Bolesław Prus - książki, ebooki i audiobooki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Trafność wyszukiwania
    Promocja
    okładka Faraon, Ebook | Bolesław Prus

    Starożytny Egipt, XI wiek przed naszą erą. Państwem zarządza młody faraon Ramzes XIII. Następca tronu zamierza przeprowadzić reformy, które poprawią los poddanych. Tymczasem skarbiec faraona jest pusty, rośnie też zadłużenie państwa pożyczającego ogromne sumy od Fenicjan. Niezbędne do reform środki młody władca zamierza zdobyć podczas wojny z bogatą Asyrią. Planom Ramzesa sprzeciwiają się jednak kapłani, którzy mają znaczący wpływ na politykę państwa i którzy posiadają bogac...

    Promocja
    okładka Antek, Ebook | Bolesław Prus

    Przez ten rok kołysał siostrę, a przez cały następny — rozglądał się po świecie. Raz wpadł w rzekę, drugi raz dostał batem od przejezdnego furmana za to, że go o mało konie nie stratowały, a trzeci raz psy tak go pogryzły, że dwa tygodnie leżał na piecu. Doświadczył więc niemało. Za to w czwartym roku życia ojciec podarował mu swoją sukienną kamizelkę z mosiężnym guzikiem, a matka — kazała mu siostrę nosić. (Fragment)

    Promocja
    okładka Sława, Ebook | Bolesław Prus

    „Sława” to niedokończona powieść autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.“O ósmej wieczór mieszkanie państwa X. było gotowe na przyjęcie gości. W salonie, w buduarze pani, w pokoju jej siostry, panny Emilji, i w gabinecie pana już zapalono lampy. W jadalni kredencerz z pomocnikiem budowali na stołach kolumnadę z talerzy, a w przedpokoju dwaj służący, we frakach z herbownemi guzikami, przygot...

    Promocja
    okładka Nowy Rok, Ebook | Bolesław Prus

    „Nowy Rok” to utwór autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.“ Onegdaj był wielki ruch w Warszawie, że nie powiem w całej Europie. Gdyby wizyty, listy i bilety wizytowe notowano na giełdzie, mielibyśmy przykład wartości, która w dniu 1-go stycznia każdego roku podskakuje przynajmniej o tysiąc procent. Później spada do zera. W dniu tym stosunkowo najwięcej niszczy się kaloszy, zawiasów u drzwi...

    Promocja
    okładka Antek, Ebook | Bolesław Prus

    „Antek” to nowela autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.Utwór z roku 1880, podejmuje tematykę trudnego życia na wsi w XIX wieku, a co za tym idzie niełatwego losu dzieci. Jako główne problemy XIX-wiecznej wsi zostały ukazane zacofanie ludności, wykorzystywanie dzieci do ciężkich prac oraz brak możliwości kształcenia i rozwijania talentów przez dzieci i młodzież.Głównym bohaterem jest kilku...

    Promocja
    okładka Pominięty, Ebook | Bolesław Prus

    „Pominięty” to utwór autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.“Poszedłem, i na szczęście, w najciemniejszym kącie, przy stoliku tak małym, że go nie spostrzegli inni, znalazłem jedno wolne krzesło. Na drugiem już siedział jakiś człowiek, którego ponsowa twarz i załzawione oczy wskazywały, że bawi tu oddawna, nie przynosząc zakładowi uszczerbku. Był to mężczyzna w średnim wieku. Miał wyszarzan...

    Promocja
    okładka Stara bajka, Ebook | Bolesław Prus

    „Stara bajka” to opowiadanie autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.“ Kiedy ś. p. sędzia Furdasiński przeniósł się tam, gdzie, wedle słów proboszcza, miał pobierać wiekuiste czynsze z kapitału swoich cnót i zasług, na Furdasówce nie było ani grosza długu. Nie podobało się to jednak synowi i dziedzicowi zmarłego, który zawsze mawiał, że w tych czasach tylko Żydzi i mechesy nie mają długów, i...

    Promocja
    okładka Szkatułka babki, Ebook | Bolesław Prus

    „Szkatułka babki” to utwór autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.“ Zapaliwszy ofiarny knotek w lampce szafirowej, siadła babunia na starym skórzanym fotelu i zaczęła odmawiać poranny pacierz, wzniósłszy oczy do zczerniałego, ale cudownego obrazu Matki Boskiej. Drżącym szeptem, myląc się i zapominając niekiedy, dziękowała Królowej nieba za ugaszenie przed dwudziestoma laty pożaru w stodołac...

    Promocja
    okładka Sieroca dola, Ebook | Bolesław Prus

    „Sieroca dola” to opowiadanie autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.“Jaś był dzieckiem potulnem, uczył się i słuchał. Ludzie obcy, jak naprzykład goście i folwarczna służba, mniemali, że chłopczyk ten był nierównie lepszy od dzieci pana Piotra i jego małżonki. Na nieszczęście, pan Piotr, odznaczający się, jak wiadomo, trzeźwym umysłem, dopatrywał w nim wiele wad. Według jego opinji, Jaś by...

    Promocja
    okładka Sen, Ebook | Bolesław Prus

    „Sen” to utwór autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.“Skutkiem tak szczególnych warunków finansowych ubogi student miał zaklęśnięte piersi, mocno zapadły brzuch i głowę zwieszoną; nie ze smutku bynajmniej, ale z tej racji, że jego biedna głowa posiadała nierównie więcej nauki, aniżeli można było udźwignąć na tak bardzo chudej szyi. — Gdybym był Panem Bogiem, inaczejbym świat urządził — mów...

    Promocja
    okładka Przemiany, Ebook | Bolesław Prus

    "Przemiany" to niedokończona powieść Bolesława Prusa, nad którą prace przerwała śmierć autora."Przemiany" to piąta część kolekcji Bolesława Prusa, udostępniona przez wydawnictwo Avia Artis. Zachęcamy do zapoznania się z innymi naszymi propozycjami.

    Promocja
    okładka Szkatułka babki, Ebook | Bolesław Prus

    Bolesław Prus, właściwie Aleksander Głowacki herbu Prus (ur. 20 sierpnia 1847 w Hrubieszowie, zm. 19 maja 1912 w Warszawie) - polski pisarz i publicysta okresu pozytywizmu. Twórczość prozatorska Bolesława Prusa należy do największych osiągnięć literatury polskiej. Najbliższa jest pracom takich pisarzy jak Karol Dickens i Anton Czechow. Początkowo Prus prezentował nurt pozytywistyczny, później obrał kierunek realistyczny.

    Promocja
    okładka Anielka, Ebook | Bolesław Prus

    Doskonały portret psychologiczny trzynastoletniej dziewczynki o imieniu Anielka. Dziewczyna jest córką dziedzica, który okazuje się próżniakiem i utracjuszem rujnującym rodzinny majątek. Anielka, będąc dziewczyną dobrą, wrażliwą i spostrzegawczą, przeżywa głębokie rozczarowanie, kiedy widzi, jak głęboko życiowa praktyka odbiega od oficjalnie głoszonych w jej środowisku zasad moralnych. Dom Anielki rozpada się z winy nieudolnego ojca, a ona sama także umiera w niedostatku, ni...

    Promocja
    okładka Dusze w niewoli, Ebook | Bolesław Prus

    Debiut powieściowy Bolesława Prusa. Utwór opowiada historię młodego malarza Ludwika Lachowicza, mającego na utrzymaniu młodszą siostrę Zosię i zniedołężniałego ojca, nałogowego alkoholika. Bohater ustawicznie boryka się z trudnościami, przeważnie natury finansowej. Chcąc kształcić siostrę i jako tako chronić ojca przed zgubnym nałogiem, zmuszony jest ciągle pożyczać pieniądze. Zazwyczaj zadłuża się u swego bogatego kolegi Sielskiego. W wyniku awantury, w którą zostaje wciąg...

    Promocja
    okładka Placówka, Ebook | Bolesław Prus

    „ Placówka ” to lata osiemdziesiąte XIX wieku w Królestwie Polskim. Rodzina Józefa Ślimaka ma dziesięciomorgowe gospodarstwo nad rzeką Białką. Powodzi się im nieźle. Zawdzięczają to pracy na roli i handlowi z budowniczymi odcinka kolei. Wkrótce we wsi pojawiają się koloniści niemieccy. Wykupują folwark od dziedzica, chcą również kupić ziemię Ślimaka. Napotykają opór starego gospodarza. Dochodzi do otwartej wojny. Osaczony przez Niemców Ślimak zostaje pozbawiony dodatkowych ...

    Promocja
    okładka Lalka, Ebook | Bolesław Prus

    Stanisław Wokulski – bogaty, warszawski kupiec zakochuje się w zubożałej arystokratce Izabeli Łęckiej. Nie czuje się jednak jej godnym i aby powiększyć swój majątek wyrusza na tzw. „wojnę bułgarską”, gdzie zaopatrując rosyjską armię dorabia się ogromnej fortuny. Po powrocie do Warszawy wchodzi w układy finansowe z ojcem Izabeli, Tomaszem, próbuje zdobyć serce ukochanej ofiarowując znaczne sumy na organizowaną przez nią kwestę charytatywną. Ona jednak traktuje jego gesty jako...

    Promocja
    okładka Michałko, Ebook | Bolesław Prus

    Przejmujące losy wiejskiego biedaka, któremu na imię Michałko. Okoliczni mówią o nim „durny Michałko”, bo zwraca na siebie uwagę, a do tego nie potrafi poradzić sobie w życiu. Po zakończeniu pracy na budowie nieopodal rodzinnej wsi Michałko nie miał dokąd wracać. Postanowił więc udać się do Warszawy. Bohater ma specyficzne wyobrażenie o wielkim mieście: „Choć go nazywali «durnym», tyle przecie rozumiał, że na świecie mniej przymiera się z głodu i łatwiej o nocleg aniżeli na...

    Promocja
    okładka Echa muzyczne, Ebook | Bolesław Prus

    „ Echa muzyczne ” to trzy piękne nowele, połączone wspólnym tytułem i poświęcone tematyce muzycznej. Bolesław Prus - polski powieściopisarz, nowelista i publicysta okresu pozytywizmu. Jest autorem siedmiu powieści oraz kilkunastu nowel i opowiadań. Jego twórczość prozatorska należy do największych osiągnięć literatury polskiej. Popularność przyniosły mu powieści realistyczne „Placówka”, „Lalka” i „Emancypantki” oraz powieść historyczna rozgrywająca się w starożytnym Egipcie ...

    Promocja
    okładka Z legend dawnego Egiptu, Lektura z opracowaniem, Książka | Bolesław Prus

    Utwór Prusa ukazuje przede wszystkim problem władzy, która przeradza się w despotyzm i okrucieństwo,aby stać na straży interesów państwa i społeczeństwa. Rodzą się pytania o model sprawowania najwyższych funkcji w państwie. Stuletni faraon Ramzes jest absolutnym panem Egiptu, tyranem i ciemiężcą, przed którym drżą poddani i niewolnicy. Zupełnie inny model sprawowania władzy uosabia młody następca tronu – Horus. Ten prawy i uczciwy człowiek pragnie jedynie uszczęśliwiać swych ...

    Promocja
    okładka Katarynka. Ilustrowana klasyka wyd. 2, Książka | Bolesław Prus


    Katarynka Bolesława Prusa przedstawia zderzenie dwóch światów, wykształconego mecenasa – pana Tomasza i ubogiej, niewidomej dziewczynki. Pan Tomasz pod wpływem niespodziewanych wydarzeń postanawia pomóc małej sąsiadce. W noweli tej Prus zwraca uwagę czytelnika na kwestię filantropii i życia zgodnego z ideą utylitaryzmu.

    Promocja
    okładka Lalka, Książka | Bolesław Prus

    Lalka należy kanonu powieści pozytywizmu i do najznakomitszych polskich powieści społeczno-obyczajowych. Jest literackim obrazem Polski i trzech pokoleń Polaków końca XIX wieku. Dotyczy przemian dokonujących się w obyczajach i przekonaniach arystokracji, szlachty, mieszczaństwa, ale także niższych warstw społecznych, studentów czy polskich Żydów. Akcja powieści rozgrywa się w Warszawie w latach 1878–1879. Głównym tematem jest nieodwzajemniona miłość bogatego kupca Stanisława ...

    Promocja
    okładka Najpiękniejsze baśnie polskie, Książka | Edmund Jezierski, Józef Ignacy Kraszewski, Bolesław Prus, Lucjan Siemieński, Kazimierz Wład Wójcicki

    Najpiękniejsze baśnie polskie to jedyna na rynku książka, dzięki której dzieci mają szansę poznać wyjątkowe polskie baśnie. Każdy naród ma swoje własne baśnie, które niosą ponadczasowe prawdy o ludzkiej naturze i o funkcjonowaniu świata. Również i Polska nie jest tutaj wyjątkiem. Piękne, pełne tajemnic i dramatyzmu historie, takie jak Kwiat paproci, Szklana góra czy Sobotnia Góra, są znane w naszym kraju od pokoleń. Uczą o przyjaźni, miłości, poświęceniu, o nagrodzie za dobr...

    Promocja
    okładka Najpiękniejsze baśnie polskie, Książka | Edmund Jezierski, Józef Ignacy Kraszewski, Bolesław Prus, Lucjan Siemieński, Kazimierz Wład Wójcicki

    Najpiękniejsze baśnie polskie to jedyna na rynku książka, dzięki której dzieci mają szansę poznać wyjątkowe polskie baśnie. Każdy naród ma swoje własne baśnie, które niosą ponadczasowe prawdy o ludzkiej naturze i o funkcjonowaniu świata. Również i Polska nie jest tutaj wyjątkiem. Piękne, pełne tajemnic i dramatyzmu historie, takie jak Kwiat paproci, Szklana góra czy Sobotnia Góra, są znane w naszym kraju od pokoleń. Uczą o przyjaźni, miłości, poświęceniu, o nagrodzie za dobr...

    Promocja
    okładka Faraon, Książka | Bolesław Prus

    Powieść historyczna Bolesława Prusa, której akcja rozgrywa się w starożytnym Egipcie. Bohaterem książki jest młody faraon, Ramzes XIII, próbujący poznać mechanizmy rządzenia państwem i podejmującego walkę o niezależność władzy faraona od kasty kapłańskiej. Niedługo po publikacji Emancypantek "Kurier Codzienny" opublikował informację, według której Prus przymierza się do napisania powieści zatytułowanej Faraon. Ponieważ pisarz znany był ze swojej niechęci do powieści historycz...

Bolesław Prus - książki, ebooki i audiobooki

Bolesław Prus, a właściwie Aleksander Głowacki herbu Prus, był polskim pisarzem, prozaikiem, nowelistą i publicystą tworzącym w okresie pozytywizmu. Głowacki jest uważany także za współtwórcę polskiego realizmu, popularyzatora wiedzy i propagatora turystyki pieszej oraz rowerowej. Oprócz tego był również kurierem warszawskim i kronikarzem polskiej stolicy. Bolesław Prus jest uważany za jednego z najważniejszych i najwybitniejszych polskich pisarzy. Wiele z jego dzieł, zwłaszcza powieść “ Lalka”, oraz nowele, takie jak “ Katarynka” czy “ Kamizelka”, weszły na stałe do kanonu literatury polskiej. W ulubionym przez niego celu wyjazdów uzdrowiskowych i wypoczynkowych, Nałęczowie, znajduje się teraz Muzeum Bolesława Prusa.

Kim był Bolesław Prus (Aleksander Głowacki)?

Bolesław Prus urodził się 20 sierpnia 1847 roku w Hrubieszowie (Lubelszczyzna). Był synem Apolonii z Trembińskich oraz Antoniego Głowackiego, dworskiego ekonoma o szlacheckich korzeniach (to z nazwy rodowego herbu Prus późniejszy pisarz zaczerpnął swój pseudonim literacki). Aleksander Głowacki został szybko osierocony przez obydwoje rodziców - matka zmarła, gdy miał 3 lata, a ojciec, gdy skończył 9 rok życia. Chłopiec przeszedł więc pod opiekę babci Marcjanny Tremblińskiej i przeniósł się do Puław. Później, po jej śmierci, mieszkał u ciotki w Lublinie, następnie przeniósł się do Siedlec, by znaleźć się pod opieką starszego o 13 lat brata Leona Głowackiego, z którym później przeprowadził się do Kielc. To właśnie pod wpływem Leona Aleksander Głowacki przerwał naukę w gimnazjum w 1863 roku i w wieku 16 lat dołączył do powstania styczniowego. Został ranny 1 września i wzięty do rosyjskiej niewoli, jednak dzięki wstawiennictwu ciotki oraz ze względu na młody wiek po wyjściu ze szpitala pozwolono mu wrócić do rodziny do Lublina.

Aleksander Głowacki został aresztowany za udział w powstaniu 20 stycznia 1864 roku i od stycznia do kwietnia przebywał w więzieniu na Zamku Lubelskim. Sąd wojskowy pozbawił go szlachectwa i oddał pod opiekę wuja Klemensa Olszewskiego. Aleksander nie mógł znajdować się już pod kuratelą brata Leona, gdyż ten cierpiał na nieuleczalną chorobę psychiczną. Po pobycie w więzieniu późniejszy Bolesław Prus podjął na powrót naukę i wstąpił do Szkoły Głównej w Warszawie. Na studia zarabiał jako guwerner i korepetytor, a w wolnych chwilach pisał listy do “Kuriera Świątecznego”, w których podpisywał się pseudonimem Jan w Oleju. Ostatecznie trudności finansowe były zbyt duże i Głowacki przerwał studia na trzecim roku.

Dziennikarz Bolesław Prus

W swoim życiu Bolesław Prus imał się różnych zawodów, by zarobić na życie. Był ślusarzem, korepetytorem, ulicznym mówcą, tłumaczem czy fotografem. Z czasem odnalazł się jako dziennikarz. Za jego debiut prasowy uważa się artykuł społeczny “Nasze grzechy”, który ukazał się w czasopiśmie “Opiekun domowy” 29 maja 1872. W tym samym roku pojawiły się także inne jego artykuły oraz felietony - to właśnie w nich po raz pierwszy podpisał się jako Bolesław Prus. Głowacki współpracował z satyrycznymi pismami (“Mucha”, “Kolce”), gdzie pisywał różne szkice oraz humoreski. Przyjął założenie, że jako “Aleksander Głowacki” podpisywać będzie tylko poważniejsze artykuły, wszystkie więc felietony czy drobne teksty prześmiewcze ukazywały się podpisane jako “Bolesław Prus”. W 1984 roku pisarz nawiązał kontakty z “Kurierem Warszawskim”, na którego łamach ukazała się seria utworów autorstwa Prusa - siedem tekstów zatytułowanych “Szkice warszawskie”. Później w tej samej gazecie pojawiały się jego “Kartki z podróży” (reportaże i felietony pisane podczas wędrówek reporterskich) oraz “Kronika tygodniowa” - ta przyniosła Bolesławowi Prusowi największą popularność i rozpoznawalność.

Z czasem to, co miało być jedynie pracą dodatkową - pisanie felietonów - zaczęło przynosić tak znaczące dochody, że pozwoliło na ustabilizowanie sytuacji finansowej Bolesława Prusa, a także na realizację planów małżeńskich. W Lublinie 14 stycznia 1875 roku wziął ślub z Oktawią Trembińską. W latach 70. XIX wieku Bolesław Prus nawiązał liczne współprace dziennikarskie, a także stopniowo rozwijał swoją działalność beletrystyczną. Rok 1879 uznaje się za początek jego dojrzałej fazy nowelistycznej - nigdy jednak nie porzucił do końca dziennikarstwa. Większość jego nowel, opowiadań, a później także powieści ukazywała się na łamach gazet, z którymi współpracował.

Kiedy zmarł Bolesław Prus

Dzięki dużej aktywności publicystycznej Bolesław Prus pod koniec swojego życia stał się ważną osobistością, komentatorem życia społecznego oraz autorytetem w oczach opinii publicznej. Szanowano go zwłaszcza jako reprezentanta przekonań związanych z pracą organiczną oraz utylitaryzmem. Aż do śmierci chętnie uczestniczył w akcjach społecznych i obejmował patronatem wiele inicjatyw pomocowych. Zgodnie z zapisami testamentu Bolesława Prusa ufundowane zostały stypendia dla utalentowanej młodzieży z ubogich wiejskich rodzin. Z kolei zbiór książek przekazany został w części Towarzystwu Biblioteki Publicznej w Warszawie, a część Oktawia Głowacka oddała do Biblioteki im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie. Bolesław Prus zmarł w wieku 64 lat na atak serca 19 maja 1912 roku. Pogrzeb odbył się 22 maja i zgromadził tłumy żegnających go mieszkańców Warszawy. Prus został pochowany na Powązkach.

“Lalka” i inne utwory Bolesława Prusa

Powieści, opowiadania i nowele autorstwa Bolesława Prusa uznaje się powszechnie za jedne z najważniejszych pozycji w polskiej literaturze. Był on współtwórcą polskiej formacji pozytywistycznej, która kształtowała się przede wszystkim w latach 70. XIX wieku. Oprócz Bolesława Prusa w duchu pozytywizmu tworzyli także tacy twórcy jak Józef Kotarbiński, Henryk Sienkiewicz czy Eliza Orzeszkowa. W wielu wypadkach były to osoby wywodzące się ze zdeklasowanej, ubogiej szlachty, które z trudem zdobyły wykształcenie i zdecydowały się na podjęcie wysiłku umysłowego (z reguły sięgając po pióro) jako źródła ich zarobku na życie. Łączyło ich także historyczne przeżycie klęski powstania styczniowego oraz jego konsekwencje. Twórcy ci, w tym Bolesław Prus, wypowiadali się na łamach “Przeglądu Tygodniowego”, “Opiekuna Domowego” czy “Niwy”, gdzie wypowiedzieli walkę romantyzmowi i propagowali odmienne koncepcje życia społecznego, poznania oraz działalności dla dobra polskiego narodu. Bolesław Prus w swoich dziełach wielokrotnie podejmował tematy ludzkiej krzywdy społecznej, którą zestawiał z zamkniętym życiem ówczesnego ziemiaństwa - tak dzieje się na przykład w noweli “Anielka” czy “Dusze w niewoli”. Będący świadkiem licznych ludzkich tragedii oraz niesprawiedliwości (wynikających zwłaszcza ze zderzenia z wczesnymi stadiami kapitalistycznej gospodarki, jak dzieje się na przykład w “Powracającej fali”) Aleksander Głowacki często oddawał tym ludziom głos.

Jego pierwszą poważną powieścią była “Placówka”, ukazująca się na łamach “Wędrowca” w latach 1885-1886. Później powstało bodaj najbardziej znane dzieło Bolesława Prusa, powieść “Lalka”, publikowana pierwotnie w odcinkach w “Kurierze Codziennym” (1878-1879), a w 1890 wydana w wersji książkowej. Niemniej ważną była powieść społeczno-obyczajowa “Emancypantki” (1890-1893), a także j edyna w dorobku Prusa pozycja historyczna - “ Faraon (1895-1896). Jeszcze w roku 1909 wydana została powieść Bolesława Prusa “Dzieci”, w której krytykuje on rewolucję rosyjską 1905 roku. Ostatnia powieść, “Przemiany”, pozostała niedokończona w związku z nagłą śmiercią pisarza.

Książki Bolesława Prusa w księgarni internetowej Woblink

Na Woblink czekają na Was liczne dzieła autorstwa Bolesława Prusa! W formacie książek papierowych, ebooków lub audiobooków możecie sięgnąć nie tylko po różne wydania “Lalki”, ale także innych znanych utworów Prusa, takich jak “Katarynka”, “Emancypantki”, “Faraon” czy kolejne tomy serii “Pisma wszystkie”.