Udręka nudy płynącej z rozczarowania światem i żarliwa chęć nadania swemu życiu sensu przez poświęcenie się jakiejś wielkiej idei (takiej np. jak naród) — to krąg problemów, w którym działa tytułowy bohater dramatu Kordian Juliusza Słowackiego.Imię jego, znaczeniowo związane z sercem, wymyślił autor, by ukazać losy młodzieńca kierującego się porywami serca oraz rozbudzoną, poetycką imaginacją. głęboko i wszechstronnie wpisuje w dyskurs romantyzmu europejskiego. Kordian prze...
Pierwszy w historii traktat poświęcony teorii literatury. Arystoteles charakteryzuje w nim „poezję”, rozumianą przez niego jako literatura posiadającą fabułę, a zatem z wyłączeniem liryki, jako sztukę naśladowczą wykorzystującą mowę. Opisuje trzy rodzaje literatury: epos, tragedię i komedię, krótko omawia historyczny rozwój obu gatunków scenicznych oraz dokonuje szczegółowej analizy budowy, sposobów i środków używanych przez poszczególne sztuki. Wskazuje na przykładach, w jak...
Jedna z najbardziej znanych baśni Hansa Christiana Andersena, początkowo publikowana pod tytułem Dziecię Elfów. Opowiada o losach maleńkiej dziewczynki, zrodzonaej z ziarnka, która zostaje uprowadzona z domu rodzinnego, a następnie przeżywa wiele przygód.Tytułowa Calineczka zostaje wykradziona przez ropuchę, która pragnie, by dziewczynka została żoną jej syna. Nieszczęśliwej Calineczce nie podoba się ten plan. Udaje się jej uciec i od tej pory spotyka na swojej drodze różne z...
Starożytny Egipt. Minister Psunabudes umiera, a po jego śmierci dwie Idee zaczynają się kłócić o jego duszę.Głupota twierdzi, że przez cały czas pilnowała, by Psunabudes postępował zgodnie z jej zasadami, a ten doskonale sprawdzał się jako jej podwładny. Niegodziwość uważa, że to jej poddał się Psunabudes i to ona powinna zabrać jego duszę do swojego królestwa. Ozyrys postanawia rozstrzygnąć spór dwóch Idei, więc prosi o pomoc Mądrość. Wspólnie zaczynają rozważać, czy Psunabu...
Noc listopadowa to dramat Stanisława Wyspiańskiego z 1904 roku. Jest to trzeci utwór poety poruszający tematykę powstania listopadowego.Akcja rozgrywa się w czasie pierwszych godzin powstania. W utworze przedstawione są między innymi losy powstańców, napotkane przeszkody czy opór społeczeństwa. Równocześnie autor przedstawia wątek mitologiczny, który stanowi komentarz bądź uzupełnienie do wydarzeń mających miejsce podczas powstania.Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularn...
Śluby panieńskie to utwór polskiego komediopisarza, bajkopisarza i poety, hrabiego Aleksandra Fredry. Komedia powstawała w latach 1826–1832.Autor podczas swojego życia m.in. wstąpił do wolnomularstwa oraz służył w armii Księstwa Warszawskiego. Pod wpływem krytyki przestał pisać na kilka lat. Jego dwa dzieła, Zemsta oraz Śluby panieńskie, doczekały się ekranizacji.Komedia Śluby panieńskie opowiada o Anieli oraz jej kuzynce Klarze, które postanawiają nigdy nie wychodzić za mąż....
Faust to dramat niemieckiego poety, polityka, uczonego Johanna Wolfganga von Goethego w dwóch częściach. Powstał w latach 1773–1832, zaś wydany został w całości w 1833 po śmierci autora.Tytułowy bohater to uczony, który pomimo ogromnej wiedzy coraz bardziej zdaje sobie sprawę z ograniczonych naukowych możliwości człowieka, chce poznać sens istnienia. Diabeł zakłada się z Bogiem, że uda mu się opętać duszę uczonego. Do pracowni Fausta przybywa Mefistofeles proponując, że zosta...
Odprawa posłów greckich to dramat Jana Kochanowskiego wydany w 1578 r. Poeta uważany jest za jednego z najwybitniejszych twórców renesansu w Europie. Przyczynił się do rozwoju polskiego języka literackiego.Kochanowski w swoim dramacie rozwinął jeden z epizodów mitu o wojnie trojańskiej. Parys syn króla Troi — Priama uprowadza Helenę, żonę króla Sparty, Menelaosa. Greccy posłowie, którzy przybyli do Troi żądają zwrotu Heleny. Rada trojańska postanawia, że kobieta nie zostanie ...
Justyna Orzelska, uboga szlachcianka, zraniona z powodu nieszczęśliwej miłości, zakochuje się w Janie Bohatyrowiczu. Choć pochodzi z niższej warstwy społecznej, jest przedstawicielem rodu z wieloletnią tradycją. Opowiadania Jana o przodkach, biorących udział w powstaniu styczniowym, wzbudzają w Justynie silne uczucia patriotyczne.Mezalians oraz pamięć o powstaniu styczniowym to główne osie powieści, która obejmuje również opisy obyczajowości i natury, rodowe legendy oraz różn...
Jego dumą jest wspaniały zegar na wieży — największy zegar świata.Pewnego dnia spokój codziennego, monotonnego życia w miasteczku zaburza tajemnicze wydarzenie — zegar, zamiast dwunastu godzin wybija ich trzynaście. Okazuje się, że sprawcą jest bardzo muzykalny diabeł, który dostał się na zegarową wieżę. Nowela Diabeł na wieży ma charakter satyryczny — wyśmiewa Nowy Jork (pierwotnie zamieszkany przez Holendrów) i metody prezydenta Van Burena. Nowela została opublikowana po ra...
…lat kochał zwierzęta. Obecnie prowadzi on szczęśliwe życie wraz z małżonką, posiadają wiele zwierząt, a wśród nich Plutona, ukochanego kota mężczyzny. Wkrótce bohater popada w alkoholizm i zaczyna się znęcać nad żoną i kotem. Początkowo okalecza zwierzę, ale po pewnym czasie morduje je. Wtedy wyrzuty sumienia nie dają mu żyć i mężczyzna powoli staje się szalony.Nowela Poego to przede wszystkim doskonałe studium winy i kolejnych etapów popadania w szaleństwo. Edgar Allan Poe ...
Pamiątki Soplicy to zbiór gawęd szlacheckich zebranych przez Henryka Rzewuskiego i publikowanych w latach 1839–1841 w Paryżu i 1844–1845 w Wilnie.Narrator, Seweryn Soplica, cześnik, to typowy szlachcic silnie przywiązujący wagę do szlacheckiego etosu. Stan szlachecki wraz z jego wartościami jest, według gawęd, gwarantem zachowania ładu i porządku w państwie. Soplica opowiada o czasach Konfederacji barskiej i panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.Gawędy spisane prz...
Postanawia on więc dokonać zbrodni.Skrzętnie ją planuje, a przez tydzień, co noc, zagląda do sąsiedniego pokoju, w którym mieszka starzec i obserwuje go cicho, tak by go nie obudzić — cały czas powtarza również, że nie może być uznany za szaleńca, ponieważ jego zdaniem żaden szaleniec nie planowałby morderstwa z taką dokładnością. Pewnej nocy jednak starszy mężczyzna budzi się podczas wizyty nocnego gościa…Serce oskarżycielem, nowela Edgara Allana Poego, została opublikowana...
W 1822 roku na literacką scenę wkracza bohaterka, jakiej dotąd nie widziano. Oto Karusia, obłąkana wiejska dziewczyna, która nie widzi świata wokół, widzi za to swojego zmarłego kochanka. Jej pojawienie się wywołuje wśród czytelników wielkie emocje. Karusia jest bowiem kimś znacznie więcej niż bohaterką ballady — jest uosobieniem romantycznej wizji świata.Ballada Romantyczność Adama Mickiewicza to utwór, z którego pochodzi jeden z najbardziej znanych cytatów w historii polski...
Poruszająca nowela, której akcja toczy się pod koniec powstania styczniowego. Opis przygnębiającego jesiennego krajobrazu stanowi wstęp do opowiadania o poniewierce jednego z ostatnich powstańców, który przebrany za chłopa przemyca broń dla swojego oddziału. Nie zamierza rezygnować, choć jest świadomy, że powstanie dogorywa. Na polnej drodze napotyka go rosyjski patrol. Żołnierze przeszukują jego wóz i odkrywszy broń, mordują go. Druga część zawiera naturalistyczny opis panik...
Nikt przy zdrowych zmysłach nie nazwałby Mary Lennox, małej Angielki wychowanej w Indiach, sympatycznym dzieckiem, jednak nawet ona nie zasłużyła na los, jaki ją spotkał.Jej rodzice zmarli podczas epidemii cholery, a ona sama została wysłana do Anglii, do nieznanego wuja, Archibalda Cravena. Od tej chwili życie Mary ma się toczyć w scenerii niczym z powieści grozy: Misselthwaite Manor to ponura posiadłość otoczona wrzosowiskami, w domu czasem rozbrzmiewają krzyki i płacz, a n...
W zbiór baśni autorstwa Bolesława Leśmiana pt. Klechdy sezamowe wchodzi sześć utworów: Rybak i geniusz, Opowiadanie Króla Wysp Hebanowych, Baśń o rumaku zaklętym, Baśń o pięknej Parysadzie i o ptaku Bulbulezarze, Baśń o Aladynie i o lampie cudownej oraz Ali-baba i czterdziestu zbójców.To zbiór inspirowany tematyką orientalną, opowiada historie zwykłych ludzi, możnych władców oraz nadprzyrodzonych istot. Leśmian porusza ważne tematy jak szczęście, bogactwo, marzenia, honor i m...
Rozgrywająca się w ciągu jednego roku opowieść o przemianie życia pewnego dziesięcioletniego chłopca z Indii okresu kolonialnego. Syn kulawego snycerza, Amra, musi przejąć odpowiedzialność za materialne utrzymanie rodziny. Pracowitość, śmiałość, roztropność i prawdziwy przyjaciel — słoń Birara — to jego najlepsi sprzymierzeńcy. Chłopiec podejmuje wyzwanie rzucone przez los.Słoń Birara Ferdynanda Ossendowskiego otwiera perspektywę dyskusji o roli zwierząt w życiu człowieka, o...
Janko Muzykant to jedna z najpopularniejszych noweli autorstwa Henryka Sienkiewicza.Tytułowy Janko to wiejski 10-letni chłopiec, który jest zafascynowany muzyką. Gdy Janko się urodził podejrzewano, że zarówno on, jak i jego matka, prędko umrą. Oboje jednak przeżyli — ale chłopiec zawsze był chorowitym, słabowitym dzieckiem i powtarzano, że nic z niego nie wyrośnie. Jego największa miłością była muzyka — słyszał ją w naturze, ale także uwielbiał podsłuchiwać wiejskie zabawy. J...
Giaur — Wenecjanin — i Leila — gruzińska niewolnica i żona muzułmanina Hassana — zakochują się w sobie. Hassan odkrywa zdradę żony i postanawia ją, zgodnie z prawem swojej religii, utopić ją.Giaur wyrusza, by uratować ukochaną, ale okazuje się, że jest już za późno. Zrozpaczony młodzieniec postanawia dokonać zemsty na Hassanie i jego towarzyszach.Giaur to powieść poetycka autorstwa George'a Byrona, w Polsce znana dzięki tłumaczeniu Adama Mickiewicza. Poza warstwą fabularną ut...
Iliada to jeden z dwóch najstarszych utworów antycznych. Powstała najprawdopodobniej ok. VIII lub VII wieku p.n.e.Istnieje wiele sporów związanych z autentycznością postaci Homera, wędrownego greckiego pieśniarza, jednak tradycyjnie uznaje się, że to on jest autorem utworu.Iliada opowiada o wojnie trojańskiej — między Grekami a Trojanami — a dokładniej o ostatnich 49 dniach 10 roku jej trwania. Wojna trojańska spowodowana była porwaniem Heleny, żony Menelaosa, króla Sparty, p...
Hymny Jana Kasprowicza powstały dzięki poczuciu wewnętrznego rozdarcia między siłami dobra i zła i to właśnie one przyniosły mu największy rozgłos.Hymny były od najdawniejszych czasów przypisane tradycji religijnej. Jednak te napisane przez Kasprowicza nie chwalą Boga, a buntują się przeciwko niemu. Kryzys zaufania, jaki dopada autora spowodował, że w poematach czytelnik odnajdzie pytania dotyczące ludzkiej egzystencji, spór między przeciwstawnymi siłami, czy postać samego sz...
Twórcą, który w doskonały sposób wytykał różne wady współczesnym mu Polakom, był Ignacy Krasicki. Satyry to kolejny dowód kunsztu artystycznego tego autora.Po raz kolejny wyśmiewa on takie wady jak pijaństwo, uleganie modzie, skąpstwo, a także ukazuje różne oblicza różnych życiowych sytuacji, np. małżeństwa lub podróży. Tym razem używa do tego gatunku, jakim jest satyra, łącząca w sobie elementy epiki, liryki i dramatu, jej zadaniem jest ukazanie rzeczywistości w krzywym zwie...
Do literatury młodzieżowej zaliczają się książki pisane dla nastoletnich czytelników oraz tak zwanych młodych dorosłych (Young Adult). W literaturze dla młodzieży najczęściej poruszane są tematy i problemy ważne dla osób wkraczających w okres dojrzewania. Autorzy książek zaliczanych do literatury młodzieżowej piszą o pierwszych związkach i rozstaniach, miłości, porzuceniu, przyjaźni, a także o używkach, seksualności czy samobójstwie. Jedną z pozycji w tej kategorii, która podejmuje próbę zmierzenia się z wieloma problemami charakterystycznymi dla okresu dojrzewania, jest na przykład kontrowersyjna powieść „13 powodów” Jaya Ashera, w oparciu o którą powstał głośny serial pod tym samym tytułem (wyprodukowany przez platformę Netflix). Warto pamiętać, że wiele powieści uważanych obecnie za młodzieżowe w przeszłości było adresowanych do starszych czytelników. Dopiero po późniejszych adaptacjach były akceptowane jako powieści dla młodych osób – tak było w przypadku utworów pisanych przez Juliusza Verne’a. Znaczna część jego powieści powstała jako teksty dla dorosłych, jednak zyskały one popularność również wśród młodszych czytelników z uwagi na atrakcyjną formę. Dlatego też powieści Verne’a takie jak „20 000 mil podmorskiej żeglugi” czy „W 80 dni dookoła świata” znajdują się w kategorii „Dla młodzieży”. W tej kategorii odnaleźć można zarówno powieści zaliczane do fantastyki, horroru, kryminału czy thrilleru, jak i romanse, powieści obyczajowe, a także pozycje będące połączeniem dwóch lub więcej gatunków. Do takich należą powieści „Ponad wszystko” Nicoli Yoon, „Fanfik” Natalii Osińskiej, cykl „Buntowniczka z pustyni” Alwyn Hamilton, „Eleonora i Park” oraz „Fangirl” Rainbow Rowell, a także cykl Victorii Aveyard „Czerwona królowa”. Nie zabrakło tu również kultowej i międzypokoleniowej serii „Jeżycjada” Małgorzaty Musierowicz, powieści o Harrym Potterze J. K. Rowling, a także publikacji zaliczanych do klasyki literatury dla młodzieży („Mała księżniczka” Frances Hodgson Burnett, „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery).
