Iliada to jeden z dwóch najstarszych utworów antycznych. Powstała najprawdopodobniej ok. VIII lub VII wieku p.n.e.Istnieje wiele sporów związanych z autentycznością postaci Homera, wędrownego greckiego pieśniarza, jednak tradycyjnie uznaje się, że to on jest autorem utworu.Iliada opowiada o wojnie trojańskiej — między Grekami a Trojanami — a dokładniej o ostatnich 49 dniach 10 roku jej trwania. Wojna trojańska spowodowana była porwaniem Heleny, żony Menelaosa, króla Sparty, p...
Hymny Jana Kasprowicza powstały dzięki poczuciu wewnętrznego rozdarcia między siłami dobra i zła i to właśnie one przyniosły mu największy rozgłos.Hymny były od najdawniejszych czasów przypisane tradycji religijnej. Jednak te napisane przez Kasprowicza nie chwalą Boga, a buntują się przeciwko niemu. Kryzys zaufania, jaki dopada autora spowodował, że w poematach czytelnik odnajdzie pytania dotyczące ludzkiej egzystencji, spór między przeciwstawnymi siłami, czy postać samego sz...
Twórcą, który w doskonały sposób wytykał różne wady współczesnym mu Polakom, był Ignacy Krasicki. Satyry to kolejny dowód kunsztu artystycznego tego autora.Po raz kolejny wyśmiewa on takie wady jak pijaństwo, uleganie modzie, skąpstwo, a także ukazuje różne oblicza różnych życiowych sytuacji, np. małżeństwa lub podróży. Tym razem używa do tego gatunku, jakim jest satyra, łącząca w sobie elementy epiki, liryki i dramatu, jej zadaniem jest ukazanie rzeczywistości w krzywym zwie...
IX wiek, dzieje plemienia Polan. Władzę nad plemieniem sprawuje okrutny kneź Popiel, zwany Chwostkiem, oraz Niemka, jego małżonka Brunhilda. Ludzie buntują się przeciwko jego rządom, co prowadzi do wojny domowej.Stara baśń nawiązuje do wielu podań dotyczących Polski przed 966 rokiem. Ukazuje historie osobiste — np. nieszczęśliwą miłość młodego kmiecia Domiana do pięknej Dziwy — a także przedstawia sposób życia plemienia Polan, ich obyczaje, moralność, codzienność. Stara baśń ...
Poemat w formie dialogu filozoficznego podejmujący temat piękna, dobra i prawdy.„W dialogu pierwszym idzie o formę, to jest Piękno”. Forma zapisu — grecki dialog platoński — wskazuje, że tym ludom zawdzięczamy odpowiedzi na najważniejsze dla ludzkości pytania. Piękno poznajemy jako kształt miłości, jest wynikiem pracy i poświęcenia. „W drugim o treść, to jest o Dobro, i o światłość obu, Prawdę”.Wiesław, jeden z rozmówców, uznaje, że prawda jest głosem ludu i głosem Boga. Widz...
W mieście tym przed laty panowała dżuma i niektóre z jego terenów wciąż są zamknięte.Pijani majtkowie, błądząc po mieście, docierają do budynku o złowieszczym wyglądzie. Odważnie przestępują progi budynku, nie lękają się tajemniczych odgłosów i śmiało wchodzą do środka. Okazuje się, że to spichrz przedsiębiorcy pogrzebowego. Udziec i Tapaulin nie są jednak sami w budynku — uciech zażywa w nim pewne specyficzne towarzystwo mocno zdeformowanych osób, dziwnie przypominających tr...
Epos traktujący o przeprawach Odysa. Bohatera poznajemy po latach tułaczki, powrót do królestwa utrudnia mu Posejdon, kierujący się zemstą za oślepienie syna.Bóstwem czuwającym nad losem postaci jest Atena. Podczas gdy Odyseusza więzi nimfa Kalypso, Telemach zmaga się z zalotnikami swej matki Penelopy. Ta, nie chcąc wychodzić ponownie za mąż, obiecała wybrać męża po utkaniu dla starego ojca Odysa całun — miała tkać go przez kilka lat w dzień i pruć w nocy. Telemach z towarzys...
Bezsilność człowieka wobec wyroków losu stanowi główny temat ponadczasowego dramatu Sofoklesa. Król Edyp, dzieło jednego z najwybitniejszych tragików starożytnej Grecji, powstało w 427 r. p.n.e. i należy (wraz z Edypem w Kolonie i Antygoną) do tak zwanego cyklu tebańskiego, opowiadającego dzieje rodu Labdakidów.Tytułowy bohater to władca Teb, sprawiedliwy i przejęty troską o swoich poddanych, który już raz wcześniej uratował ich z opresji, zwalczywszy złowrogiego Sfinksa. Kie...
Przestrogi dla Polski to rozprawa Stanisława Staszica, która została opublikowana w trakcie trwania Sejmu Czteroletniego. Autor postuluje w niej wprowadzenie zmian, które miałyby wpłynąć na poprawę sytuacji w kraju.Wśród jego sugestii znajdują się: zniesienie liberum veto, nadanie prawa wolności osobistej chłopom, objęcie prawami mieszczan, utworzenie sojuszu między arystokracją a mieszczanami, odwołanie się do republikańskiej myśli oświeceniowej. Rozprawa po raz pierwszy zos...
Szewcy to dramat autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza pisany w latach 1931–1934, a wydany po raz pierwszy w Krakowie w roku 1948.Autor oprócz pisania słynie również z malarstwa. Zajmował się też fotografią oraz filozofią. Jego niektóre utwory doczekały się ekranizacji. Wśród jego dzieł są powieści, dramaty, pisma estetyczne czy filozoficzne.W Szewcach pokazany jest świat przyszłego społeczeństwa, społeczeństwa, które jest zautomatyzowane, a w konsekwencji pokazano równie...
Między miłością a nienawiścią istnieje cienka granica, którą bardzo łatwo przekroczyć.Świtezianka to ballada autorstwa Adama Mickiewicza. Po raz pierwszy została opublikowana w 1822 roku w wydanym w Wilnie tomiku Ballady i romanse. Uważa się, że wydanie wspomnianego zbioru stanowi początek epoki romantyzmu w Polsce.Tłem wydarzeń opisanych w balladzie jest miejsce dobrze znane Mickiewiczowi z młodości — jezioro Świteź znajdujące się w okolicach Nowogródka (dzisiejsza Białoruś)...
Beniowski to utwór Juliusza Słowackiego przynależący do gatunku poematu dygresyjnego. Po raz pierwszy został opublikowany w 1841 roku.Tytułowy bohater, Maurycy Beniowski, to młody awanturnik, szlachcic podolski. Po przehulaniu odziedziczonego majątku rusza w podróż po świecie, gdzie spotykają go liczne przygody, m.in. obrona Baru, wyprawa na Krym.Oś fabularna jest dla Słowackiego pretekstem do realizacji gatunku, jakim jest poemat dygresyjny. Według literaturoznawców około po...
…liceum i technikum. Hymn do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego (zaczynający się od słynnych słów „Święta miłości kochanej ojczyzny…”) był pierwszym w czasach rozbiorów utworem należącym do polskiej liryki patriotycznej. Przedstawiał on program radykalnego patriotyzmu, zakładający, że za ojczyznę należy nawet oddać życie. Ignacy Krasicki zadebiutował swym wierszem w 1774 roku na jednym z obiadów czwartkowych organizowanych przez króla Stanisława Augusta.Hymn do miłości oj...
„Minimum słów, maksimum treści” — hasło przewodnie Awangardy Krakowskiej głośno wybrzmiewa z poezji Józefa Czechowicza, który pomimo odrzucenia głoszonego przez nią pragmatycznego światopoglądu, inspirował się jej założeniami.Józef Czechowicz jest uznawany za jednego z najznakomitszych poetów polskich XX wieku. Urodził się w 1903 roku w Lublinie. Tworzył w epoce dwudziestolecia międzywojennego. Był aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego swojego rodzinnego miasta. Pracował w...
Cierpienia młodego Wertera autorstwa Johanna Wolfganga Goethego to jedno z najsłynniejszych dzieł preromantyzmu i okresu Sturm und Drang.To powieść epistolarna, czyli napisana w formie serii listów, której głównym bohaterem jest Werter, nieszczęśliwie zakochany w Lotcie. Ukochana mężczyzny jest mężatką, jednak nie potrafi on zrezygnować z miłości wobec kobiety i ciągle utrzymuje z nią kontakt, a nawet zaprzyjaźnia się z jej mężem. Wewnętrzne rozterki ukazują jednak, w jak tru...
Psalmodia polska to literacki testament siedemnastowiecznego poety, sarmackiego historyka i moralisty, wzorowany na psalmach biblijnych, będący rozliczeniem Wespazjana Kochowskiego z własnym życiem, które przypadło na wyjątkowo burzliwy okres w dziejach.Autor podejmuje uniwersalne tematy dotyczące relacji między Bogiem a człowiekiem, ale też daje wyraz barokowej, kontrreformacyjnej religijności, nieznoszącej żadnych „szyzmatyków” i „dyssydentów”, a także formułuje ówczesną po...
Monachomachia to poemat heroikomiczny autorstwa Ignacego Krasickiego. Osią jego treści jest spór między dwoma zakonami — karmelitami i dominikanami.W poemacie odkryte zostały wady charakteryzujące duchownych. Pobudziło to do ostrych głosów krytyki wobec autora, który sam do duchowieństwa należał. Krasicki nie występował jednak, jak mu zarzucano, przeciw religii i zakonnikom w ogóle, ale piętnował największe ułomności — pijaństwo, zacofanie, obłudę. Pierwotnie, w 1778 roku, ut...
Gargantua i Pantagruel, tytułowi bohaterowie powieści Francois Rabelais'go, to olbrzymy znane francuskiej publiczności z podań ludowych.Podobno Rabelais kupił na straganie anonimowe dzieło opisujące losy Gargantui, a lektura utworu zainspirowała go napisania własnej wersji dziejów olbrzyma oraz jego syna, Pantagruela. Powieść przedstawia życie bohaterów od samego początku — włącznie z historią ich poczęcia i narodzin; ukazuje zarówno ich codzienność, jak i przygody: udział w ...
Jeden z najbardziej oryginalnych zbiorów opowiadań literatury dwudziestolecia międzywojennego, debiut wydawniczy Brunona Schulza, opublikowany w 1934 w dużej mierze dzięki wsparciu Zofii Nałkowskiej.Narrator opowiadań — Józef — snując oniryczną opowieść cofa się do wspomnień i doświadczeń z czasów dzieciństwa. Opisywana przez niego rzeczywistość rozmywa się, najbardziej prozaiczne wydarzenia nabierają cech surrealistycznych. Widziane z takiej perspektywy miasto jest fantasmag...
Konflikt między odwiecznym prawem boskim a prawami państwowymi, ludzkimi stanowi sedno tragedii Sofoklesa. To greckie dike przeciw nomos i łacińskie ius przeciw lex. Choć pewne racje stoją po obu stronach, której należy dać pierwszeństwo?Antygona opowiada o konflikcie tytułowej bohaterki z jej wujem, Kreonem, władcą Teb. W utworze ukazany jest też konflikt praw boskich i ludzkich. Antygona po tym, jak pochowała jednego ze swoich braci, którego uznano za zdrajcę, zostaje skaza...
„Żołnierz, poeta, czasu kurz” — tak Krzysztof Kamil Baczyński pisał o sobie w wierszu Rodzicom. Pomimo krótkiego życia pozostawił po sobie niezwykle cenny dorobek literacki, stanowiący studium psychiki młodego człowieka, dojrzewającego w okrutnych czasach apokalipsy spełnionej.Krzysztof Kamil Baczyński uważany jest za jednego z najznamienitszych liryków tworzących w czasie okupacji. Urodził się w 1921 roku w Warszawie. Uczęszczał do Gimnazjum im. Stefana Batorego i uczył się ...
W sztuce Moralność pani Dulskiej autorstwa wybitnej polskiej pisarki i aktorki Gabrieli Zapolskiej poznajemy rodzinę mieszczańską: państwa Dulskich oraz trójkę ich dzieci — dwie córki i syna. Syn, Zbyszek, romansuje ze służącą, Hanką, ale jego matka, pani Dulska przymyka na to oko. Swój pogląd w tej sprawie wyraża formułą: „Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział”. Niespodziewanie Hanka zachodzi w ciążę. Czy Zbyszek zdecydu...
Pięknie by było zostać królem — móc jednym rozkazem zapewnić karuzelę i czekoladę dla siebie — i dla wszystkich dzieci w kraju! Takie marzenia z własnego dzieciństwa przypomina sobie wielki pedagog, „Stary Doktór” Janusz Korczak — i zasiada do pisania książki.Mały Maciuś prędko jednak odkrywa, jak trudno być prawdziwym reformatorem, jak łatwo dobre chęci mogą obrócić się przeciwko nam, jeśli mamy tyle władzy. Królów obowiązuje surowa etykieta, dlatego Maciuś ucieka na wojnę w...
Do literatury młodzieżowej zaliczają się książki pisane dla nastoletnich czytelników oraz tak zwanych młodych dorosłych (Young Adult). W literaturze dla młodzieży najczęściej poruszane są tematy i problemy ważne dla osób wkraczających w okres dojrzewania. Autorzy książek zaliczanych do literatury młodzieżowej piszą o pierwszych związkach i rozstaniach, miłości, porzuceniu, przyjaźni, a także o używkach, seksualności czy samobójstwie. Jedną z pozycji w tej kategorii, która podejmuje próbę zmierzenia się z wieloma problemami charakterystycznymi dla okresu dojrzewania, jest na przykład kontrowersyjna powieść „13 powodów” Jaya Ashera, w oparciu o którą powstał głośny serial pod tym samym tytułem (wyprodukowany przez platformę Netflix). Warto pamiętać, że wiele powieści uważanych obecnie za młodzieżowe w przeszłości było adresowanych do starszych czytelników. Dopiero po późniejszych adaptacjach były akceptowane jako powieści dla młodych osób – tak było w przypadku utworów pisanych przez Juliusza Verne’a. Znaczna część jego powieści powstała jako teksty dla dorosłych, jednak zyskały one popularność również wśród młodszych czytelników z uwagi na atrakcyjną formę. Dlatego też powieści Verne’a takie jak „20 000 mil podmorskiej żeglugi” czy „W 80 dni dookoła świata” znajdują się w kategorii „Dla młodzieży”. W tej kategorii odnaleźć można zarówno powieści zaliczane do fantastyki, horroru, kryminału czy thrilleru, jak i romanse, powieści obyczajowe, a także pozycje będące połączeniem dwóch lub więcej gatunków. Do takich należą powieści „Ponad wszystko” Nicoli Yoon, „Fanfik” Natalii Osińskiej, cykl „Buntowniczka z pustyni” Alwyn Hamilton, „Eleonora i Park” oraz „Fangirl” Rainbow Rowell, a także cykl Victorii Aveyard „Czerwona królowa”. Nie zabrakło tu również kultowej i międzypokoleniowej serii „Jeżycjada” Małgorzaty Musierowicz, powieści o Harrym Potterze J. K. Rowling, a także publikacji zaliczanych do klasyki literatury dla młodzieży („Mała księżniczka” Frances Hodgson Burnett, „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery).
