Jan Parandowski

Jan Parandowski urodził się w 1895 roku we Lwowie. To polski pisarz, eseista, tłumacz literatury, znany przede wszystkim z „Mitologii”. Parandowski wychowywał się i uczył w rodzinnym Lwowie. Ukończył tam gimnazjum, a następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim na wydziale filozoficznym. Studiował m.in. archeologię, historię sztuki, literaturę polską, filologię klasyczną i filozofię. Niestety w trakcie I wojny światowej musiał przerwać studia - był internowany w Rosji. Po zakończeniu konfliktu wrócił na uczelnię. W 1923 roku ukończył magisterium z archeologii oraz filologii klasycznej. Później zajmował się m.in. pracą w wydawnictwie, organizacją przekładów klasycznych dzieł oraz współpracował z różnymi czasopismami – „Gazetą Poranną”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Wiadomościami Literackimi” oraz tygodnikiem „Tęcza”. W połowie lat 20. XX wieku wiele podróżował – odwiedził m.in. Grecję, Francję i Włochy.

Brązowy medal dla Parandowskiego za książkę Dysk Olimpijski

W przeszłości sportowym Igrzyskom Olimpijskim towarzyszył Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury. Takie zawody odbyły się m.in. w tracie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku. Za książkę „Dysk olimpijski” Jan Parandowski otrzymał brązowy medal, dlatego dziś w wielu biografiach figuruje informacja o tym, że jest medalistą olimpijskim, mimo że nie był sportowcem. W 1930 roku Parandowski wstąpił do prestiżowego PEN Clubu, a w latach 1933-1970 był jego prezesem. W trakcie II wojny światowej pisarz aktywnie brał udział w życiu kulturalnym stolicy, które rzecz jasna musiało funkcjonować w podziemiu i kontrze do okupantów. Za taką działalność groziła kara śmierci lub wywózki do obozu koncentracyjnego. Powstanie warszawskie było dla Parandowskiego podwójnie tragiczne w skutkach, bowiem w płomieniach stracił swoje archiwum literackie. Zniszczeniu uległa cała jego niepublikowana twórczość. Zaraz po wojnie Parandowski objął katedrę kultury antycznej, a później literatury na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Później rozpoczął współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Meandrem” i „Twórczością”. W 1964 roku był sygnatariuszem „Listu 34”, który podpisali uczeni i intelektualiści w obronie wolności słowa. Pisarz zmarł w 1978 roku, a jego ciało zostało złożone w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Choć obrady Akademii Szwedzkiej przed przyznaniem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury są tajne, to po pięćdziesięciu latach publikowane są nazwiska pisarzy, których brano pod uwagę podczas ustalania werdyktu. Dziś wiemy, że Jan Parandowski nominowany był do tego prestiżowego wyróżnienia dwukrotnie – w 1957 i 1959 roku.

Twórczość Jana Parandowskiego a kultura antyczna

Twórczość Jana Parandowskiego w zdecydowanej większości łączy się z kulturą antyczną. Parandowski był miłośnikiem, znawcą oraz popularyzatorem kultury, głównie literatury, antycznej. Największą popularność przyniosła mu wydana w 1924 roku „Mitologia”.

Dzięki wersji mitów Parandowskiego, które zostały pozbawione drastycznych opisów, a kontrowersyjne dla młodego czytelnika treści przedstawiono w sposób eufemistyczny, w Polsce diametralnie wzrosła znajomość mitologii greckiej. Książka wyróżnia się także znakomitym stylem, a do tego prostym i przejrzystym językiem. Do dziś „Mitologię” wznowiono kilkanaście razy, a od wielu lat książka znajduje się w ścisłym kanonie szkolnych lektur. “Mitologia” to zbiór historii o bogach i bohaterach greckich - najpiękniejszych mitów, które odcisnęły kolosalny wpływ na rozwój kultury na całym świecie. Mity greckie od wieków fascynowały malarzy, pisarzy, piosenkarzy, a od momentu wynalezienia fotografii, również filmowców i fotografów. Po greckie mity sięgali najwięksi artyści w dziejach, łącznie z Disneyem, gigantem świata medialnego, który w 1997 roku wyprodukował bajkę pt. „Herkules”.

W 1933 roku ukazała się książka „Dysk olimpijski”, powieść, której fabuła osadzona jest w starożytnej Grecji. Parandowski opowiada o wydarzeniach związanych z siedemdziesiątą olimpiadą, która odbyła się w 476 p.n.e. To opis idealistycznego podejścia do sportu z profesjonalnym, systematycznym dążeniem do osiągnięcia zwycięstwa. Połączenie literatury pięknej z popularnonaukową. Za „Dysk olimpijski” Parandowski otrzymał brązowy medal podczas Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury, który odbył się w 1936 roku w Berlinie.

Wśród zbiorów opowiadań Parandowskiego warto wyróżnić „Zegar słoneczny”. To zbiór krótkich opowiadań o Lwowie – rodzinnym mieście pisarza, który ukazał się w 1956 roku. Parandowski pisał również biografie. W 1930 roku opublikował „Króla życia”, biografię Oscara Wilde'a, a w 1956 roku „Petrarkę” biografię jednego z najwybitniejszych średniowiecznych poetów pochodzących z Italii. W 1951 roku z kolei ukazała się jedna z najciekawszych eseistycznych książek Parandowskiego pt. „Alchemia słowa”. Autor opowiada w niej o warsztacie pisarskim różnych epok.

Oprócz znakomitych książek, Parandowski ma na swoim koncie liczne tłumaczenia. Przekładał na polski m.in. „Odyseję” Homera, „Historię świata” Herberta George'a Wellsa, „Dafnis i Chloe” – jeden z najbardziej znanych greckich romansów, czy „Wojnę domową” Juliusza Cezara.

Nagrody i tytuły

Za swoją działalność Jan Parandowski był wielokrotnie odznaczany prestiżowymi nagrodami i tytułami. W 1931 roku otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, W 1954 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim, a pięć lat później Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą. Parandowski został doceniony również za granicą. W 1973 roku otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Sztuki i Literatury we Francji.

W księgarni internetowej Woblink znajdziecie książki Jana Parandowskiego w formie ebooka i książki papierowej. Warto zwrócić uwagę na „Przygody Odyseusza” i „Mitologię” w formie audiobooków. Obie książki dostępne są w znakomitej interpretacji Wiktora Zborowskiego. Od lat audiobook „Mitologii” znajduje się na liście najlepiej sprzedających się audiobooków w Woblinku.