Biografie i wspomnienia książki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    Promocja
    okładka Ostatnia walka, Książka | Zumbach Jan

    Ostatnia walka to autobiografia Jana Zumbacha, polskiego asa myśliwskiego (13 pewnych zestrzeleń) i dowódcy legendarnego Dywizjonu 303. Nie ma tu papierowych bohaterów ani ludzi bez skazy - jest natomiast dynamiczny opis walk z niemieckimi messerschmittami pokazany z fotela hurricane'a, nieznane anegdoty o znanych pilotach i odbrązowianie mitów, np. tych dotyczących czeskiego asa Josefa Franiska i sposobu, w jaki zaliczył 19 zestrzeleń. Równie ciekawie przedstawione są powoje...

    Promocja
    okładka Rotmistrz Ilustrowana biografia Witolda Pileckiego, Książka | Jarosław Wróblewski

    Postać Witolda Pileckiego jest fascynująca i barwna. To waleczny kawalerzysta, kochający mąż i ojciec, pracowity ziemianin budujący lokalną społeczność, urodzony konspirator i ochotnik do KL Auschwitz, który niejednokrotnie ocierał się o śmierć, aby wykonać powierzoną mu misję. To również żołnierz Powstania Warszawskiego i więzień komunistycznej katowni na Rakowieckiej. Rysownik, malarz i poeta... Jedyny i niepowtarzalny. Niniejsza książka, w ukazuje nie tylko jego niezwykłe...

    Promocja
    okładka Spitfire stanął na ogonie, Książka | Reising Paweł

    Wspomnienia Johna Benetta-Książczyka - pilota Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a po zakończeniu wojny czynnego oficera Królewskich Sił Powietrznych RAF. Poznajemy dzieciństwo bohatera, szkołę lotniczą, epopeję wojny 1939 roku, ucieczkę przez granicę i „ścieżkę szczurów” prowadzącą do jednostek tworzonych przez Sikorskiego na Zachodzie. Nowa szkoła lotnicza i nowe przyjaźnie .Walki i wypadki lotnicze, fascynacje i miłości. Dzięki małżeństwu z Angielką polski pilot mógł ...

    Promocja
    okładka Tischner, Książka | Aleksander Latkowski

    Skąd pochodzi ksiądz profesor Józef Tischner? Na to pytanie Tischner odpowiedział: Z wielu miejsc. Mój krajobraz fundamentalny bierze się z gór i trochę z szumu Dunajca. Krajobraz intelektualny (...) z tego horyzontu, w którym można zawiesić wszelkie przekonania i raz jeszcze je rewidować. Natomiast horyzont religijny z tych drewnianych kościółków, wśród których wyrastałem – z kościółka w Jurgowie, z kościółka w Łopusznej. A trochę też ze Starego Sącza i tamtejszej tradycji f...

    Promocja
    okładka Niewidzialny front Zapiski lekarza z pierwszej linii walki z koronawirusem, strachem i paniką, Książka | Rezydent Tomasz

    Zapiski lekarza z pierwszej linii walki z koronawirusem, strachem i paniką. Sięgając po tę książkę, poczujesz zapach szpitala, strachu i śmierci! „Ta historia działa się na moich oczach. W moim dzienniku znajdziecie zarówno humor, niekiedy czarny, jak i tragiczne historie, które zapadły mi w pamięć. Absurdy organizacyjne, niekończące się dyżury, zagadki medyczne, jak również jedyne w swoim rodzaju relacje pomiędzy personelem medycznym w akcji. To także opowieści o pacjentac...

    Promocja
    okładka Opowieści z końca świata, Książka | Ewelina Gac

    Opowieści z końca świata nie są typową książką o podróżowaniu i życiu za granicą. To historia o życiu, jego zakrętach i… przeznaczeniu. I o tym, że szukając swojego miejsca na ziemi, możemy się dowiedzieć, że jedno takie miejsce nie istnieje. Koniec świata to takie miejsce, w którym chciałoby się spędzić resztę życia. Ewelina Gac swój pierwszy krok w poszukiwaniach takiego miejsca postawiła kilka lat temu, kiedy wyjeżdżała na studencką wymianę do Turcji. To od niej wszystko s...

    Promocja
    okładka Święta Rita z Cascia, Książka | od Maryi Bruna

    Książka zawiera krótką biografię św. Rity z Cascia. Ta opowieść o jej życiu jest oparta o cuda z nim związane (stąd podtytuł publikacji). Do biogramu dołączono również zbiór modlitw do tej tak sławnej patronki spraw najtrudniejszych. Znajdziemy w nim litanię, nowenny i różne modlitwy. Książka dedykowana szczególne czcicielom św. Rity z Cascia oraz wszystkim tym, którzy chcieliby bliżej poznać tę niezwykłą świętą.

    Promocja
    okładka Dzierzgoń szkice z dziejów miasta, Książka | Namenanik Janusz

    Historyczny portret małego miasta Dzierzgoń, malowniczo położonego na ziemi sztumskiej, nieopodal Malborka. Burzliwe dzieje sprawiły, że miasto zamieszkiwali Prusowie, Polacy, Krzyżacy, Niemcy, by ponownie osiedlili się w nim Polacy. Mieszkali w nim zwykli ludzie, odwiedzali je królowie, papieże, cesarze, hierarchowie kościelni, kanclerz, prezydent, marszałek, a nawet wielcy mistrzowie zakonu krzyżackiego. Poruszająca historia małego miasteczka i jego wielkich dziejów, pełna ...

    Promocja
    okładka Zwariowałem! Otworzyłem firmę w Polsce, Książka | Warchoł Tomasz

    Wartościowa jest niewątpliwie szczerość autora. Nie sili się on na mentorski ton, nie wybiela wspomnień, potrafi być krytyczny w stosunku do siebie i własnych poczynań. Ta wyczuwalna już na samym początku lektury szczerość wzmacnia przekaz. A na tym z pewnością zależy autorowi – by być wiarygodnym i by czytelnicy potraktowali poważnie jego rady. I dzięki temu mogli uczyć się na jego błędach. Choć, jak zaznacza autor: „Nie ma lepszej nauki niż ta, za którą zapłaciłeś ze swojeg...

    Promocja
    okładka Życie wypuszczone z rąk, Książka | Enke Robert

    Chwytająca za gardło historia bramkarza, męża i ojca. Miał wszystko. Wielkie pieniądze, kochającą żonę, transfer do FC Barcelony, obietnicę gry na mundialu w bramce reprezentacji Niemiec. Na boisku powstrzymywał najlepszych napastników świata. Najgroźniejszy przeciwnik czaił się jednak zupełnie gdzie indziej… Paraliżujący strach, przerażający ból po tragicznej śmierci ukochanej córeczki, lęk przed każdym następnym dniem. Nikt nie zauważył dramatu ponad ludzkie siły. Dopiero...

    Promocja
    okładka Sekret ocalenia Nieznany epizod zamachu. Czy siostra Rita uratowała Papieża?, Książka | Henryk Bejda

    Nieznany, sensacyjny epizod związany z ocaleniem Jana Pawła II z zamachu staje się pretekstem dla polskiego dziennikarza do rozpoczęcia fascynującego śledztwa. Jednak to nie polityczne kulisy wydarzenia są w centrum jego dociekań. Znacznie bardziej intrygujące okazuje się pytanie: kto i jak w rocznicę objawień fatimskich ocalił Papieża przed pewną śmiercią? Czy to możliwe, że miała w tym swój udział pewna włoska augustianka, mistyczka i duchowa córka Ojca Pio? Czy to właśnie ...

    Promocja
    okładka Wola przetrwania Na podstawie prawdziwych wydarzeń, Książka | Asman Małgorzata

    Mroczna powieść oparta na prawdziwych wydarzeniach. Opisane losy młodych Polaków podczas okupacji niemieckiej, rodzin z powiatu sieradzkiego i miasta Łodzi (dzielnica Księży Młyn) są prawdziwe i nie były dotąd publikowane. W książce umieszczone są autentyczne zdjęcia bohaterów powieści, opisywanych miejsc i zdjęcia historyczne z lat 1939 – 1945. Od Autorki: "Minęły dziesiątki lat od zakończenia drugiej Wojny Światowej – a nadal wiele spraw dotyczących tego okresu jest nieznan...

    Promocja
    okładka Gawędy o wilkach i innych zwierzętach, Książka | Kostrzyński Marcin

    Tak pięknie i wzruszająco o polskich zwierzętach jeszcze nikt nie pisał! Wychowany w rodzinie myśliwych nie wyobrażał sobie życia bez polowań, dopóki nie zrozumiał, że euforia po strzale jest radością z zabójstwa. Strzelbę zamienił na aparat fotograficzny, a jego miejscem na ziemi stał się drewniany dom w środku lasu, do którego zaprosił potrzebujące pomocy zwierzęta. Zyskał sympatię milionów Polaków, gdy udało mu się wyrwać z rąk myśliwych rannego w wypadku wilka i uratować...

    Promocja
    okładka Caryca Katarzyna i król Stanisław. Historia namiętności Wielkie Litery, Książka | Iwona Kienzler

    Zadziwiające, jak często bagatelizowana jest rola uczuć w historii: Poznaj sekrety romansu, który w znaczący sposób wpłynął na dzieje naszej ojczyzny! Książka Iwony Kienzler – znanej autorki bestsellerów biograficznych opowiada o związku Stanisława Augusta Poniatowskiego i wielkiej księżnej Katarzyny, późniejszej carycy. Ich miłość dała Polsce króla Stasia, ale też w konsekwencji zabrała naszej ojczyźnie niepodległość. To fascynujący romans, który zmienił bieg historii Polski...

    Promocja
    okładka Sobieski Lew który zapłakał, Książka | Sławomir Leśniewski

    Obrońca chrześcijaństwa, ostatni król wojownik, niepoprawny uwodziciel? Prawdziwa historia Jana III Sobieskiego W młodości awanturnik i amant, później dowódca i mąż stanu na kartach książki Sławomira Leśniewskiego ożywa i ujawnia swe mniej znane oblicza. Tatarzy i Turcy, których Jan III Sobieski wielokrotnie gromił w bitwach, nadali mu przydomek Lew Lechistanu; wśród współczesnych i potomnych cieszył się sławą jednego z najwybitniejszych europejskich wodzów. Miał wspaniałą...

    Promocja
    okładka Tu wszystko się zaczęło Opowieść o dzieciństwie i wczesnej młodości Karola Wojtyły, Książka | Kozłowska Teresa

    Tu wszystko się zaczęło to zbeletryzowana opowieść o dzieciństwie i wczesnej młodości Karola Wojtyły spędzonych w Wadowicach. To tu przyszedł on na świat. Tu również formowała się jego fascynująca osobowość, a atmosfera rodzinnego miasta miała bez wątpienia duży wpływ na kształtowanie się charakteru przyszłego papieża. Opowieść Autorki rozpoczyna się w chwili narodzin Lolka. Towarzyszymy mu zarówno w bolesnych doświadczeniach, jak przedwczesna śmierć matki, jak i w chwilach s...

    Promocja
    okładka Keanu Reeves, Książka | Larissa Zageris, Kitty Curran

    Wszyscy uważamy, że Keanu Reeves jest breathtaking! Fani uwielbiają go za role w filmach Speed: Niebezpieczna prędkość, Dracula, a także za takie ikoniczne postaci jak Neo czy John Wick, a internet ogłosił go swoim królem. Za zniewalającym uśmiechem Keanu Reevesa kryje się jednak wiele smutku. Aktor wychowywał się bez ojca, który był uzależniony od narkotyków i odsiadywał wyrok. Stracił trzy ukochane osoby. Jego najlepszy przyjaciel River Phoenix zmarł po przedawkowaniu ko...

    Promocja
    okładka Jak umieramy, Książka | Schulz Roland

    "Oczy na wpół otwarte, ale wzrok pusty. Usta rozchylone, ale z tych warg nie popłynie już żaden dźwięk. Twarz zatraciła podobieństwo z obliczem człowieka, który nosił ją za życia. Nawet ludzie, którzy nigdy w życiu nie widzieli trupa, dostrzegają, że umarłeś." Fragment książki „Jak umieramy” Co dzieje się z twoim ciałem, kiedy umierasz? Co czujesz – smutek, ból? A potem, kiedy twoje serce przestanie bić? Jak wygląda śmierć? Co nastąpi potem, zanim zostaniesz pochowany? Co p...

    Promocja
    okładka Biskup Nawrócony gangster, Książka | Paweł Cwynar, Marcin Klimkowski

    Paweł Cwynar był gangsterem nietypowym. Nie urodził się w patologicznym domu, nie doświadczył przemocy domowej czy emocjonalnego odrzucenia. Był młodym, inteligentnym, oczytanym i wysportowanym chłopakiem z peerelowskiej Legnicy, który świadomie wybrał drogę przestępczą. Zaczynał od rozbojów i drobnych kradzieży nie dlatego, że w rodzinie brakowało pieniędzy czy ciepła. Po prostu podobało mu się to. Kiedy trafił do domu poprawczego, a potem do pierwszego więzienia, dodatkowo ...

    Promocja
    okładka Kupiona i sprzedana, Książka | Megan Stephens

    Ta historia wstrząsnęła Wielką Brytanią! Czternastoletnia Angielka zakochała się się i zaufała. A on sprzedał ją handlarzowi ludźmi! Czternastoletnia Megan Stephens podczas wakacji w Grecji zakochała się w dorosłym Albańczyku. Została z ukochanym w Grecji, a jej matka wróciła do Anglii. Gehenna trwała sześć lat! On zmusił ją do prostytucji, a potem sprzedał handlarzowi ludźmi. Megan przeżyła horror. Przechodziła z rąk do rąk. Trafiała do kolejnych domów publicznych... Bita,...

    Promocja
    okładka Uzależniony Droga do trzeźwości Na podstawie życia Adama Gałęskiego, Książka | Monika Jagodzińska

    Walka o wyjście z uzależnienia. Walka o lepszą przyszłość. Bezwzględna szczerość wobec siebie. Adam, to młody chłopak, który zagłębia się w świat używek. Zaczyna się niewinnie, od skrętów. Organizm jednak przyzwyczaja się szybko wołając o więcej. Teraz liczy się tylko zdobycie pieniędzy na kolejną porcję zioła. Kiedy możliwości finansowe się kończą, Adam przerzuca się na dopalacze. Kłamie, oszukuje, stacza się coraz bardziej. Nie liczy się nikt i nic, tylko ćpanie. Pozorna n...

    Promocja
    okładka Tyrmand Pisarz o białych oczach, Książka | Marcel Woźniak

    Podróż śladami Leopolda Tyrmanda i ludzi, których wyobraźnią zawładnął, to scenariusz hollywoodzkiego filmu. Warszawskie zaułki, kalifornijskie bezdroża, nowojorski zgiełk i moskiewskie mrozy. Reporterska opowieść o legendzie Warszawy i autorze Złego to historia znikania i powrotów. Gdy NKWD przystawia mu pistolet do głowy, Tyrmand w ostatniej chwili ucieka od zsyłki na Sybir. Gdy czeka go komora gazowa, zmienia tożsamość z polskiego Żyda na Francuza i jedzie do nazistowskich...

    Promocja
    okładka Rozmowy z seryjnymi mordercami Najgorsi na świecie, Książka | Christopher Berry-Dee

    Christopher Berry-Dee to człowiek rozmawiający z seryjnymi zabójcami. Jako światowej sławy kryminolog śledczy zdobył zaufanie morderców z różnych kontynentów, odwiedzał ściśle strzeżone więzienia, w których przebywają, i szczegółowo dyskutował o ich potwornych zbrodniach. Unikatowe wywiady przeprowadzone przez autora w kilkunastu najcięższych zakładach karnych świata, rejestrowane na taśmie magnetofonowej i filmowej, zawierają opisy przerażających czynów. Christopher Berry-...

    Promocja
    okładka Miłość w Auschwitz Edward Galiński i Mala Zimetbaum i uczucie silniejsze od śmierci, Książka | Paci Francesca

    Ta historia jest prawdziwa - gdyby wyszła spod pióra pisarza, z pewnością krytykowano by go za zbyt wybujałą wyobraźnię. To jedna z najbardziej poruszających i niezwykłych, prawdziwych opowieści o miłości. Polski więzień polityczny, żydowska dziewczyna, szaleńcza miłość i obóz w Auschwitz w 1944 roku. Edward Galiński i Mala Zimetbaum, wykształcona, błyskotliwa młoda kobieta, pełniąca w obozie rolę tłumaczki, zakochali się w sobie i dokonali niemożliwego. Uciekli z Auschwitz,...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).