Żaden z naszych twórców nie budził w minionym ćwierćwieczu równie wielkiego zainteresowania, co Witkacy. Systematycznie powiększa się liczba poświęconych mu opracowań, zarówno jeśli chodzi o prace badawcze, inscenizacje tekstów, wystawy malarstwa i fotografii, jak i różne przedsięwzięcia popularyzujące życie i twórczość. Nie ma przesady w stwierdzeniu, że witkacologia stała się samodzielną dziedziną naukową z kilkoma działami odpowiadającymi wielokierunkowej działalnośc...
Wydana w 1922 roku sztuka Stanisława Ignacego Witkiewicza przekracza granice realności i prawdopodobieństwa, łącząc w sobie groteskę, absurd oraz poważne rozprawy na tematy filozoficzne, społeczne czy egzystencjalne. Witkacy przedstawia swoje poglądy na temat religii, filozofii, sztuki, historii oraz społeczeństwa. Bohaterowie „Mątwy” to niespełnieni artyści, znudzeni zwyczajnym życiem, próbujący za wszelką cenę przełamać codzienną rutynę, aby zetknąć się z metafizyczną taj...
Niedokończona, ostatnia powieść Witkacego. Przyjaźń dwóch głównych bohaterów, Izydora i Marcelego, zostaje wystawiona na próbę, gdy jeden żeni się z byłą partnerką drugiego. Fabuła jest jednak tylko pretekstem do snucia rozważań nad sensem historii, rolą sztuki i filozofii. Witkacy prezentuje tu swój specyficzny system filozoficzny, poddaje krytyce czołowych polskich intelektualistów dwudziestolecia międzywojennego, a także realizm w literaturze i sztuce.
W trzecim tomie Dramatów znalazły się następujące utwory: Jan Maciej Karol Wścieklica, Wariat i zakonnica, Janulka, córka Fizdejki, Matka, Sonata Belzebuba, Szewcy, ocalałe fragmenty Nowej homeopatii zła, Straszliwego wychowawcy, Normalnego człowieka, Wampira we flakonie, Persy Zwierżontkowskiej, Tak zwanej ludzkości w obłędzie, dwa utwory autoparodystyczne Negatyw szkicu i Romans schizofrenika oraz dwa przekłady (polski i francuski) Szalonej lokomotywy, której oryginał zagin...
Drugi tom listów Witkacego do żony zawiera 321 listów z lat 1928–1931. To istotny okres w jego życiu i twórczości. Pisze wtedy najważniejszą powieść Nienasycenie i w listach szczegółowo informuje Jadwigę o pracy nad wersją brulionową, a potem nad czystopisem. Przygotowuje także książkę polemiczną Ostatnia pigułka dla „wrogów”, której nie zdołał wydać i która zaginęła. W roku 1930 intensywnie pracuje nad broszurą o narkotykach, w której wykorzystuje swoje doświadczenia i ekspe...
Dwa odrębne utwory Witkacego o charakterze publicystycznym łączy stanowisko autora: „Oświadczam oficjalnie, że piszę poważnie i chcę wreszcie coś bezpośrednio pożytecznego zdziałać…”. W książce stanowiącej pierwszą część tomu (Nikotyna, alkohol, kokaina…) przedstawił Witkiewicz swój – bardzo krytyczny – stosunek do narkotyków i przeżycia związane z ich zażywaniem. W części drugiej (Niemyte dusze) pisarz proponuje społeczeństwu psychoanalizę jako narzędzie ocalenia przed nad...
Pierwszy tom Dramatów zawiera Juwenilia (sześć krótkich sztuk pisanych przez ośmioletniego Witkiewicza) oraz siedem dramatów: Maciej Korbowa i Bellatrix, Pragmatyści, Tumor Mózgowicz, Mister Price, czyli Bzik tropikalny, Nowe Wyzwolenie,Panna Tutli-Putli i ONI. Powstały one w ciągu dwóch lat: od listopada 1918 do listopada 1920. Był to okres terminatorstwa dramaturgicznego Witkiewicza. Pisze Daniel Gerould: „W sztukach okresu terminowania nauczy się warsztatu i stworzy zasó...
Pierwszy tom korespondencji Stanisława Ignacego Witkiewicza z rodziną, przyjaciółmi, znajomymi oraz tzw. wrogami obejmuje m.in. dziecięce dopiski do listów Stanisława Witkiewicza ojca, listy do Bronisława Malinowskiego, do matki – Marii Witkiewiczowej, do Ireny Solskiej, Stefana Żeromskiego, Kornela Makuszyńskiego, Jarosława Iwaszkiewicza i wielu innych. W korespondencji tej można wydzielić trzy okresy. Pierwszy okres obejmuje listy powstałe od dzieciństwa do 21 lutego 1914, ...
Najlepsza powieść Witkiewicza! Stanisław Ignacy Witkiewicz napisał w latach dwudziestych genialną powieść antycypującą filozoficzną istotę dwudziestowiecznych totalizmów zanim jeszcze komunizm – najgroźniejszy z nich – ujawnił światu swe niedostrzegalne naówczas mechanizmy. Witkiewicz opisuje karierę malajskiego proroka nazwiskiem Murti-Bing, który głosi nową wiarę stanowiącą jakby kwintesencję obezwładniania istoty ludzkiej. Podstawowym elementem rozprzestrzeniania tej wiary...
Najsłynniejsza powieść Stanisława Ignacego Witkiewicza. Jak sam pisał są to: przeżycia bandy zdegenerowanych byłych ludzi na tle mechanizującego się życia. Erotyczno-intelektualny świat dekadencji przeżywający kryzys egzystencjalny pchany ku upadkowi przez nową ideę niwelizmu, rewolucji społecznej i dyktatury nowego człowieka. Jakże prawdziwa wizja upadku epoki i tego, co nadejdzie niebawem. Pisana w 1926 r. choć mniej szokuje dzisiaj ówczesną pornografią czy wyzwoleniem ero...
Młody chłopiec, syn srogiego barona-browarnika, wraca po maturze do rodzinnego dworu. Wydarzenia rozgrywają się bardzo szybko. W ciągu jednej nocy śmierć ojca i podwójna inicjacja seksualna oraz szereg dziwacznych znajomości, które zniechęcają naszego bohatera do sztuki, filozofii i religii, potem nacjonalizacja rodzinnego majątku, cios ze strony kochanki (rozbuchanej, starzejącej się femme fatale) i upadek matki w ramiona dziarskiego przedstawiciela ludu. Barwnym tłem tego d...
Pożegnanie jesieni jest najbardziej znaną powieścią Stanisława Ignacego Witkiewicza. Jej tematem są przeżycia grupy dekadentów (z Atanazym Bazakbalem na czele), którzy na co dzień żyją w dusznej i męczącej atmosferze głębokiego kryzysu egzystencjalnego i kulturowego; w których – jednakże – każdego dnia odzywa się w sposób namacalny potęgujące się poczucie „metafizycznej dziwności istnienia”. Tymczasem ani „rozmowy istotne”, ani też rozmaite eksperymenty psychologiczne i artys...
Tom obejmuje 38 tekstów. Są wśród nich szkice o twórczości m.in. futurystów, Jerzego Mieczysława Rytarda, Tadeusza Micińskiego, Antoniego Słonimskiego i Brunona Schulza (wnikliwe studium o Sklepach cynamonowych) oraz kilka artykułów poświęconych problemom krytyki, jej założeniom, funkcjom i kryteriom. Witkacy uparcie dowodził, że krytyk powinien mieć solidne przygotowanie filozoficzne i skrystalizowane poglądy estetyczne. Szczególne znaczenie przypisywał polemikom i zgodnie z...
"Teatr" Stanisława Ignacego Witkiewicza to prawdopodobnie jego najistotniejsze dzieło teoretyczne. Znajduje się tutaj zarówno słynny "Wstęp do Teorji czystej formy w teatrze" jak i przemyślenia dotyczące twórczości reżyserów i aktorów oraz opis walki Witkacego o czystą formę w Teatrze. Znajdziemy tu również dodatek "O naszym futuryźmie". Teoria czystej formy spotkała się w dwudziestoleciu międzywojennym z wieloma krytycznymi ocenami, stała się też przedmiotem licznych po...
Dramat „Sonata Belzebuba, czyli prawdziwe zdarzenie w Mordowarze” stanowi Witkacowską wersję mitu faustowskiego. Autor szuka w nim odpowiedzi na pytania o rolę sztuki i artysty w skazanym na zagładę świecie. Podejmuje temat niezależności artysty i jego wywyższenia ponad społeczeństwo. Sztuka jawi się jako ostatnia szansa ocalenia ludzkiej indywidualności.
Dramat Stanisława Ignacego Witkiewicza opowiada o Neo-Krzyżakach, którzy pod wodzą wielkiego mistrza Gotfryda napadają oni i kolonizują barbarzyńską Litwę. Litwini są dzicy i zacofani, a Neo-Krzyżacy postępowi, przyświeca im przy tym pragnienie zaspokojenia metafizycznego głodu i odczucia dziwności istnienia. Witkacy w alegorycznej formie porusza temat upadku cywilizacyjnego i ludzkiej degeneracji.
Tłumaczona na wiele języków powieść z roku 1925 autorstwa wybitnego polskiego twórcy Stanisława Ignacego Witkiewicza – malarza, literata i fotografa, eksperymentatora i teoretyka sztuki. Bohaterem powieści jest młody dekadent Atanazy Bazakbal. Jego pełne trudnych doświadczeń dojrzewanie prowadzi do spektakularnego upadku i stanowi przyczynek do rozważań o dekadencji, indywidualizmie i rewolucji.
Być może niniejszy tom powinien mieć tytuł Małe pisma, zgodnie z przewidywaniem autora, który dedykując wiersz Kobra kuzynce Dziudzi, dodał z właściwą sobie autoironią, że wiersz pochodzi z Małych pism (Kleineren Schrifften) będących częścią Dzieł pośmiertnych (Œuvres posthumes).Tom zawiera „małe pisma”, które nie znalazły się w wydanych dotąd dwudziestu trzech tomach Dzieł zebranych. Zebrano je w czterech działach + Appendix.W pierwszym dziale pomieszczono dwa reportaż...
Tom 1 zawiera 238 listów z lat 1923–1927 oraz kilkanaście pism i listów od różnych osób, które Witkacy przesyłał żonie do lektury lub na odwrocie których pisał listy do niej. Wszystkie listy zostały opatrzone szczegółowymi przypisami, wszystkie tomy bogato ilustrowane. Nowa edycja została uaktualniona o odsyłacze do kolejnych tomów Dzieł zebranych Witkacego, które od 2005 roku ukazały się nakładem PIW-u, a więc poza Listami do żony tomy 2, 3 i 4, przede wszystkim do dwóch do...
Tom zawiera wszystkie wydane oraz zachowane w rękopisie prace filozoficzne Stanisława Ignacego Witkiewicza z lat 1933–1939. To okres jego wzmożonego zainteresowania filozofią, którego rezultatem było wiele rozpraw pogłębiających i precyzujących wcześniejsze ustalenia. W tomie znalazły się też niedrukowane prace polemiczne, m.in. obszerna [Krytyka pracy Joachima Metallmanna o Alfredzie North Whiteheadzie] oraz jedna z ważniejszych rozpraw, tj. opublikowany po raz pierwszy w ca...
Najważniejsze dzieła filozoficzne i estetyczne:
Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia
Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia
Teatr. Wstęp do czystej Formy w teatrze
Narkotyki
Powieści:
622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta
Pożegnanie jesieni
Nienasycenie
Utwory teatralne:
W małym dworku
Kurka wodna
Wariat i zakonnica
Szewcy
Matka
Czwarty tom zawiera 336 listów, kart pocztowych, widokówek i odcinków pocztowych z lat 1936–1939. To w życiu Witkiewicza trudny okres. Dokuczają mu nasilające się dolegliwości fizyczne. Niepowodzeniem zakończyły się starania o wydanie powieści Jedyne wyjście oraz studium społeczno-obyczajowego Niemyte dusze. Ma kłopoty z Izbą Skarbową z powodu niezapłaconych podatków. Źle układają się stosunki z ciotką Mery i kuzynką Dziudzią, właścicielką „Witkiewiczówki”. Witkacy zastanawia...
