Wirtualne Targi

Gustaw Herling-Grudziński Książki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    Promocja
    okładka Dzieła zebrane tom 15 Varia, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Promocja
    okładka Inny Świat Zapiski sowieckie, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Nowe wydanie z okazji Roku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Jedno z najważniejszych świadectw więźnia łagru i zarazem jeden z najistotniejszych utworów w historii polskiej – i światowej – literatury XX wieku. Wstrząsająca wiwisekcja mechanizmów sowieckiego totalitaryzmu i obraz ludzkiej natury wystawionej na najcięższą z prób. Słowem: książka, którą – jak stwierdził Albert Camus – „powinno się wydawać i czytać we wszystkich krajach świata”. „Są to opowieści o niewyobrażalny...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane tom 4. Inny Świat, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Jedno z najważniejszych świadectw więźnia łagru i zarazem jeden z najistotniejszych utworów w historii polskiej i światowej literatury XX wieku. Wstrząsająca wiwisekcja mechanizmów sowieckiego totalitaryzmu i obraz ludzkiej natury wystawionej na najcięższą z prób. Słowem: książka, którą – jak stwierdził Albert Camus – „powinno się wydawać i czytać we wszystkich krajach świata”. „Są to opowieści o niewyobrażalnym zdziczeniu i upodleniu ludzi, ale też – o heroicznym poszukiwa...

    Promocja
    okładka Listy 1959-1998, Książka | Sławomir Mrożek, Gustaw Herling-Grudziński

    Pierwsze wydanie korespondencji gigantów polskiej literatury Sławomir Mrożek i Gustaw Herling-Grudziński. Dwóch wybitnych pisarzy, dwóch intelektualistów, których historia skazała na emigrację. O czym pisali do siebie w listach? Korespondencja z lat 1959-1998 to niesamowity dokument, który pozwala lepiej zrozumieć los obu twórców i ich dzieł. Listy są szczere, czasem zabawne, innym razem pełne żalu. Powoli z opisywanych zdarzeń literackich, kulturalnych i politycznych wysnuw...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane tom 11. Rozmowy w Dragonei. Rozmowy w Neapolu, Książka | Gustaw Herling-Grudziński, Włodzimierz Bolecki

    Rozmowy z Księciem Niezłomnym polskiej literatury Przewodnik po twórczości Herlinga-Grudzińskiego i zarazem niezwykła opowieść o historii XX wieku Najnowszy, jedenasty tom Dzieł zebranych Gustawa Herlinga-Grudzińskiego tworzą dwie rozmowy, jakie z wybitnym pisarzem przeprowadził znawca jego twórczości Włodzimierz Bolecki. Część pierwsza to Rozmowy w Dragonei, część druga Rozmowy w Neapolu. Rozmowy w Dragonei odbyły się w lipcu 1995 roku, w wiosce, w której znajdował się dom l...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane tom 12 Korespondencja Korespondencja vol. 1. 1944-1966, Książka | Gustaw Herling-Grudziński, Jerzy Giedroyć

    Dwie legendarne postaci XX wieku i ich nigdy dotąd niepublikowane listy. Niezwykła, obejmująca ponad 50 lat, korespondencja Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Jerzego Giedroycia wreszcie w postaci książkowej. Pasjonująca opowieść o polskiej kulturze i współczesnej historii z dwiema wielkimi osobowościami na pierwszym planie i plejadą barwnych postaci drugoplanowych. Gustaw Herling-Grudziński i Jerzy Giedroyć, wybitny pisarz i znakomity wydawca. Wielkie osobowości, wpływowi inte...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane tom 8. Dziennik pisany nocą Dziennik pisany nocą vol. 2. 1982-1992, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Druga część słynnego Dziennika pisanego nocą – tym razem w wydaniu krytycznym w ramach Dzieł zebranych Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Dziennik pisany nocą bez żadnej przesady i bez większego ryzyka może zostać nazwany dziełem życia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. To niezwykłe przedsięwzięcie literackie, artystyczne i edytorskie. Drugi tom Dziennika… jest szczególny, a to dlatego, że zamieszczone w nim zapiski powstawały w okresie, kiedy w Polsce dokonywały się przewrót i tran...

    Promocja
    okładka Dziennik 1957-1958, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Nigdy niepublikowany sekretny dziennik Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Pierwsze lata emigracji, życie rodzinne i rozterki zawodowe Poruszająca, adresowana tylko do siebie relacja pisarza poszukującego własnego miejsca w świecie Autoportret 38-letniego Herlinga-Grudzińskiego w najtrudniejszym okresie życia Powstały w latach 1971–1992 Dziennik pisany nocą Gustawa Herlinga-Grudzińskiego stanowi jedno z najważniejszych dzieł diarystyki światowej. Dziś, dzięki sensacyjnemu znalezis...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane Tom 14 Korespondencja vol. 3. 1976-1996, Książka | Gustaw Herling-Grudziński, Jerzy Giedroyć

    Dwie legendarne osobowości XX wieku i ostatnie dwadzieścia lat ich intensywnej korespondencji. Pasjonująca opowieść o polskiej kulturze i współczesnej historii z plejadą barwnych postaci. Korespondencja Herlinga-Grudzińskiego i Jerzego Giedroycia, zawarta w trzecim, ostatnim tomie listów, dotyczy najważniejszych wydarzeń z historii świata, Europy, ale przede wszystkim Polski. Czytelnik znajdzie tu między innymi komentarze dotyczące wyboru papieża Polaka, rodzenia się Solidarn...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane Tom 9 Dziennik pisany nocą vol. 3. 1993-2000, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Unikatowe na skalę światową dzieła życia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. "Czy urwę pisanie dziennika i zrośniętych z nim opowiadań w końcu roku 1996? Jeśli los nie wytrąci mi pióra z ręki, to oczywiście mój dziennik, typowa "work in progress", będzie miał ciąg dalszy. Ale impreza taka jak Pisma zebrane musi się w pewnej chwili skończyć, aby zachować dostatecznie wyraźnie swój kształt kompozycyjny" - pisał w styczniu 1997 roku autor Innego świata. Nie miał być to jednak koni...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane tom 13. Korespondencja vol. 2. 1967-1975, Książka | Gustaw Herling-Grudziński, Jerzy Giedroyć

    Dwie legendarne postaci XX wieku i ich nigdy dotąd niepublikowane listy. Niezwykła, obejmująca ponad 50 lat, korespondencja Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Jerzego Giedroycia wreszcie w postaci książkowej. Pasjonująca opowieść o polskiej kulturze i współczesnej historii z dwiema wielkimi osobowościami na pierwszym planie i plejadą barwnych postaci drugoplanowych. Zakończenie roku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego zwieńczone jest premierą drugiego tomu jego korespondencji z Jerz...

    Promocja
    okładka Miasto zmęczenia, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Lubiłem Paryż. Z tych [moich] wielkich miast to jest chyba jedyne, w którym można spacerować, jak jest ładna pogoda. Wtedy nie ma się tego poczucia zatkania, tylko wielkie perspektywy, wielkie wspaniałe ulice. Ja bardzo chętnie, jak już kończyła się moja miesięczna praca w Maisons-Laffitte, właśnie na ostatnie trzy, cztery dni pobytu wyjeżdżałem do Paryża na wystawy malarskie, na spacery i na spotkania z przyjaciółmi.

    Promocja
    okładka Caravaggio Światło i cień, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Szkic o Caravaggiu jest w pewnym sensie detektywistyczny, dlatego że ukazuje rzecz, o której dotychczas historycy sztuki nie pisali: o prawdopodobieństwie pewnych związków Caravaggia z filozofią Giordana Bruna, heretyka spalonego na Campo dei Fiori...

    Promocja
    okładka Piętno zapamiętane opowiedziane, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Herling nazwał Szałamowa "największym [...] pisarzem koncentracyjnego świata sowieckiego". W jednej z rozmów stwierdził: "Myślę, że wszyscy piszący o GUŁagu powinniśmy skłonić głowy przed Szałamowem. Łącznie z Sołżenicynem, który to zresztą zrobił". Hołdem Grudzińskiego było "Piętno. Ostatnie opowiadanie kołymskie. Tak jak w latach sześćdziesiątych Szałamow utrwalił ostatnie dni Osipa Mandelsztama w noweli "Sherry Brandy", tak Herling w 1982 roku opisał stan powolnego konania...

    Promocja
    okładka Inny Świat, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Jedno z najważniejszych świadectw więźnia łagru i zarazem jeden z najistotniejszych utworów w historii polskiej – i światowej – literatury XX wieku. Wstrząsająca wiwisekcja mechanizmów sowieckiego totalitaryzmu i obraz ludzkiej natury wystawionej na najcięższą z prób. Słowem: książka, którą – jak stwierdził Albert Camus – „powinno się wydawać i czytać we wszystkich krajach świata”. „Są to opowieści o niewyobrażalnym zdziczeniu i upodleniu ludzi, ale też – o heroicznym poszuki...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane Tom 2 Recenzje, szkice, rozprawy literackie1947-1956, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Część pierwsza tomu drugiego wydania krytycznego Dzieł zebranych jednego z największych pisarzy polskich XX wieku, współzałożyciela i wieloletniego członka redakcji „Kultury” paryskiej, autora wielkich świadectw minionego wieku: Innego Świata oraz Dziennika pisanego nocą. Książka zawiera rozproszone artykuły opublikowane przez pisarza podczas pobytu w Anglii, głównie w tygodniku „Wiadomości” oraz w miesięczniku „Kultura”, a także innych pismach, np. „Lwów i Wilno”.

    Promocja
    okładka Inny świat Lekcja literatury z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim i Włodzimierzem Boleckim, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Nowe wydanie z okazji Roku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Jedno z najważniejszych świadectw więźnia łagru i zarazem jeden z najistotniejszych utworów w historii polskiej – i światowej – literatury XX wieku. Wstrząsająca wiwisekcja mechanizmów sowieckiego totalitaryzmu i obraz ludzkiej natury wystawionej na najcięższą z prób. Słowem: książka, którą – jak stwierdził Albert Camus – „powinno się wydawać i czytać we wszystkich krajach świata”. „Są to opowieści o niewyobrażalny...

    Promocja
    okładka Wędrowiec cmentarny, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Niepublikowane dotychczas opowiadanie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, odnalezione w archiwum pisarza! Tekst miał być początkowo – jak wynika z rozpoczynającego rękopis planu oraz z zapisków autora w Dzienniku pisanym nocą – jedną z trzech części literackiej serii. Sfabularyzowana opowieść o krwawej masakrze w Srebrenicy w 1995 roku, wspominanej przez serbskiego porucznika, ukrywającego się przed trybunałem w Hadze na europejskich cmentarzach, powstawała tuż przed śmiercią pis...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane Tom 7 Dziennik pisany nocą Dziennik pisany nocą vol. 1, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    „Rozmawia się w dzienniku z sobą samym, ze światem, z innymi, z Bogiem (od różnic w nacisku zależą rozmaite dzienniki). I tworzy się często rozmówców, jak tworzy się w rozmowach z nimi samego siebie” – napisał pod datą 14 listopada 1985 roku Gustaw Herling-Grudziński. Jego Dziennik pisany nocą to dzieło ponadczasowe i unikatowe; kronika epoki, pełna odniesień do literatury i sztuki, wywodów historycznych oraz komentarzy politycznych. Autor jawi się w niej jako mędrzec, morali...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane Tom 6 Opowiadania wszystkie vol. 2, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Wydanie krytyczne Dzieł zebranych jednego z największych pisarzy polskich XX wieku, współzałożyciela i wieloletniego członka redakcji „Kultury” paryskiej, autora wielkich świadectw minionego wieku: Innego Świata oraz Dziennika pisanego nocą. Edycja obejmie całość twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego — oprócz tekstów znanych już polskiemu czytelnikowi znajdą się w niej utwory rozproszone, artykuły, wywiady, a także zdjęcia pochodzące z archiwum pisarza. Po pierwszych trze...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane Tom 5 Opowiadania wszystkie vol. 1, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Wydanie krytyczne Dzieł zebranych jednego z największych pisarzy polskich XX wieku, współzałożyciela i wieloletniego członka redakcji „Kultury” paryskiej, autora wielkich świadectw minionego wieku: Innego Świata oraz Dziennika pisanego nocą. Edycja obejmie całość twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego — oprócz tekstów znanych już polskiemu czytelnikowi znajdą się w niej utwory rozproszone, artykuły, wywiady, a także zdjęcia pochodzące z archiwum Pisarza. Po pierwszych trze...

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane Tom 3 Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1957-1998 Felietony i komentarze z Radia Wolna Europa 1955-196, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Wydawanie Dzieł zebranych w wielotomowej krytycznej edycji, pod redakcją prof. Włodzimierza Boleckiego, Wydawnictwo Literackie rozpoczęło w 2009 roku – w 90. rocznicę urodzin pisarza. Tomy, które ukazały się do tej pory zawierają jego mniej znane utwory z lat przedwojennych i powojennych. Planowany na koniec 2013 roku tom trzeci to krótkie teksty stworzone po roku 1956. Wolumin zawierał będzie m.in. felietony z Radia Wolna Europa.

    Promocja
    okładka Dzieła zebrane Tom 10 Eseje, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Wydanie krytyczne Dzieł zebranych jednego z największych pisarzy polskich XX wieku, współzałożyciela i wieloletniego członka redakcji „Kultury” paryskiej, autora wielkich świadectw minionego wieku: Innego Świata oraz Dziennika pisanego nocą. Edycja obejmie całość twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego — oprócz tekstów znanych już polskiemu czytelnikowi znajdą się w niej utwory rozproszone, artykuły, wywiady, a także zdjęcia pochodzące z archiwum Pisarza. Po pierwszych trze...

    Promocja
    okładka Dziennik pisany nocą Tom 1 1971-1981, Książka | Gustaw Herling-Grudziński

    Dziennik pisany nocą to dzieło ponadczasowe i unikatowe; kronika epoki, pełna odniesień do literatury oraz sztuki, wywodów historycznych politycznych.
    Autor jawi się w niej jako mędrzec, moralista, artysta, a niekiedy surowy sędzia.

Gustaw Herling-Grudziński Książki

Gustaw Herling-Grudziński urodził się w 1919 roku. To polski pisarz, eseista, krytyk literacki dziennikarz, publicysta, żołnierz i więzień Gułagu, radzieckiego obozu pracy, działacz opozycji demokratycznej. Herling-Grudziński został zatrzymany przez NKWD w trakcie próby przekroczenia niemiecko-sowieckiej linii demarkacyjnej po inwazji Związku Radzieckiego na Polskę. W wyniku zatrzymania trafił do jednego z radzieckich obozów pracy.

Herling-Grudziński napisał przeszło dwadzieścia książek, z których najbardziej znaną jest „Inny świat”, czyli literackie opracowanie wspomnień autora z czasów jego uwięzienia w łagrze pod Archangielskiem. „Inny świat” to jedna z najważniejszych pozycji należących do kręgu literatury obozowej. Za swoją twórczość Herling-Grudziński był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany prestiżowymi tytułami. W 1998 roku został odznaczony Orderem Orła Białego, najważniejszym cywilnym orderem Rzeczypospolitej Polskiej.

Życiorys Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

Gustaw Herling-Grudziński pochodził z Kielc ze spolonizowanej rodziny żydowskiej. W swoim rodzinnym mieście uczęszczał do Gimnazjum im. M. Reja. Choć ojciec zachęcał Gustawa do studiowania w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, to jednak wybrał filologię polską, którą studiował w Warszawie. W tym czasie podjął się współpracy z czasopismami „Ateneum”, „Pion” i „Nowy Wyraz”. Niestety edukację przerwał mu wybuch II wojny światowej. Już w październiku 1939 roku założył z kolegami Polską Ludową Akcję Niepodległościową, która była jedną z pierwszych polskich organizacji działających w konspiracji. Po dwóch miesiącach musiał jednak wyjechać do Lwowa – tam korzystał z protekcji Marii Dąbrowskiej i Juliusza Kleinera. Wiosna 1940 roku próbował przekroczyć granicę z Litwą, niestety przemytnicy, z którymi się umówił, okazali się być funkcjonariuszami NKWD. Błyskawicznie został skazany na 5 lat pozbawienia wolności i zsyłkę do obozu. Ostatecznie trafił do łagru w Jercewie, wcześniej będąc zatrzymywanym w Witebsku, Leningradzie i Wołogrodzie. W niewoli przebywał do stycznia 1942 roku – został zwolniony w związku z obowiązującym już od kilku miesięcy układem Sikorski-Majski. Herling-Grudziński spisał swoje wspomnienia z czasów niewoli w książce „Inny świat”, która ukazała się w 1951 roku i była drugą, po „Żywych i umarłych”, książką w dorobku autora. „Inny świat” to jedna z najważniejszych i najlepiej napisanych książek podejmujących tematykę obozów pracy i obozów koncentracyjnych. Książka od wielu lat znajduje się w ścisłym kanonie lektur szkolnych.

Po zwolnieniu z niewoli Herling-Grudziński dołączył do armii generała Andersa, służył m.in. w 3 Karpackim Pułku Artylerii Lekkiej. Za udział w bitwie pod Monte Cassino otrzymał Order Virtuti Militari. Po ukończeniu kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii w Matera awansował do stopnia kaprala podchorążego.

Po zakończeniu wojny Herling-Grudziński został emigrantem politycznym. Wraz z żoną na stałe osiadł w Londynie. Tam pisał dla tygodnika „Wiadomości” oraz zakładał i redagował miesięcznik „Kultura”. Grudziński jeszcze w czasie mieszkania we Włoszech zapisał się do Polskiej Partii Socjalistycznej. Publikował m.in. w „Robotniku” i „Świetle” – socjalistycznych pismach partyjnych. W wyniku rozłamu w partii wystąpił z PPS w 1960 roku. Później współpracował z Komitetem Obrony Robotników oraz Polskim Porozumieniem Niepodległościowym. W pierwszej połowie lat 50. XX wieku przygotowywał audycje dla Radia Wolna Europa w Monachium.

Dorobek literacki Herlinga-Grudzińskiego

Dorobek Gustawa Herlinga-Grudzińskiego składa się z przeszło dwudziestu książek – powieści, zbiorów opowiadań, listów, esejów. Obok „Innego świata” trzeba wyróżnić „Skrzydła ołtarza” (1960), „Drugie Przyjście oraz inne opowiadania i szkice” (1963), „Upiory rewolucji” (1973), „Podróż do Burmy” (1983), „Pierścień” (1986), „Wieża i inne opowiadania” (1988), „Sześć medalionów i Srebrna Szkatułka” (1994), „Portret wenecki. Trzy opowiadania” (1995), „Don Ildebrando: opowiadania” (1997), „Gorący oddech pustyni” (1997), „Biała noc miłości” (1999), „Podzwonne dla dzwonnika” (2000), „Najkrótszy przewodnik po sobie samym” (2000), „Wędrowiec cmentarny” (pośmiertnie w 2005 roku), „Wiek biblijny i śmierć” (również pośmiertnie w 2007).

Większość książek, esejów i zbiorów korespondencji Gustawa Herlinga-Grudzińskiego ukazało się nakładem Wydawnictwa Literackiego. Krakowskie wydawnictwo wydało je w serii „Dzieła zebrane”. Wśród nich znajdują się słynne „Dzienniki pisane nocą” oraz zbiory korespondencji z Jerzym Giedroyciem, Sławomirem Mrożkiem i Włodzimierzem Boleckim.

Gustaw Herling-Grudziński zmarł w 2000 roku i został pochowany na cmentarzu Poggio Reale w Neapolu. Przed śmiercią zdążył odebrać w Krakowie doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wcześniej, decyzją prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, otrzymał Order Orła Białego, najwyższe cywilne odznaczenie Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto Herling-Grudziński był laureatem literackiej Nagrody Polskiego PEN Clubu im. j. Parandowskiego.

Książki Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na Woblinku

Książki Gustawa Herlinga-Grudzińskiego znajdziecie w księgarni internetowej Woblink we wszystkich formatach (ebook, audiobook, papierowa).

Co to jest książka?

Książka jest dokumentem piśmienniczym, obszernym zazwyczaj zapisem wszelkiej ludzkiej myśli. Występuje w postaci wielostronicowej publikacji o określonej liczbie stron i trwałym charakterze.

Postać dzisiejszej książki drukowanej ma formę kodeksu będącego zbiorem kartek połączonych grzbietem. Taki sposób utrwalania zapisu w momencie upowszechnienia pergaminu zastąpił wcześniejszą formę dokumentu piśmienniczego, jakim był zwój.

Według definicji Słownika języka polskiego PWN książka jest złożonym oraz oprawionym arkuszem papieru zadrukowanym tekstem o charakterze literackim, użytkowym bądź naukowym. Jednak współcześnie definicja ta powinna zostać poszerzona o książki elektroniczne będące cyfrowym odpowiednikiem tych drukowanych. Do książek elektronicznych zaliczane są zarówno ebooki, jak i audiobooki. Treść utrwaloną w formie elektronicznej można odczytać za pomocą odpowiedniego oprogramowania na laptopach, tabletach, smartfonach, a przede wszystkim na przeznaczonych do tego celu czytnikach.

E-książki odgrywają bardzo dużą rolę. Podjęty jakiś czas temu proces digitalizacji książek umożliwia dostęp do światowych zasobów wiedzy znacznie większej liczbie osób. Zbiory ksiąg to niepodważalne światowe dziedzictwo kultury, jednak ze względu na ograniczoną możliwość szybkiego dostępu do przechowywanych w księgozbiorach publikacji, a także brak możliwości jakiegokolwiek dostępu do dzieł o znacznej wartości historycznej proces digitalizacji daje szansę na udostępnianie światowych dzieł szerokiej masie odbiorców.

Czym wyróżnia się dana okładka (oprawa)?

Okładka to wszystko, co zostało od zewnątrz trwale złączone ze znajdującym się w środku wkładem. Składa się z przedniej i tylnej okładziny (potocznie zwanej okładką), a także z grzbietu okładki. To właśnie okładka definiuje i określa ostateczny wygląd książki, gdyż determinuje między innymi sposób, w jaki łączą się ze sobą wszystkie kartki i jaka jest wewnętrzna budowa książki. Oprawy mogą być miękkie, twarde czy też zintegrowane – różnią się przede wszystkim wielkością, wagą, wytrzymałością oraz ceną. Przykładowo książki w twardej oprawie są większe, cięższe, bardziej wytrzymałe i droższe od tych w miękkiej.