Emil Cioran (1911-1995), urodzony w Rumunii, ale od wczesnej młodości (od 1937 roku) osiadły we Francji jeden z najwybitniejszych współczesnych pisarzy i filozofów, swoją pierwszą książkę Na szczytach rozpaczy napisał jeszcze po rumuńsku w 1934 roku. Otrzymał za nią Nagrodę Fundacji Królewskiej w kategorii debiutu, podobnie jak Eugen Ionescu (później Eugene Ionesco), który obok Mircei Eliadego był w XX wieku trzecim najwybitniejszym Rumunem z pokolenia Ciorana. W okresie pisa...
"Szamanizm" należy do głównych dzieł Mircei Eliadego (1907-1986), rumuńsko-francuskiego pisarza i historyka religii. Choć ma już pół wieku, należy do kanonu badań religioznawczych. Jest to dzieło z zakresu historii religii w specyficznym sensie nadanym temu pojęciu przez autora. W odróżnieniu od psychologii czy socjologii religii dziedzina ta bada jego zdaniem "fakt religijny" jako fakt religijny - a nie na przykład społeczny czy psychiczny. Odsłania zatem jego ściśle sakraln...
W "Technikach jogi" Eliade ujmuje jogę całościowo i obejmuje naukę mistyczną i historię duchowości Indii. Rozważa ją w kontekście różnych nurtów religijnych takich jak hinduizmu, buddyzmu i tantryzmu, niczym paleontolog bada jej powstające od tysięcy lat nawarstwienia. Choć wyraźnie zastrzega, że w technikach jogi jest wiele rzeczy nieprzekazywalnych dyskursywnie i wymagających praktycznego kontaktu z nauczycielem, czytelnika zainteresowanego jogą z pewnością zafascynuje to ...
Sensacyjna w świetle rozpowszechnionego przekonania o „globalnym ociepleniu” książka Fritza Vahrenholta, niemieckiego specjalisty od ekologicznej energii, i Sebastiana Lüninga, niemieckiego geologa, nie tylko obala ten najnowszy mit, lecz także demaskuje manipulacje usiłujących narzucić go opinii publicznej. Vahrenholt, były minister ochrony środowiska w Hesji, a obecnie jeden z dyrektorów RWE, przeprowadził we współpracy z Lüningiem swoiste naukowe śledztwo, tropiąc grube na...
Francuski historyk Georges Vigarello (ur. 1941) jest dziś prawdziwym kronikarzem historii naszej troski o ciało. Jego książki o rozumieniu zdrowia, czystości, urody czy bezpieczeństwa ciała są nie tylko opowieścią pełną fascynujących, czasem aż niewiarygodnych szczegółów z ostatniego tysiąclecia, lecz stawiają także na tej podstawie diagnozę czasom najnowszym. Epopeja ciała opisywanego przez Vigarella przebywa różne etapy. W średniowieczu zdrowie ma zapewniać pełna zgodność z...
Etnolog i antropolog Claude Lévi-Strauss (1908-2009), jeden z najsłynniejszych w XX wieku intelektualistów francuskich, znany jest przede wszystkim jako współtwórca strukturalizmu. W jego dorobku są jednak także prace o bardziej empirycznym charakterze jak właśnie niniejszy tom, pierwszy z nieznanej dotąd w języku polskim czterotomowej serii "Mythologiques" (1964-1971). Autor analizuje prawie dwieście (spośród ośmiuset w całej serii) mitów południowoamerykańskich Indian, któr...
Niezwykła wyrazistość języka, dbałość o zachowanie związków między argumentami, nieodparta logika, rozległość struktury wywodu oraz wiedza i inteligencja, które wszystko to pozwalają połączyć, są w Lewiatanie niezawodnie obecne. Właśnie one sprawiły, że jest to jedna z najważniejszych, najbardziej wpływowych i skłaniających do polemiki książek, które kiedykolwiek napisano, i jedyna w języku angielskim praca z dziedziny filozofii politycznej, mająca rangę porównywalną z rangą ...
Autor należy do nielicznego grona epistemologów, którzy w czasie antypozytywistycznego przełomu z całą mocą wyrażali społeczną świadomość metodologiczną nauki. Jego główna idea - myśl, że rozwój nauki dokonuje się poprzez wysuwanie ryzykownych hipotez, dedukcyjne wyprowadzenie z nich wniosków i uporczywe próby ich falsyfikacji, nie zaś poprzez uzyskiwanie na drodze indukcji twierdzeń o możliwie największym prawdopodobieństwie - stanowiła w filozofii nauki istotne novum i stał...
Terry Eagleton (ur. 1943) – oksfordczyk rozmaitych zajęć i wielce kontrowersyjnej reputacji intelektualnej, teoretyk literatury, filozof społeczny, marksista wierzący w Boga… Najbardziej znany w dziedzinie akademickiej jest ze sprzedanego w milionowym nakładzie podręcznika do teorii literatury. W niniejszym instruktażu również niekonwencjonalnie (ale jakże odkrywczo!) wprowadza nas w sekrety literatury. Na licznych przykładach wnikliwej analizy pokazuje zwykłemu czytelnikowi,...
Ronald Dworkin (1931–2013) był amerykańsko-brytyjskim filozofem prawa znanym z antypozytywistycznej koncepcji pierwszeństwa zasad prawnych przed normami prawnymi. W tej książce, ostatniej, choć zamierzonej jako początek rozległych badań, i wydanej pośmiertnie, nieco podobnie podszedł do kwestii religii: doświadczenie „świętości” jest warunkiem wiary w Boga. O tyle ateista i teista mogą być religijni. Religijnego ateistę cechuje postawa religijna, która nie musi implikować wia...
Isaiah Berlin (1909–1997) należy do klasyków XX-wiecznej filozofii politycznej i społecznej. Najlepiej znany jest z pełnych pasji, oryginalnych i wpływowych pism o wolności i swobodach obywatelskich. Na ten niepowtarzalny charakter jego twórczości niewątpliwie wpłynął fakt, że Berlin był świadkiem i dzieckiem burzliwej epoki. Urodzony w Rydze w rodzinie rosyjskich Żydów, od 1915 roku mieszkał z rodzicami koło Sankt Petersburga i na własne oczy już we wczesnych latach obserwow...
Pawieł Fłorienski (1882-1937) należy do najwybitniejszych postaci rosyjskiego prawosławia XX wieku. Jest jednocześnie przykładem tragicznego losu intelektualisty w Rosji Sowieckiej. Syn ormiańskiej szlachcianki i rosyjskiego inżyniera, urodził się na Zakaukaziu, gdzie jego ojciec pracował przy budowie kolei. Ukończywszy w Moskwie studia na wydziale nauk ścisłych, poświęcił się jednocześnie teologii i w 1911 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Odtąd jego życie umysłowe biegło ...
To prawdopodobnie najlepsza książka Hannah Arendt (1906–1975), wybitnej niemiecko-żydowsko-amerykańskiej intelektualistki. Opublikowana w 1963 roku, stanowi trzecie z serii istotnych dzieł jej filozofii politycznej, po "Korzeniach totalitaryzmu" (1951) i "Kondycji ludzkiej" (1958). Arendt opuściła Niemcy w 1933, a Francję w 1940 roku i resztę życia spędziła w USA z dala od totalitaryzmów i rewolucji. Mimo to jej rozważania wokół rewolucyjnych przewrotów stanowią oryginalną, i...
Paul Valéry (1871–1945), francuski intelektualista i poeta, przeszedł do historii XX wieku jako prawdziwy literacki celebryta, a zarazem autorytet intelektualny i moralny. Szczyt jego kariery przypada na lata międzywojenne: w 1925 roku został członkiem Akademii Francuskiej, w latach 1924–1934 był prezesem francuskiego PEN Clubu, a od 1937 roku w College de France utworzono specjalnie dla niego katedrę poetyki. Zebrane w tym tomie teksty składają się na zbiór głównych jego wyp...
Ta książka klasyka XX-wiecznej filozofii polityki ma dość długą historię, ale nieustającą aktualność. Michael Oakeshott (1901–1990) napisał ją prawdopodobnie w 1952 roku, ale ukazała się dopiero jako wydanie pośmiertne. Zawiera, jak cały dorobek tego autora, bardzo oryginalne i świeże spojrzenie na historię nowożytnych i współczesnych systemów politycznych. Oakeshott nie różnicuje ich tradycyjnie podług nastawienia na cele materialne lub duchowe ani podług legitymacji władzy,...
Żona jest nowym faktem społecznym. Oczywiście żona w dzisiejszym sensie, podobnie jak inne elementy prywatnego życia: rodzina, gospodarstwo domowe, dziecko, dzieciństwo. Jeszcze kilkaset lat temu ognisko domowe wyglądało zupełnie inaczej. Rodzina nuklearna, małżeństwo z miłości, a nie jako interes załatwiany przez rodziców ponad głowami przyszłych małżonków, intymność życia domowego z dzieckiem jako jego hołubionym centrum to dość nowe „wynalazki”. Francuscy badacze historii ...
Henryk Paprocki (ur. 1946), duchowny prawosławny, wykładowca polskich uczelni, autor wielu książek i przekładów z dziedziny teologii prawosławnej, w niniejszej pracy podjął odwieczne zagadnienie „czym jest czas?” u samych jego podstaw, pytając przede wszystkim, czy czas w ogóle istnieje. W niniejszym tomie, choć podtytuł sugeruje zbiór tekstów skupionych wokół jakiegoś tematu, autor przedstawił rozległy, a zarazem spójny obraz tej problematyki. Są to równocześnie „eseje o wie...
Wzory kultury, opublikowane w 1934 roku dzieło amerykańskiej antropolożki Ruth Benedict (1887–1948), należą do światowego kanonu literatury naukowo-humanistycznej. Będąc jedną z podstawowych lektur studenta nauk społecznych, niosą jednocześnie przesłanie dla szerokich kręgów czytelniczych o zrozumieniu inności i tolerancji dla niej. Benedict pokazuje, jak zróżnicowane, osobliwe, czasem wprost niepojęte dla nas mogą być zjawiska kulturowe poszczególnych społeczeństw, jednak uj...
