Adrienne Rich należy do grona najchętniej czytanych i najważniejszych poetek drugiej połowy XX wieku. W swojej twórczości – często skupionej na tematach niesprawiedliwości społecznej i ekonomicznej – poszukiwała języka, który by sprawił, że rzeczywistość będzie bardziej rzeczywista: ciche stanie się głośne; ulotne – trwałe; wcześniej niedostrzegane – istotne. Wiersze Rich iskrzą od zaangażowania i niezgody, żywią się codziennością: domową krzątaniną, pięknem linii brzegowej, ...
Utwory Mała księga i Wariacje pocztowe należą do szczytowych osiągnięć artystycznych Kazimierza Brandysa. Oba dzieła powstały w zbliżonym czasie (1968–1971) w reakcji na antysemicką i antyinteligencką kampanię lat 1967–1968. Mała księga jest wspomnieniową opowieścią o rodzinie pisarza i o jego latach młodzieńczych, obejmującą okres od połowy XIX wieku do drugiej wojny światowej. Autor dba o detale, które przedstawia z pietyzmem, czułością i humorem, ponadto zarysowuje szerszą...
„Pamiętnik mówiony” Aleksandra Wata to żywy, meandryczny zapis wspomnień, które stanowią niezwykle cenne świadectwo historii Rzeczypospolitej oraz rodzimej kultury ubiegłego stulecia. Urodzony w 1900 roku pisarz obserwował rewolucję rosyjską i odzyskanie przez Polskę niepodległości, przeżył dwie wojny światowe, był więźniem politycznym i emigrantem, ponadto czynnie współtworzył życie literackie. Jak zanotował w przedmowie do „Mojego wieku” Czesław Miłosz, „na całej ziemi nie...
Wojna oglądana oczami dziecka, śmiała ucieczka z komunistycznej Polski, niespokojny okres aklimatyzacji na obczyźnie i wreszcie praca dziennikarska (między innymi w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa oraz sekcji polskiej Głosu Ameryki), która sprawiła, że Marek Walicki przez kilkadziesiąt lat aktywnie uczestniczył w bieżącym życiu kulturalnym i politycznym – wszystko to składa się na portret człowieka w pełni oddanego obowiązkom patriotycznym. Dzięki skrupulatności autora ...
Pewien człowiek o nazwisku Berg, które zmienił na Greb, przyjechał do nadmorskiego miasteczka, żeby zabić ojca… – tak zaczyna się debiutancka powieść Ann Quin, arcydzieło brytyjskiej powojennej prozy awangardowej. Berg jest jednocześnie czarną komedią, dramatem psychologicznym, thrillerem i erotykiem, jak też śmiałą próbą reinterpretacji mitu o Edypie. Historia Alistaira Berga – pełnego sprzeczności mężczyzny, który nie potrafi uporać się z przeszłością ani uwolnić spod wpływ...
"Campo Santo" jest świadectwem ewolucji twórczości W.G. Sebalda: począwszy od prac literaturoznawczych, przez brawurową, wyzwoloną z gorsetu naukowości eseistykę, aż po niedającą się sklasyfikować gatunkowo prozę. Na tom składają się cztery utwory napisane do książki o Korsyce, która nigdy nie została ukończona, a także kilkanaście szkiców poświęconych postaciom takim jak Jean Améry, Bruce Chatwin, Peter Handke, Franz Kafka, Alexander Kluge czy Vladimir Nabokov. To nieciągła...
„Z Nocy i Mowy. Taki jest mój rodowód” – deklarował Marian Pankowski w swojej pierwszej powieści. Jego twórczość wyrasta z kreacyjnego żywiołu języka, który pozwala się przyjrzeć ciemnym sferom doświadczenia i oddać cielesny wymiar świata. Jest to autor na wskroś oryginalny, bezkompromisowy. Wyróżnia się olśniewającą frazą, a zarazem prowadzi wysublimowaną grę z tradycją literacką: od Reja i Kochanowskiego, przez romantyków, po Leśmiana i Gombrowicza. Utwory składające się na...
"Campo Santo" jest świadectwem ewolucji twórczości W.G. Sebalda: począwszy od prac literaturoznawczych, przez brawurową, wyzwoloną z gorsetu naukowości eseistykę, aż po niedającą się sklasyfikować gatunkowo prozę. Na tom składają się cztery utwory napisane do książki o Korsyce, która nigdy nie została ukończona, a także kilkanaście szkiców poświęconych postaciom takim jak Jean Améry, Bruce Chatwin, Peter Handke, Franz Kafka, Alexander Kluge czy Vladimir Nabokov. To nieciągła...
Monumentalna, ośmiusetronicowa książka poetycka skomponowana z wypowiedzi niemal wszystkich mieszkańców pustoszejącej szwedzkiej wsi Osebol, w której dorastała autorka. To niezwykły portret miejsca i ludzi z nim związanych, ożywiony słowami osób o różnym pochodzeniu, urodzonych na przestrzeni kilku dekad oraz parających się rozmaitymi zajęciami.W posłowiu do tomu Maciej Robert zauważa: „W wypowiedziach bohaterów Kapli, zdawać by się mogło bliźniaczo do siebie podobnych (bo po...
Monograficzna książka Katarzyny Kończal jest próbą zmierzenia się ze złożoną twórczością Sebalda. Koncentruje się na trzech wybranych aspektach: sposobach przedstawiania zwierząt, kondycji ludzkiej oraz procesie rujnacji środowiska. Są to interpretacje wpisujące się w najnowsze tendencje badawcze – ujmują dorobek autora Pierścieni Saturna wnikliwie i wielokontekstowo, co pozwala dostrzec w nim nie tylko zachwycającego stylistę, lecz także uważnego krytyka nowoczesności....
Antologia Średniowieczna proza łacińska w Polsce jest pierwszą tego rodzaju publikacją. Zawiera przekłady tekstów przynależących do wszystkich głównych gatunków prozatorskich, które rozwijane były na terenie Rzeczypospolitej od początków piśmiennictwa do końca XV stulecia. W wyborze znalazło się łącznie dwadzieścia jeden utworów – listy, kroniki, żywoty świętych, modlitwy, przemowy, traktaty – w tym zabytki literatury takie jak Kronika Galla Anonima, Żywot świętego Wojciecha ...
Gerion, wrażliwy skrzydlaty chłopiec o czerwonej skórze, zaczyna tworzyć swoją autobiografię, gdy ma pięć lat. Pewnego dnia, już jako zagubiony młodzieniec, natrafia na butnego włóczęgę Heraklesa. Ich spotkanie jest jak wybuch wulkanu. Istnieje wiele sposobów na opowiedzenie takiej historii – notuje Anne Carson. Jednym z nich jest grecki mit o nieustraszonym herosie oraz jego dwunastu pracach. Innym – stworzony przez poetę Stezychora poemat Gerioneida, opisujący życie skrzydl...
Noce i dnie Marii Dąbrowskiej powszechnie uznawane są za najwybitniejsze dzieło rodzimej prozy realistycznej XX wieku. Publikowana w latach 1931–1934 opowieść o losach dwóch rodzin, począwszy od wybuchu powstania styczniowego aż po początek pierwszej wojny światowej, stanowi precyzyjne studium przemian społecznych na ziemiach polskich. Opisując dzieje Ostrzeńskich i Niechciców, Dąbrowska chętnie sięgała do własnych wspomnień, swoje doświadczenia zestawiała z „wielką” histori...
Świat wszechobecnej fikcji, sennych majaków i wspomnień, w którym nie sposób odróżnić, co jest traumą wyniesioną z przeszłości, a co przytłaczającą teraźniejszością. Polska Konwickiego to kraina zachwianych proporcji, zawieszona w czasie, rozciągająca się u stóp Pałacu Kultury – symbolu radzieckiej obecności w nadwiślańskiej prowincji. Kompleks Polski i Mała Apokalipsa, mimo wyraźnych związków z rzeczywistością drugiej połowy lat siedemdziesiątych, to powieści ukazujące nie ...
Bogato ilustrowana opowieść o życiu Nowaka ułożona z fragmentów wspomnień, anegdot i relacji blisko stu osób, które go znały osobiście w różnych okresach jego życia i działalności. Były świadkami wydarzeń różnych, czasem ważnych, a czasem bardzo drobnych. Ich relacje zebrane razem składają się na wielobarwny portret Kuriera z Warszawy, który trzykrotnie przebijał się przez ogarniętą wojną Europę do władz Rzeczypospolitej na uchodźstwie. Po wojnie przez ćwierć wieku był dyrekt...
Szkatułkowa opowieść o wyobcowaniu i walce z niepamięcią. U progu drugiej wojny światowej pięcioletni Jacques Austerlitz trafia do Wielkiej Brytanii, gdzie adoptuje go dwoje walijskich protestantów. Wkrótce chłopiec poznaje jednak swoje prawdziwe nazwisko i kraj pochodzenia, a po latach – jako dorosły mężczyzna – rozpoczyna długą wędrówkę, na końcu której spodziewa się znaleźć klucz do zrozumienia własnej tożsamości. Na swój cichy, przesycony melancholią i ironią sposób osta...
Na mapie literatury międzywojennej Polski grupa poetycka Żagary, skupiona wokół pisma o tej samej nazwie, stanowi zjawisko szczególne. Powstała i działała w Wilnie w latach 1931–1934, lecz w całym kraju widoczny był wpływ jej poezji, silnie zakorzenionej w doświadczeniu lokalnym, a zarazem komponowanej według najnowszych założeń poetyki awangardowej i surrealistycznej. Żagaryści stanowili trzon tzw. drugiej awangardy. Inicjatorzy i czołowi twórcy grupy – Teodor Bujnicki, Jer...
Beata Długajczyk / Leszek Machnik „Muzeum Lubomirskich 1823–1940. Zbiór malarstwa” Muzeum Lubomirskich, będące pierwszym muzeum publicznym w Galicji, zgromadziło w ciągu niespełna stu pięćdziesięciu lat istnienia ponad tysiąc trzysta obrazów. Kolekcję stanowiły dzieła dawne i nowe, prace twórców obcych i rodzimych, portrety i widoki, sceny religijne, historyczne i rodzajowe, płótna o znacznych walorach artystycznych i nieledwie amatorskie, składane do muzeum dary oraz obiek...
Archiwum Ringelbluma. Antologia Wstęp Jacek Leociak, opracowanie Marta Janczewska, Jacek Leociak Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, zwane Archiwum Ringelbluma, jest unikalnym zbiorem dokumentów stanowiących jedno z najważniejszych świadectw Zagłady Żydów. Składające się na nie materiały od początku tworzono i zbierano według ścisłych zasad metodologicznych, w co zaangażowany był kierowany przez Emanuela Ringelbluma zespół fachowców-dokumentalistów oraz ludzi nauki, lite...
W czasie, gdy Norwid pisał sztuki teatralne, romantyzm odnosił największe tryumfy, potem się przesilał, w końcu odchodził w przeszłość. Późna twórczość Norwida-dramaturga przypada więc na okres, gdy wielcy poeci dramatów już nie tworzą. Rozmijając się ze współczesnymi, czwarty wieszcz przecierał jednak ścieżki nowym polskim wizjonerom i poetom teatru: Wyspiańskiemu, Witkacemu, Różewiczowi. „Aktor”, „Za kulisami – Tyrtej”, „Pierścień Wielkiej-Damy”, „Kleopatra i Cezar” to szt...
Federico García Lorca był znakomitym dramaturgiem, wybitnym pianistą, sprawnym rysownikiem, ale przede wszystkim charyzmatycznym poetą, wzbudzającym podziw innych twórców. Leonard Cohen nie tylko upamiętnił go w piosence „Take This Waltz”, lecz także nadał imię Lorca swojej córce. Zachwyt nad twórczością poety miesza się często z fascynacją jego życiem: przyjaźniami z Salvadorem Dalím, Luisem Bunuelem, Pablo Nerudą, działalnością społeczną, związkami z hiszpańskim folklorem, ...
Kraj słoneczny, gościnny i malowniczy – taki obraz Portugalii wyłania się z kart albumów, przewodników turystycznych i reklam biur podróży. Tymczasem literatura portugalska, powiada Ewa Łukaszyk, nie przyjmuje tego obrazu do wiadomości: to twórczość gorzka, surowa, często gwałtowna, zmagająca się z ciasnotą, brakiem i pustką po dawnej chwale. Wszystko to sprawia, że można ją czytać w kategoriach „stylu późnego” Edwarda W. Saida – stylu, w którym oznaki schyłku i wyczerpania ł...
Polskie badania proweniencyjne prowadzone po 1945 roku w zbiorach starych druków zgromadzonych w bibliotekach państwowych i kościelnych mają różne natężenie i przynoszą rozmaite rezultaty. Biblioteki zakonne, które w XIX i XX stuleciu poniosły najwięcej strat, od połowy XX wieku powoli porządkują zachowane księgozbiory, prezentując je w wydawanych katalogach i inwentarzach. Biblioteka Ossolineum od XIX wieku zgromadziła kilkadziesiąt tysięcy starych druków, wśród których są k...
„Rany ducha goją się i nie pozostawiają po sobie blizn” – pisał Hegel. W swojej najnowszej książce Grzegorz Jankowicz podejmuje polemikę z tą tezą. Jego bohaterami są twórcy szczególnie – czasem wręcz obsesyjnie – zainteresowani wewnętrznym zranieniem. Agamben, Auden, Bärfuss, Benjamin, Borges, Butler, Derrida, Dickens, Goethe, Kafka, Melville, Perec, Sebald, Sosnowski, Zupančič… to pisarze i filozofowie, według których proces gojenia się trwa długo i zawsze pozostaje po nim ...
