Agatha Christie (właśc. Agatha Mary Clarissa Miller Christie) urodziła się w 1890 roku. To brytyjska pisarka, autorka powieści kryminalnych i obyczajowych, nazywana królową kryminałów. Do tej pory jej książki wydano w nakładzie ponad miliarda egzemplarzy w języku angielskim oraz drugi miliard w blisko 50 innych językach. Szacuje się, że w samej Francji jej książki rozeszły się w liczbie przeszło 40 milionów egzemplarzy. Agatha Christie stworzyła postać kultowego detektywa Herkulesa Poirota, który pojawia się w kilkudziesięciu powieściach i zbiorach opowiadań. Drugą ważna postacią z jej książek jest detektyw-amator – Panna Marple. Łącznie Christie napisała przeszło 90 powieści, zbiorów opowiadań i sztuk teatralnych. Wiele jej dzieł doczekało się ekranizacji, zarówno w formie pełnometrażowych filmów, jak i produkcji telewizyjnych. Ogromną popularnością na całym świecie cieszy się serial „Poirot”, z wybitną rolą Davida Sucheta jako Herkulesa Poirota. Agatha Christie zrewolucjonizowała podejście do pisania powieści kryminalnych. Stosowała innowatorskie rozwiązania, zwroty akcji oraz suspens.
Christie uczyła się w domu. W trakcie I wojny światowej przyszła pisarka pracowała w szpitalu, a także jako technik farmaceutyczny. Dzięki temu poznała skład i działanie wielu związków chemicznych, w tym trucizn. Tę wiedzę wykorzystywała później w swoich powieściach. Otrucie było częstym sposobem morderstw w jej książkach. Christie bywała również na wykopaliskach na Bliskim Wschodzie, stąd fabuły jej książek umiejscowione są m.in. w Egipcie czy Bagdadzie. Za swoje zasługi Agatha Christie otrzymała Order Imperium Brytyjskiego.
Herkules Poirot to, obok Sherlocka Holmesa, najpopularniejszy detektyw w historii literatury. Poirot jest ekscentrycznym belgijskim byłym policjantem. Detektyw nie jest zbyt wysoki, posiada jajowatą głowę i charakterystyczny zawijany wąsik nad górną wargą. Nie sposób go zatem nie rozpoznać. Poirot jest elegancki, kulturalny, szarmancki, ale również bardzo dumny i pewny swojego zdania. Często chwali się, że potrafi rozwiązywać zagadki kryminalne nie ruszając się z fotela. Jest zwolennikiem psychologicznego podejścia do prowadzenia dochodzeń detektywistycznych. Bohater jest ogromnym pedantem i widoczne są u niego objawy nerwicy – przy tym jest obsesyjnym perfekcjonistą, który zapamiętuje wiele szczegółów i dba o detale, zarówno podczas prowadzenia śledztwa, jak i w trakcie podsumowywania swoich obserwacji. Wiele książek z Herkulesem Poirotem w roli głównej zyskało status bestsellera.
Poirot występuje w przeszło 30 powieściach Agathy Christie: „Tajemnicza historia w Styles” (1920), „Morderstwo na polu golfowym” (1923), „Zabójstwo Rogera Ackroyda” (1926), „Wielka czwórka” (1927), „Tajemnica Błękitnego Expressu” (1928), „Samotny Dom”, „Śmierć lorda Edgware’a” (1933), „Morderstwo w Orient Expressie” (1934), „Czarna kawa” (1934), „Tragedia w trzech aktach (1935), „Śmierć w chmurach” (1935), „A.B.C.” (1936), „Morderstwo w Mezopotamii” (1936), „Karty na stół” (1936), „Śmierć na Nilu” (1937), „Niemy świadek” (1937), „Rendez-vous ze śmiercią” (1938), „Boże Narodzenie Herkulesa Poirota” (1939), „Pierwsze, drugie... zapnij mi obuwie” (1941), „Zerwane zaręczyny” (1940), „Zło, które żyje pod słońcem” (1941), „Pięć małych świnek” (1942), „Niedziela na wsi” (1946), „Pora przypływu” (1948), „Pani McGinty nie żyje” (1952), „Po pogrzebie” (1953), „Entliczek pentliczek” (1955), „Zbrodnia na festynie” (1956), „Kot wśród gołębi” (1956), „Przyjdź i zgiń” (1959), „Trzecia lokatorka” (1966), „Wigilia Wszystkich Świętych” (1969), „Słonie mają dobrą pamięć” (1972), „Kurtyna” (1976). Poirot pojawia się również w zbiorach opowiadań: „Poirot prowadzi śledztwo” (1924), „Morderstwo w zaułku” (1937), „Dwanaście prac Herkulesa” (1947), „Tajemnica gwiazdkowego puddingu” (1960), „Wczesne sprawy Poirota“ (1974), „Detektyw w służbie miłości” (1991).
Większość książek z Herkulesem Poirotem w roli głównej zyskało status bestsellera, ciężko w bibliografii Agathy Christie wyróżnić książki słabe. Z łatwością można jednak wymienić książki kultowe, które przeszły do historii literatury, wykraczając poza ramy gatunkowe. Wśród nich są m.in. „Morderstwo w Orient Expressie”, „Śmierć na Nilu”, „Zabójstwo Rogera Ackroyda”, „Pierwsze, drugie... zapnij mi obuwie” czy zbiór opowiadań „Dwanaście prac Herkulesa”.
„Morderstwo w Orient Expressie” to nie tylko jedna z najbardziej popularnych powieści z Herkulesem Poirotem, ale także jeden z najpopularniejszych kryminałów w historii literatury. W trakcie podróży słynnym pociągiem dochodzi do brutalnej zbrodni. W potworny sposób ginie jeden z pasażerów. Sprawa komplikuje się ponieważ zamieszanych w zbrodnie jest dwanaście osób, które jechały tym samym wagonem – każda z nich jest podejrzana. Tak się złożyło, że pociągiem jedzie również wybitny detektyw Herkules Poirot, który zostaje poproszony o rozwiązanie sprawy. Na podstawie książki powstała ogromna ilość komiksów, filmów, gier planszowych, gier wideo, scenariuszy, sztuk teatralnych. „Morderstwo w Orient Expressie” to jedno z najbardziej oryginalnych dzieł literatury XX wieku.
W 1947 roku swoją premierę miał zbiór opowiadań – „Dwanaście prac Herkulesa”. To jedna z najciekawszych powieści z charakterystycznym belgijskim detektywem w roli głównej. Tytuł i opowiadania wprost nawiązują do mitologii greckiej. Punktem wyjścia historii opisanych w książce jest nadszarpnięta duma i honor tytułowego bohatera. Przyjaciel Poirota oświadcza, że detektyw nie zasługuje na noszenie imienia mitycznego herosa. Herkules Poirot postanawia zatem stawić czoła 12 zagadkom, które różnią się od siebie stopniem trudności. Mimo, że sprawy się ze sobą nie łączą, to w zestawieniu ze sobą tworzą osobną całość.
Na podstawie powieści i opowiadań z Herkulesem Poirotem w roli głównej powstało wiele ekranizacji, zarówno filmów pełnometrażowych, jak i seriali czy produkcji telewizyjnych. Najbardziej znaną z nich jest serial wyprodukowany przez BBC, który produkowany i emitowany był przez przeszło 24 lata (1989-2013). W rolę tytułowego bohatera, w blisko 70 odcinkach, wcielił się brytyjski aktor David Suchet. Jego interpretacja i kreacja postaci belgijskiego detektywa uznawana jest za jedną z najwierniejszych oryginalnemu pomysłowi Agathy Christie. W 2017 roku swoją premierę miała wysokobudżetowa ekranizacja w reżyserii Kennetha Branagha. W „Morderstwie w Orient Expressie” wystąpiła plejada gwiazd m.in. Michelle Pfeiffer, Johnny Depp, Judi Dench, Willem Dafoe oraz sam reżyser Kenneth Branagh.
Oprócz Herkulesa Poirota, Christie stworzyła postacie detektyw-amator Panny Marple oraz Parkera Pyne’a.
Panna Marple jest zupełnym przeciwieństwem Herkulesa Poirota. Jest kobietą amatorsko zajmującą się prowadzeniem śledztw. Bywa rozkojarzona, nie ma też skłonności pedantycznych, jak belgijski detektyw. Punktem łączącym obie postaci jest niecodzienny zmysł analityczny. Zarówno Jane Marple, jak i Poirot, niejednokrotnie ośmieszają policję i śledczych, którzy szczycą się wieloletnim doświadczeniem w dochodzeniówce. Jane Marple ma bardzo bogatą wyobraźnię, dzięki czemu potrafi na sprawy patrzeć szerzej niż zwykli policjanci. Postać Panny Marple pojawiła się po raz pierwszy na kartach „Morderstwa na plebanii”, książki która ukazała się w 1940 roku. W powieści proboszcz znajduje w swoim gabinecie zwłoki popularnego w okolicy pułkownika Protheroe. W małej społeczności od razu rozchodzą się plotki. Wśród podejrzanych znajdują się dwie osoby. Do śledztwa dołącza panna Marple, która podejrzewa aż... siedem osób. Ostatecznie starsza pani wskazuje jedną z nich, mimo iż pozostali też mieli motyw by dokonać zbrodni.
W obawie przed śmiercią w trakcie wojny, Agatha Christie napisała „ostatnią” powieść o śledztwach panny Marple, a jej tekst złożyła w sejfie. Na szczęście autorka przeżyła wojnę, jednak ostatecznie „Uśpione morderstwo” ukazało się w 1976 roku, kilka miesięcy po jej śmierci. Jane Marple, podobnie jak Poirot, pojawia się nie tylko w powieściach, ale również w zbiorach opowiadań. Jednym z nich jest „Trzynaście zagadek” – zbiór trzynastu opowiadań, które wydawane były na przestrzeni trzydziestu lat w różnego rodzaju amerykańskich i brytyjskich gazetach i czasopismach.
Trzecią ważną postacią wykreowaną przez Christie jest Parker Pyne, emerytowany pracownik urzędu, który opracowywał dla rządu dane statystyczne. Po zakończeniu pracy postanowił wykorzystać doświadczenie by nieść ludziom pomoc i ich uszczęśliwiać. Parker Pyne występuje w opowiadaniach zebranych w tomie „Parker Pyne na tropie”. Postać pojawia się również w książce „Detektywi w służbie miłości”, w której znalazły się też opowiadania z Herkulesem Poirotem i Panną Marple.
Warto też zwrócić uwagę na książki Christie, w których nie występuje postać detektywa w roli głównej. Taką książką jest chociażby „I nie było już nikogo”. To obok książek o Herkulesie Poirocie najważniejsza powieść w dorobku pisarki. Tajemniczy gospodarz zaprasza na swoją wyspę dziesięć osób podejrzanych o morderstwo. Niedługo po ich przybyciu umiera jedna osoba. Gdy znika drugi gość, zaproszeni orientują się, że to nie przypadek – obecni na wyspie mają do czynienia z grasującym na wyspie zabójcą. Postanawiają odkryć tożsamość mordercy, ale szybko okazuje się, że nikt nie ma silnego alibi. Odizolowani od świata, bez możliwości opuszczenia wyspy, goście umierają jeden po drugim, w sposób opisany w jednej ze znanych dziecięcych rymowanek, która na dodatek znajduje się wydrukowana w każdym z pokoi znajdującej się na wyspie posiadłości.
Wszystkie powieści Agathy Christie zostały przetłumaczone na język polski. Większość z nich jest również dostępna w formie elektronicznej - można je kupić i czytać na czytnikach, smartfonach lub tabletach w formie ebooków. Wiele tytułów bestsellerowej autorki znajdziecie także w formie audiobooka - na przykład w księgarni internetowej Woblink.
Do literatury młodzieżowej zaliczają się książki pisane dla nastoletnich czytelników oraz tak zwanych młodych dorosłych (Young Adult). W literaturze dla młodzieży najczęściej poruszane są tematy i problemy ważne dla osób wkraczających w okres dojrzewania. Autorzy książek zaliczanych do literatury młodzieżowej piszą o pierwszych związkach i rozstaniach, miłości, porzuceniu, przyjaźni, a także o używkach, seksualności czy samobójstwie. Jedną z pozycji w tej kategorii, która podejmuje próbę zmierzenia się z wieloma problemami charakterystycznymi dla okresu dojrzewania, jest na przykład kontrowersyjna powieść „13 powodów” Jaya Ashera, w oparciu o którą powstał głośny serial pod tym samym tytułem (wyprodukowany przez platformę Netflix). Warto pamiętać, że wiele powieści uważanych obecnie za młodzieżowe w przeszłości było adresowanych do starszych czytelników. Dopiero po późniejszych adaptacjach były akceptowane jako powieści dla młodych osób – tak było w przypadku utworów pisanych przez Juliusza Verne’a. Znaczna część jego powieści powstała jako teksty dla dorosłych, jednak zyskały one popularność również wśród młodszych czytelników z uwagi na atrakcyjną formę. Dlatego też powieści Verne’a takie jak „20 000 mil podmorskiej żeglugi” czy „W 80 dni dookoła świata” znajdują się w kategorii „Dla młodzieży”. W tej kategorii odnaleźć można zarówno powieści zaliczane do fantastyki, horroru, kryminału czy thrilleru, jak i romanse, powieści obyczajowe, a także pozycje będące połączeniem dwóch lub więcej gatunków. Do takich należą powieści „Ponad wszystko” Nicoli Yoon, „Fanfik” Natalii Osińskiej, cykl „Buntowniczka z pustyni” Alwyn Hamilton, „Eleonora i Park” oraz „Fangirl” Rainbow Rowell, a także cykl Victorii Aveyard „Czerwona królowa”. Nie zabrakło tu również kultowej i międzypokoleniowej serii „Jeżycjada” Małgorzaty Musierowicz, powieści o Harrym Potterze J. K. Rowling, a także publikacji zaliczanych do klasyki literatury dla młodzieży („Mała księżniczka” Frances Hodgson Burnett, „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery).