóg pojęty, jako Kres wszelkiego stworzenia. (...) Tak pojęty czwórpodział natury wyznacza, jak powiedziano, schemat kompozycyjny Periphyseonu: księga pierwsza pełni rolę swoistego wprowadzenia, przygotowującego nar...
Zakres wiedzy o organizacji i koncepcjach zarządzania nią jest ogromny, tak jak interdyscyplinarność nauk racjonalizatorskich, ekonomicznych. Nie można wyodrębnić miejsca, czasu, etapu bardziej świadomego korzystania z nauk poznawczych dotyczących wszystkiego, podobnie jak nie można jednoznacznie określić, czym jest mądrość. Znawcy przedmiotu okres świadomej myśli zarządczej i jej aplikacji w naukę o organizacji upatrują w okresie zintensyfikowanego rozwoju przemysłu – datu...
Hrabina Cosel należy do najbardziej znanych i najczęściej wydawanych powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego. W nadzwyczaj bogatym dorobku literackim pisarza zajmuje z pewnością szczególne miejsce. Przede wszystkim jako wybitne osiągnięcie artystyczne. Ale nie tylko. Wraz z kolejnymi powieściami: Brühlem i Z siedmioletniej wojny stanowi nieodłączną część tzw. trylogii saskiej, która w sposób zajmujący i barwny, a do tego jeszcze niezwykle sugestywny, opisuje czasy panowania We...
Czy Soren Kierkegaard był irracjonalistą? Filozofia egzystencji i metasystem to artykuł, w którym niżej podpisany stara się pokazać, że myśl Kierkegaarda można i trzeba traktować jako spójną całość. Nie stanowi ona systemu podobnego do Systemu Hegla, stanowi jednak swego rodzaju metasystem, czyli system widziany na poziomie refleksji metaprzedmiotowej. Duńczyk osiągnął go innymi metodami niż jego bezpośredni poprzednicy, niemniej jednak uczynił to w sposób całkowicie racjonal...
Janet L. Abu-Lughod (ur. 1928) należy do grupy amerykańskich uczonych, którzy w swej pracy naukowej, podjęli się badania zagadnień teorii tzw. systemów-światów. Autorka w swej analizie, dowodzi, że już w trzynastym wieku, a ściślej mówiąc na przestrzeni stulecia (1250-1350), na obszarze Eurazji, funkcjonował, formujący się od jedenastego wieku, przednowożytny „światowy system” wymiany handlowej, który obejmował swym zasięgiem trzy wysoko rozwinięte kręgi cywilizacyjne: chrześ...
W niniejszych rozważaniach spróbuję odpowiedzieć na szereg pytań związanych z fenomenem wpływu Heglowskiej filozofii. Będę starała się przedstawić czynniki, dzięki którym wciąż jeszcze badamy i zachowujemy ją w naszej naukowej pamięci. (…) Swoje refleksje nad zjawiskiem oddziaływania Hegla oprę bezpośrednio na analizie hiszpańskiej recepcji podstaw jego systemu. Będę się starała wskazać zarówno przyczyny, jak i znamiona jego obecności w hiszpańskiej kulturze od drugiej połowy...
Pierwsza książka przedstawiająca historię filozofii politycznej napisana przez polskiego autora. Jest próbą pokazania, że rozważania o polityce Tukidydesa, Platona, Arystotelesa, św. Tomasza z Akwinu i innych myślicieli, aż do Locke'a, są nadal myślą żywą, która może nas pobudzić do własnych przemyśleń. Składa się szeregu indywidualnie ujętych esejów, prezentujących ich poglądy oraz wprowadzających do głównych zagadnień filozofii politycznej. Jest także próbą filozoficznego u...
Powieść pt. Z siedmioletniej wojny stanowi ostatnie ogniwo tzw. trylogii saskiej J. I. Kraszewskiego. Podobnie jak we wcześniejszych częściach „cyklu” – Hrabinie Cosel i Brühlu – także i tutaj mamy do czynienia z barwnym i sugestywnym opisem czasów panowania Wettynów. Tym razem autor w pasjonujący sposób opowiada o początkach politycznej rywalizacji między Prusami a Saksonią. Jednakże o literackiej wartości utworu nie decydują tylko: ani klarowny przekaz ideowy, ani też wiary...
Kategoria tożsamości jest wszechobecna. Wspomaga zarówno nasze codzienne, zwyczajne działania, jak i odkrycia naukowe, wpływa na dokonywane sądy i wyrażane opinie, ustala wyznawane hierarchie wartości i formułowane poglądy. Samo pojęcie, choć towarzyszące nam na co dzień, zwykłe i proste jednak nie jest. Pojawia się jako rezultat filozoficznej refleksji i precyzyjnej analizy bytu, dążącej ku odpowiedzi na pytanie: dlaczego byt jest bytem, dlaczego jest sobą, dlaczego jest tym...
Dziewiąta kwestia w zbiorze kwestii dyskutowanych O mocy Boga św. Tomasza z Akwinu dotyczy w głównej mierze pojęcia „osoba” i sposobu stosowania go w myśleniu i mówieniu o Bogu. Wierzący, który z całego serca stara się kochać objawionego i objawiającego się Boga, może przez całe życie nie zadawać sobie pytań zawartych w tej kwestii, a mimo to w szczerej prostocie, poprawnie i dokładnie ujmować dyskutowane tutaj prawdy wiary. Z drugiej jednak strony zadanie pytań zawartych w ...
Żyjemy w czasie, który nie jest wspólny dla wszystkich. Mówiąc obrazowo, jest taka odmiana czasu, linearny czas, który rwie gdzieś w nieznane – jak potok aut za oknem od strony ulicy. I jest czas za oknem na ogród, côté jardin, jak piszą Francuzi. To czas wiecznych powrotów, w którym wiemy, że gdy przekwitnie bez, zakwitają cynie, potem przychodzi żar lata, blask astrów i chryzantem, pora opadających liści i znów czekanie, aż zakwitną bzy. Czas cykliczny, obroty lat, sezonów,...
Książka Tillicha jest szczególnie ważna z tego powodu, że ukazuje ona teologię, która nie może budować swej struktury na marginesie rozwoju kulturalnego, społecznego i politycznego. Teologia, o której mówi myśliciel wchodzi w interakcje z innymi dziedzinami wiedzy a zwłaszcza z zastaną rzeczywistością. Innymi słowy, teologia którą proponuje Tillich, nie buduje swych relacji ze światem jedynie w oparciu o wiarę, lecz w łączności z kulturą danego okresu. Co więcej, jest to teol...
Przyjmujemy, że filozofami współczesnymi są ci, którzy swe najważniejsze dzieła ogłosili po I wojnie światowej. W tej książce krótko prezentujemy tych osiemnastu z nich, których poglądy – według zestawień publikowanych w The Philosopher’s Index – były w latach 2006-2010 najczęściej komentowane, krytykowane czy też stanowiły dla kogoś źródło inspiracji. Wspomniane zestawienia wykazują, że filozofia światowa znajduje się obecnie w stanie stagnacji, gdy nie pojawiają się – lub n...
Święty Tomasz był myślicielem uniwersalnym. Rzadko kiedy w historii kultury i nauki spotyka się kogoś, kto uporządkował w sposób jasny tak szeroki horyzont ludzkiej myśli, jak on to właśnie uczynił. Obejmuje on Pismo Święte, Ojców Kościoła, wcześniejszych od niego teologów i autorów świeckich. Całe to ogromne dziedzictwo ludzkiej myśli Tomasz uczynił swoim, przyswoił go sobie, przekształcił w dynamiczną i harmonijną syntezę. Obdarzony był on tak niezwykłą pamięcią, że zapamię...
Ogromna spuścizna teologiczna Rahnera obejmuje przeszło trzy tysiące pozycji. Studium Słuchacz słowa jest jego najbardziej reprezentatywnym dziełem jeśli chodzi o antropologię transcendentalną. Dla tego największego teologa niemieckiego ubiegłego stulecia Objawienie jest propozycją na ciągłe poszukiwanie przez człowieka jedności pomiędzy materią a duchem, immanencją a transcendencją, naturą i łaską. W tym poszukiwaniu jest on „duchem w świecie” i „słuchaczem Słowa”.
