Historia

Irma Grese – urocza i okrutna – zdaniem więźniarek: „piękna bestia". Poruszająca opowieść o kobiecie, którą ideologia narodowego socjalizmu skutecznie przemieniła z naiwnej wiejskiej dziewczyny w bezwzględnego potwora. Termin „zbrodniarze hitlerowscy” przywodzi na myśl zimne i pozbawione wyrazu twarze SS-manów. W końcu, czyż Trzecia Rzesza to nie „męska sprawa”, jak głosił jeden z nazistowskich sloganów? Daniel Patrick Brown szybko rozprawia się z mitem, jakoby t...

W książce w formie słownika biograficznego upamiętnieni zostali duchowni zaangażowani w walkę o polskość Górnego Śląska w okresie pruskiego zaboru – powstań śląskich i plebiscytu. W trakcie okupacji hitlerowskiej Polski w latach 1939–1945 duchowieństwo znowu opowiedziało się za racją uciemiężonego narodu polskiego, szykanowane i unicestwiane za to w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych. Mamy nadzieję, że to opracowanie przyczyni się do utrwalenia pamięci o wojen...

Zbeletryzowana biografia porucznika „Ciemnego” – Tadeusza Narkiewicza, jednego z najdzielniejszych dowódców Narodowego Zjednoczenia Wojskowego na Białostocczyźnie w latach 1945-1947, osnuta na tle walki niepodległościowego podziemia w drugiej połowie lat 40. na Podlasiu. Dziesiątki historycznych postaci – dowódców, żołnierzy a także zwykłych mieszkańców Białostocczyzny. Wśród nich „Zygmunt”, „Błękit”, „Grot”, „Bąk”, „Huzar”, „Zbych”, „Noc” i wielu innych, dziś zapomnianych… M...

Aby opowiedzieć o tak krzykliwie sarmackim magnacie jak Karol Radziwiłł, nie ma lepszej formy niż gawęda szlachecka – jej właśnie użył Józef Grainert, przytaczając nam w ciekawych i zabawnych słowach historię życia wojewody wileńskiego. Przedstawia nam on księcia Radziwiłła jako rubasznego hulakę o gwałtownym temperamencie, a zarazem zagubionego, lecz szczerego patriotę, kochającego swoje korzenie i tradycję. Począwszy od zabawnych historyjek – w tym niektórych zmyślonych prz...

Julian Stachiewicz (1890 – 1934), wybitny działacz niepodległościowy, generał brygady Wojska Polskiego i historyk wojskowości, w swojej opublikowanej 1929 roku na łamach pisma „Niepodległość” pracy, uważnie analizuje polityczne konteksty niemieckich planów utworzenia polskiej formacji wojskowej w okresie Wielkiej Wojny. Wykorzystanie potencjału militarnego Polski stało się w pewnym momencie dla Trójprzymierza sprawą palącą i miało zaowocować tzw. aktem 5 listopada oraz decyzj...

Fragment: Czujemy jakieś krzepiące i orzeźwiające wzruszenie, gdy wspominamy szwadron Kozietulskiego, owych czternastu z oblężenia Gdańska, owych rannych z lazaretu, co w r. 1809 zdobyli pozycję nieprzyjacielską, ułanów Poniatowskiego, i podchorążych, i czwartaków. Niech wskrzeszona ich tradycja da nam raz jeszcze pokolenie o takich charakterach i takiej zaprawie, dziś ono się nie zmarnuje, nie zostawi tylko sławy bohaterstwa po sobie, ale dokona rzeczy wielkiej i ostatecznej...

Opowieść o mało znanym epizodzie w historii Polski – wyprawie Artura Zawiszy do Polski w 1833 r. celem wzniecenia powstania zbrojnego. W lutym 1833 opuścił Paryż, przez Belgię i Niemcy dotarł do miejscowości Turzno k. Torunia, gdzie po spotkaniu z matką i bratem napisał testament. Po długich partyzanckich walkach 14 czerwca 1833 został schwytany wraz z kilkuosobowym oddziałem w lesie k. Krośniewic i osadzony w Warszawie. Sąd Wojenny skazał go na śmierć przez powieszenie, egze...

Referat wygłoszony na Polskim Kongresie Pedagogicznym we Lwowie dnia 1 listopada 1909 r.

Wspomnienia ówczesnego oficera 5 pułku piechoty Legionów Wacława Lipińskiego z ofensywy wojsk polskich na Wilno i Dyneburg w 1919 roku. Ppłk Wacław Lipiński (1896-1949) – żołnierz Legionów Polskich, członek Komendy Głównej Polskiej Organizacji Wojskowej, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Doktor prawa, absolwent historii na UJ. Dyrektor Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski. We wrześniu 1939 r. szef propagandy w Dowództwie Obrony Warszawy, nadawał codzienne komunika...

Marian Zdziechowski zajmuje zdecydowane stanowisko wobec aresztowania generałów WP po zamachu majowym 1926 r.
Prof. Marian Zdziechowski (1861-1938) – autor prac z zakresu filozofii religii i historii literatury słowiańskiej, rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Konserwatysta, zagorzały przeciwnik komunizmu. Jeden z założycieli wileńskiego “Słowa”. W 1926 r. rozważany jako kandydat na urząd Prezydenta RP.

Fragment: Do was, młodych zwracam się z błaganiem: miejcie litość nad ojczyzną. W poczuciu odpowiedzialności za jej przyszłe losy, rozmyślając nad tym, co ją toczy i rozkłada, wyrabiajcie myśl krytyczną, pogląd jasny, hart woli i mocne postanowienie wydobycia jej ze śmiertelnego grzechu lenistwa duchowego, bo ten jest źródłem tej nieodporności na zło, którą tu piętnuję. Prof. Marian Zdziechowski (1861-1938) – autor prac z zakresu filozofii religii i historii literatury słowia...

Spis treści: I. O METODACH Indukcyjna a medytacyjna. Świadomość chronologii II. CZTERY POSTULATY MISJI KATOLICKICH Geneza państwowości od sądownictwa. Monogamia podstawą własności osobistej. Wynalazczość. O supremacje pierwiastków duchowych III. ZASADY ŻYCIA PUBLICZNEGO NARODÓW Personalizm, aposterioryzm, organizm, dualizm prawa, gromadność, aprioryzm, mechanizm, monizm prawny. Wytwarzanie siły politycznej. Mechanizm nie wytwarza moralności, oświaty ni dobrobytu IV. UNIWERSAL...

Wykład wygłoszony przez prof. Feliksa Konecznego podczas spotkania założycielskiego “Towarzystwa Słowiańskiego” w Krakowie w 1913 r.

Fragment: Gdybyśmy weszli w szczegóły, dlaczego mianowicie nie można było dotychczas zwycięstw wyzyskiwać, okazałoby się, że przysposabianie się do odzyskania Pomorza trwało stosunkowo niedługo i że ta przerwa 19-letnia nie mogła być krótszą. Jest ona zapełniona pracą usilną u obydwóch stron walczących, pomnych dobrze, że je czeka w niedalekiej przyszłości ponowna ciężka rozprawa. Lata te nie rozrywają bynajmniej perspektywy dziejowej dwóch wojen, lecz owszem, łączą je z sobą...

Publikacja zawiera wznowienie dziewięciu numerów „Orła Białego” – podziemnego pisma Obszaru Południowego WiN, w ocenie historyków stanowiącego najlepsze pod względem merytorycznym i wydawniczym czasopismo drugiej konspiracji. Jest to nie tylko udostępnienie społeczeństwu cennego z perspektywy badań historycznych, politologicznych i socjologicznych tekstu źródłowego, ale przede wszystkim inspiracja dla osób mających wpływ na współczesne polskie życie publiczne – polityków szcz...

Fragment: Żywioł polski trwał i nadawał nadal cechę swą ustrojowi społecznemu „Rusi Czerwonej”. Kiedy na całej Rusi zaginął już wszelki ślad wspólnoty rodowej, w ruszczejących ziemiach Grodów Czerwieńskich, na Rusi Czerwonej istniały wspólnoty rodowe długo jeszcze potem, jako przeżytek nie ruskiego prawa, lecz polskiego, w którego historii nie ma nigdzie przeskoków, a tylko stopniowy, lecz stały rozwój organiczny. Nie ze starej Rusi wniesiono tam owe wspólnoty, boć ich w społ...

Fragment: Imię Sobieskiego znane było całemu światu chrześcijańskiemu i muzułmańskiemu. Nie tylko było, lecz i jest znane; rozgłos był tu istotnie gońcem prawdziwej sławy historycznej, rosnącej z wiekami, przechodzącej wciąż do nowych ludów, obejmującej całą ziemię. Nawet na niebo nie można spojrzeć, by się z nim nie spotkać, bo tam błyszczy gwiazdozbiór, nazwany przez Heveliusa „tarczą Sobieskiego”. Wyszczególniany nieraz łaską królewską „wielki Gdańszczanin czuł się synem P...

Fragment: Rozumowaniom i wywodom w sprawach litewskich brak ścisłości, gdyż brak ścisłego słownictwa. Mówimy inaczej, niż myślimy; myślimy rozmaicie, mówiąc jednakowo – nie stać nas na wyrażenie odcieni. Słuchacz lub czytelnik domaga się częstokroć (cudzoziemiec niemal zawsze) czegoś innego, niż ma na myśli autor lub mówca. Zawikłania te i niedokładności, a często grube nieporozumienia pochodzą stąd, że używamy (a raczej nadużywamy) wyrazów: Litwa, Litwin, litewski – w przeró...

Fragment: Społeczeństwo nasze wprawdzie instynktowo odczuwa, że między Narodem a Amią harmonia istnieć powinna, bardzo niewiele jednak osób się dokładniej tą kwestią zajmuje i zdaje sobie z tego sprawy, dlaczego tak być powinno, oraz jakie olbrzymie szkody z braku tej harmonii dla Ojczyzny wyniknąć by mogły. Zresztą zdarzyło mi się usłyszeć nawet głosy – wprawdzie bardzo odosobnione – które czy to kierując się obłudą, czy też naiwnie, odmienne głosiły teorie. Korzystną więc b...

W 95. rocznicę śmierci ks. abp. Jana Cieplaka wznawiamy jego biografię autorstwa ks. Franciszka Rutkowskiego. Ks. abp Cieplak, kapłan sprawujący swoją posługę w Petersburgu i na bezkresnej ziemi rosyjskiej, został skazany przez bolszewików na karę śmierci w czasie moskiewskiego procesu księży (wraz z nim na ławie oskarżonych zasiadł m.in. autor tej książki). Wypuszczony z więzienia trafił do Polski, skąd udał się do Ojca Świętego, a następnie w podróż do Stanów Zjednoczonych,...

Fragment: Po wojnie światowej ofiarą zemsty państw Ententy padły w pierwszym rzędzie nie Niemcy, lecz Austro-Węgry. Monarchia Habsburgów przestała istnieć. W Trianon nastąpił nowy rozbiór Węgier; zabrano im 2/3 terytorium państwowego. Prof. Marian Zdziechowski (1861-1938) – autor prac z zakresu filozofii religii i historii literatury słowiańskiej, rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Konserwatysta, zagorzały przeciwnik komunizmu. Jeden z założycieli wileńskiego “Sło...

Fragment: O całej historii Inflant w wieku XVI wytworzyła się legenda historiograficzna, zwalająca upadek niepodległości kraju głównie na „zaborczość” Polski, państwa, które nigdy zaborczym nie było. Stąd wyrobiła się w końcu nienawiść ku wszelkiemu polskiemu wpływowi, która się stała w naszych czasach pierwszym artykułem wiary lokalnego historiograficznego patriotyzmu inflanckiego. Nikt tam nie bada samodzielnie przyczyn upadku Inflant; na te rzeczy sąd już z góry gotowy, są...

Fragment: Józef Gołuchowski był ministrem oświaty w r. 1831, a nigdy nie wiedziano, jako przez długie lata, będąc po niewoli rolnikiem, potrafił i z hreczkosiejstwa swego zrobić coś wielkiego. Nie mogąc robić, co by chciał, robił dobrze to, co mógł i wyrobił się na jednego z pierwszych postępowych w Polsce gospodarzy. Nie mogąc mieć seminarium filozoficznego, miał rolnicze, gdy młodzież ubiegała się, by być przyjętym na praktykanta do słynnego jego gospodarstwa.

Fragment: Faktem jest, że nowa Litwa nie rozumie Polski współczesnej, gdyż nie zna dawnej; a więc nie zna też dawnej Litwy, bo jedno z drugim łączy się nierozdzielnie. Cała ich zapalczywość nieprzyjazna względem polskości wypływa konsekwentnie z nieznajomości własnej historii.