Wakacyjne Wietrzenie Serwerów! Ponad 5000 tytułów do -65%!

Biografie i wspomnienia

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    Promocja
    okładka Facebook A miało być tak pięknie, Książka | Steven Levy

    Szokująca. Szczera. Prawdziwa. Zakulisowa historia jednej z najpotężniejszych i najbardziej kontrowersyjnych amerykańskich firm – Facebooka. Jako student drugiego roku Mark Zuckerberg stworzył prostą stronę internetową, która miała służyć jako kampusowa sieć społecznościowa. Dziś Facebook jest największą platformą społecznościową na świecie skupiającą prawie trzy miliardy użytkowników, a jej wartość rośnie z dnia na dzień. Facebook to nie tylko niewinna sieć do publikowani...

    Promocja
    okładka Odlot Elon Musk i szalone początki SpaceX, Książka | Eric Berger

    Barwna i porywająca opowieść o pełnych upadków i wzlotów początkach SpaceX "New York Times", Book Review Sprawnie opowiedziana, trzymająca w napięciu historia firmy SpaceX - która odkąd powstała w 2002 roku, kilkakrotnie znalazła się o krok od upadku. „Financial Times" Porażka jest opcją. Inaczej niż 50 lat temu porażka stała się częścią strategii Elona Muska i SpaceX. I ta strategia jak widać doskonale się sprawdza. Odlot to świetnie napisana historia o najważniejszej od pół...

    Promocja
    okładka Dziewczynka w zielonym sweterku wydanie uzupełnione o dalsze losy bohaterów, Książka | Chiger Krystyna, Daniel Paisner

    Bestsellerowa autobiografia Krystyny Chiger, która w czasie II wojny światowej wraz z grupą uciekinierów z getta przetrwała 14 miesięcy we lwowskich kanałach. Tytułowy zielony sweterek istnieje do dziś. Jest eksponatem w waszyngtońskim Muzeum Holocaustu. Dziewczynka to autorka książki, wówczas ośmioletnia Krysia Chiger, której życie ocalił Leopold Socha – polski kanalarz ze Lwowa, katolik, grzesznik, drobny złodziejaszek… Przez 14 miesięcy pomagał i dawał schronienie ukrywają...

    Promocja
    okładka Pod presją Co mówią o Zagładzie ci, którym odbieramy głos, Książka | Tomasz Żukowski

    Historia pod specjalnym nadzorem W Polsce trudno swobodnie mówić o Zagładzie, choć wszystko, czego dowiedzieliśmy się przez ostatnie dwadzieścia lat, zmusza do pytań o rolę Polaków w eksterminacji. Żukowski wydobywa niepisane reguły opowiadania o wojnie i Holocauście, pokazuje czego dotyczą i jak się je egzekwuje. Co myślą o nich ci, którzy je widzą, i jak radzą sobie z nimi ci, którzy chcieliby je obejść. Co udaje się powiedzieć pod presją. Borykali się z nią wszyscy – po j...

    Promocja
    okładka Po drugiej stronie książki
, Książka | Andrzej Pilipiuk

    Mo´zg jest jak piec – z˙eby zacza?ł dobrze buzowac´, trzeba sypac´ opał. Podtrzymywac´ płomien´. W moim piecu przez cała? młodos´c´ tlił sie? zawilgły torf. Ale dmuchałem na niego z całej siły." Tym razem nie będzie przygód Jakuba Wędrowycza, ale dowiecie się wiele o śladach przeszłości pozostawionych w wojsławickiej szopie. Zamiast kolejnej zagadki dla Roberta Storma będzie wspomnienia Michaela Jacksona na warszawskim Kole. Doktor Skórzewski będzie musiał ustąpić miejsca ...

    Promocja
    okładka Architekt jutra, Książka | Anthony Flint

    Papież modernizmu. Człowiek, który zmienił XX wiek. Wielkie wizje, wielkie kontrowersje Życie, inspiracje, kompleksy i kobiety papieża modernizmu. Anthony Fint unaocznia czytelnikowi rozwój myśli Corbusiera poprzez kolejne realizacje jego projektów: poczynając od pierwszego, wygrawerowanego w wieku 14 lat zegarka, poprzez pracę dla braci Perretów, kontrowersyjny, rewolucyjny projekt przebudowy centrum Paryża – Plan Voisin – aż po ucieleśnienie idei „maszyny do mieszkania” – ...

    Promocja
    okładka Samojednik Od śmietnika przez poprawczak do profesury Autobiografia, Książka | Kazimierz Kik

    Pomysł napisania autobiografii nosiłem w sobie długo. Pandemia i konieczność nauczania online dały mi taką możliwość. To swego rodzaju rozliczenie się z samym sobą nie tylko przed samym sobą. To próba, być może ostatnia, wyjawienia światu rzeczywistych motywacji, jakimi kierowałem się w swoich przedsięwzięciach. To także droga do uzmysłowienia sobie skali swoich życiowych pomyłek i błędów.
    Od autora

    Promocja
    okładka Heretycy, Buntownicy, Wizjonerzy 22 podróże z największymi umysłami naszych czasów., Książka | Karol Jałochowski

    Książka zawiera zapisy rozmów lub relacje ze spotkań Karola Jałochowskiego z najwybitniejszymi (nierzadko także najbardziej frapującymi) współczesnymi uczonymi. Są wśród nich odkrywcy struktury DNA, konstruktorzy bomby atomowej, kosmologowie i kryptolodzy kwantowi. Rozmowy dotyczą kluczowych, najistotniejszych pytań związanych z naszą obecnością we Wszechświecie. Nobliści, laureaci prestiżowych nagród, ale także niezależni uczeni młodego i starszego pokolenia rozmawiają o wol...

    Promocja
    okładka Jak wygrać życie Prawdziwe historie pacjentów przylądka nadziei, Książka | prof. Alicja Chybicka, Edyta Brzozowska

    Można się pokłócić, potem się pogodzić. Można zbudować dom i go zburzyć. Ale nic, nikt i nigdy nie cofnie człowieka, który znalazł się po drugiej stronie życia. To jest powód, żeby z całych sił walczyć o każde ludzkie istnienie – mówi profesor Alicja Chybicka, onkolog dziecięcy, hematolog, pediatra, immunolog, specjalista medycyny paliatywnej. Trudno policzyć, ile dzieci wyleczyła z ciężkich, śmiertelnie groźnych chorób nowotworowych. Niektóre z nich miały zaledwie kilkanaśc...

    Promocja
    okładka Kobiety pistolety Maria Kowalska w rozmowie z WIktorem Krajewskim, Książka | Kowalska Maria, Wiktor Krajewski

    "Ustawiono nas czwórkami, zaraz za bramą główną obozu. To wtedy pierwszy raz padło w naszym kierunku stwierdzenie, że jesteśmy „kobietami pistoletami”. Rozejrzałam się dookoła. Wszędzie był widok biednych i cierpiących ludzi". Maria Kowalska, pseudonim "Myszka", sanitariuszka z pułku "Baszta". Jako siedemnastolatka wstąpiła do konspiracji, by potem pomagać rannym. Koniec Powstania Warszawskiego był dla niej początkiem piekła. W grupie czterdziestu sanitariuszek i łączniczek ...

    Promocja
    okładka Will, Książka | Will Smith, Mark Manson

    Odważna i inspirująca książka, w której Will Smith, jedna z najbardziej wyrazistych i rozpoznawalnych postaci współczesnego przemysłu rozrywkowego, opowiada szczerze o swoim życiu i dzieli się tym wszystkim, co pozwoliło mu zrozumieć, że pielęgnowanie więzi międzyludzkich jest równie ważne, co poczucie szczęścia płynącego z własnego wnętrza i satysfakcja z sukcesów zawodowych. To także książka, która pozwala poznać ze szczegółami przebieg jednej z najbardziej niesamowitych ka...

    Promocja
    okładka Stanisławów na dobre i na złe Wspomnienia i relacje Polaków, Książka | Jarosław Krasnodębski

    Zbiór wspomnień i relacji Polaków wysiedlonych ze Stanisławowa po II wojnie światowej. Przez pryzmat ich losów poznajemy dzieje tego miasta i jego mieszkańców na przestrzeni ostatnich stu lat. Książka ukazuje ich codzienne życie, domy i rodziny, bliskie im miejsca, uczucia smutku i radości, strachu i odwagi, zachwytu i tęsknoty. Liczne fotografie wzgobacają wzruszającą opowieść.

    Promocja
    okładka Karawana kryzysu Za kulisami przemysłu pomocy humanitarnej, Książka | Linda Polman

    Ze wstępem Janiny Ochojskiej-Okońskiej Nigdy wcześniej nie istniało tak wiele instytucji niosących pomoc. Karawana organizacji humanitarnych wraz z podążającymi ich śladem gwiazdami muzyki pop, aktorami, politykami i dziennikarzami sunie po planecie, przesuwając się od obszaru dotkniętego kryzysem do strefy wojennej, od przepełnionych obozów dla uchodźców, wzdłuż punktów dystrybucji żywności na obszarach dotkniętych głodem, do zbombardowanych wiosek i domów dziecka dla siero...

    Promocja
    okładka Pierwsze życie Marka Kondrata
, Książka | Wakar Jacek

    Bardzo żałuję jego decyzji o rezygnacji z aktorstwa, ale chyba potrafię go zrozumieć. Gadaliśmy kiedyś, i Marek, smutny, mówi do mnie: „Andrzej, ja tak bardzo marzę, żeby jakiś reżyser mnie zrugał. Tymczasem przychodzę na plan i wszyscy mnie tylko poklepują po ramieniu. Powtarzają, że wspaniale, właśnie o to chodziło. Gdyby powiedział, że do dupy, fatalnie, jeszcze bym z siebie coś wykrzesał, a tak?”. Andrzej Grabowski Jacek Wakar, autor bestsellerowej książki o Januszu Gajo...

    Promocja
    okładka Krwawy strzęp, Książka | Jan Żyznowski

    Niewielki, zaledwie dwustuosobowy oddział polskich ochotników w armii francuskiej, zwanych bajończykami i walczących na froncie zachodnim w latach 1914-1915, zapisał się w narodowej historii jako wyjątkowy. Bajończycy byli jedyną przed utworzeniem słynnej Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera zorganizowaną formacją wojskową, która toczyła boje z Niemcami pod polskim sztandarem. Tragiczne dzieje oddziału, który ostatecznie rozwiązano z powodu zbyt wielu poniesionych strat, najpe...

    Promocja
    okładka Ksiądz Eugeniusz Dąbrowski Naukowiec i wykładowca, Książka | Andrzej Lang

    Ksiądz Eugeniusz Dąbrowski był jednym z najważniejszych biblistów polskich drugiej połowy XX wieku. Jego działalność naukowo-badawcza i naukowo-popularyzatorska poparta licznymi publikacjami, a przede wszystkim przekładami Nowego Testamentu, sprawiła, że był postacią powszechnie znaną, a z jego dorobku przez wiele lat korzystano w seminariach duchownych, na KUL-u i ATK-u. Przedmiotem pracy są wydarzenia z życia ks. Dąbrowskiego i jego dzieła, w tym jego dokonania naukowe i p...

    Promocja
    okładka Warszawa Perła północy, Książka | Maria Barbasiewicz

    Opowieść o mieście, które żyło w rytmie tanga. Warszawa przed rokiem 1939 miała niepowtarzalny klimat. Zagraniczni goście nazywali ją wówczas „Paryżem Północy”. Miasto zachwycało architekturą, tętniło życiem, imponowało dynamiką rozwoju, było też pełne kontrastów. Tu mieszkali, pracowali i tworzyli obok siebie przedstawiciele różnych wyznań. Elity mijały się z biedotą, elegancja i bogactwo wyróżniały się na tle brzydoty, jednak w powszechnej pamięci zachowały się obrazy naj...

    Promocja
    okładka Mały gołąbek, Książka | Shmuel Rothbard

    Mały gołąbek jest autentyczną historią żony autora, Fredzi, o jej losach podczas Zagłady. We wstępie autor pisze: „Przez lata słuchałem tego opowiadania w kawałeczkach i w częściach. Nie zadawałem wielu pytań. Pewnie obawiałem się, że przypomnę jej, co się wydarzyło podczas tamtej strasznej wojny. Każde z nas zachowało osobistą historię w swoim sercu i próbowało zakopać ją głęboko w sobie. Staraliśmy się otoczyć nasze bolesne wspomnienia skorupą zewnętrznej rutyny. Byliśmy mł...

    Promocja
    okładka Medusa czyli 23 kilometry do..., Książka |

    Kariera Adriana Salamona rozpoczęła się w 2016 roku, kiedy chłopak miał zaledwie 19 lat. Młody youtuber pochodzi ze Szczecinka. Sympatię publiczności zyskał dzięki filmikom, na których nagrywał zabawne rozmowy telefoniczne ze swoim udziałem. Wraz z upływem czasu wzbogacił treść vlogów o swoje pasje, zainteresowania i codzienne tematy. Ten pomysł bardzo spodobał się jego subskrybentom, których z dnia na dzień zaczęło przybywać na oficjalnym koncie chłopaka – Medusa Official....

    Promocja
    okładka PAKIET Mój ojciec Pablo Escobar/Syn Eskobara pierworodny, Książka | Juan Pablo Escobar

    Aż do teraz sądziliśmy, że na temat Pablo Escobara, narkotykowego króla wszech czasów, powiedziano już wszystko. Jednak dotychczas wszelkie opowieści pochodziły z zewnątrz, nigdy z prywatnej przestrzeni jego domu. Ponad dwadzieścia lat po zakończeniu polowania na króla kokainy Juan Pablo Escobar przenosi się w przeszłość, by ukazać pełny portret swojego ojca – człowieka zdolnego do niewyobrażalnego okrucieństwa, ale i do nieskończonej miłości względem swoich bliskich. Nie j...

    Promocja
    okładka Piąta Aleja piąta rano, Książka | Sam Wasson

    Jesienią 1960 roku na nowojorskiej Piątej Alei o piątej rano padł pierwszy klaps na planie jednego z najsłynniejszych filmów w historii – Śniadania u Tiffany’ego. W pełnej porywających faktów i anegdot opowieści Wasson przedstawia nie tylko kulisy powstawania filmu, lecz także dokumentuje burzliwą epokę przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w Ameryce – przed rewolucją seksualną dzieci kwiatów, powszechnym dostępem do antykoncepcji i zanim mała czarna stała się symb...

    Promocja
    okładka Helena Modrzejewska. Addenda do badań nad życiem i twórczością, Książka | Alicja Kędziora, Emil Orzechowski

    Najnowszy, zarazem kolejny tom poświęcony życiu i twórczości Heleny Modrzejewskiej nie zaskakuje w najmniejszym stopniu ani wysokim poziomem merytorycznym artykułów, ani ich trafnym doborem. Podobnie jak poprzednie wydawnictwa Fundacji wspierającej poszukiwania i opracowywanie wciąż odnajdywanych i odkrywanych źródeł, jest publikacją wartościową, potrzebną, współtworzoną i oczekiwaną przez środowisko polskich historyków teatru, kulturoznawców, literaturoznawców. A także, co n...

    Promocja
    okładka Tom Hanks. Enigma
, Książka | David Gardner

    PIERWSZA W POLSCE BIOGRAFIA TOMA HANKSA Ulubieniec milionów. Aktor, reżyser, producent filmowy, pisarz, dwukrotny zdobywca Oscara – Toma Hanksa chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Kochany za role w komediach romantycznych, takich jak kultowa Bezsenność w Seattle czy Masz wiadomość, doceniany za role dramatyczne. Zdobywca dwóch Oscarów: za postać prawnika w Filadelfii oraz niezapomnianą kreację w uwielbianym przez widzów na całym świecie filmie Forrest Gump. Filmy Szeregow...

    Promocja
    okładka Z Watykanu w świat. Tajemnice papieskich podróży
, Książka | Magdalena Wolińska-Riedi

    Magdalena Wolińska-Riedi po raz kolejny odsłania sekrety Watykanu Ile kosztuje lot z papieżem? Dlaczego na pokładzie papieskiego samolotu zawsze musi być odpowiedni zapas makaronu i parmezanu? Kto pilnuje papieskiego paszportu? Gdzie buddyści gorąco oklaskiwali papieża? Dlaczego pewna zbyt pochopnie wysłana do Europy Matka Boża musiała szybko zmienić w Rzymie samolot? Czy na pokładzie papieskiego samolotu jest łóżko? I jak wygląda praca reporterki w mieście, do którego przyj...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).