Konopnick

Literacka scenka rodzajowa z pochówku 43-letniego posłańca miejskiego. Mechaniczne działania posługaczy zestawione są z rozpaczą osieroconych dzieci i z zabiegami umęczonej matki. Starsza, ledwo widząca kobieta z przesadną gorliwością dba o ceremoniał, wydała w końcu wszystkie pieniądze, by syn nie szedł do ziemi anonimowo.

Ksawery uchodził za miejscowego idiotę. Nie był głupi, umiał czytać, doskonale radził sobie z wrzecionem, ale nie były to umiejętności cenione w pracy na wsi. A do takich chłopak za grosz się nie nadawał. Nie umiał ani orać, ani siać, ani grabić, ani nawet w garść plunąć. Inni chłopi śmiali się z niego, a Ksawery coraz bardziej się izolował i wkrótce rozmawiał już głównie ze zwierzętami i samym sobą. Nie miał ani ojca, ani matki, ani nawet aktu urodzin. O dokument miał postar...

Mendel Gdański to polski Żyd, który od 27 lat mieszka w Warszawie, tutaj prowadzi firmę introligatorską, tutaj ma przyjaciół i groby bliskich mu osób. Po śmierci córki wychowuje małego Kubusia. Pewnego razu chłopiec wraca ze szkoły roztrzęsiony, skarży się, że koledzy dokuczali mu i nazywali Żydem. Tego samego dnia do Mendla przychodzi zaprzyjaźniony zegarmistrz i ostrzega, że w mieście szykuje się obława na Żydów. Mężczyzna przedstawił stereotypowe uprzedzenia polskiego społ...

Wspomnienie o dziecięcych latach spędzonych u boku opiekunki Anusi. Panna Kowalska, bo tak się nazywała, mimo szlacheckiego pochodzenia, nie wiodła dostatniego życia. Osierocona ciężko pracowała na to, by wykształcić na księdza swojego brata. Jej ręce nie przypominały gładkich dłoni panienek, a popękana skóra dowodziła wielu godzin spędzonych przy igle i nitce. Dni mijały beztrosko i nikt nie spodziewał się tragedii, która zbliżała się wielkimi krokami.

Opowiadanie o chłopcu Stanisławie, któremu ojciec przywozi z zagranicznej podróży cenny, przepiękny zegarek. Chłopiec jest zachwycony podarunkiem, ale ze względu na młody wiek nie dostaje go na własność, może cieszyć się jego widokiem jedynie w niedzielę. Pewnego razu ojciec znika z domu, a zegarek trafia w zastaw. Ogromna tęsknota za podarunkiem odwraca uwagę chłopca od dramatu, który rozgrywa się w jego rodzinie.

Maria Konopnicka, jedna z najbardziej cenionych polskich prozaiczek, zabiera czytelników w podróż do północno-wschodnich Włoch. Tam znajduje się historyczne miasto Akwilea, obecnie chętnie odwiedzane przez turystów z całego świata. Autorka rozważa przeszłość tego wyjątkowego miejsca, które, założone przez Rzymian w czasach starożytnych, wielokrotnie padało ofiarą politycznych potyczek. „Dziwne miasto!" – wykrzykuje Konopnicka, a my ruszamy wraz z nią na niecodzienne zwiedzani...

Życie na wsi nie należy do najłatwiejszych. Zawsze znajdzie się coś do roboty. A to trzeba krowę wydoić, a to kury nakarmić. Pracy dużo, rąk mało, więc każda pomoc jest na wagę złota. Wsparciem dla gospodarzy jest pan Kurta. Pilnuje dziecka, gdy starsi pracują w polu i ostrzega przed nieznajomymi. Dużo obowiązków jak na psa! Ale pan Kurta jest wyjątkowy. Mimo że ma tylko trzy łapy, radzi sobie z każdym zadaniem.

Zbiór nowel Marii Konopnickiej, w tym tych najbardziej znanych, jak "Dym", "Nasza szkapa" czy "Mendel Gdański". W zwięzłej formie autorce udaje się uchwycić zarówno głębię rodzinnych relacji i piękno kameralnych sytuacji, jak i skomplikowanie procesów społecznych, realne konsekwencje abstrakcyjnych idei.

Maryśka to prosta dziewczyna ze wsi. Pracuje na kuchni, gdzie stara się zarobić na siebie i swojego synka Antosia. Gdy piecze chleb, zawsze odkrawa z ciasta dodatkowy bochen dla Antka, chłopaka z folwarku. Dla nikogo ze wsi nie jest tajemnicą, że Antoś to jego syn, a Maryśka spodziewa się kolejnego dziecka. Tymczasem Antek wyrusza oświadczyć się pannie z dużym posagiem. Tego dnia Maryśka traci nad sobą kontrolę.

Opowiadanie będące studium ludzkiej psychiki. Na francuskim wybrzeżu żyje młoda, zmizerniała kobieta, która nieustannie za czymś wygląda w stronę morza. Jest chora na tęsknotę, jest chora na odległość. Zaczęła tęsknić za swoim realnym mężem. Jej dusza idealizowała postać mężczyzny do tego stopnia, że gdy ten pojawił się w progu, kobieta nie przestawała tęsknić - tęsknić dla samej tęsknoty.

Niewielkie miasteczko może nie oferuje wygód wielkiej metropolii, ale nieustannie dąży do rozwoju. Tylko jedno opuszczone domostwo widocznie odstaje od reszty, przypominając raczej starą wiejską chatę. Wiąże się z nim tajemnicza i tragiczna historia rodziny Duniaków. Michał wraz z żoną długo starali się o dziecko. Kiedy na świat przyszła ich córka wydawało się, że wszystko zacznie układać się po ich myśli. Jednak okazało się, że matka nie jest w stanie wykarmić dziecka i dzie...

Młody małżonek próbuje przekonać swoją ciotkę, by pod jego nieobecność przyjęła w swoje progi jego żonę. Mężczyzna musi wyjechać na kilka tygodni w interesach i nie chce zostawiać małżonki bez towarzystwa. Stara panna otoczona gromadką psów zdecydowanie odmawia, boi się zniesławienia w przypadku, gdyby dziewczyna była ciężarna. W tej właśnie chwili służąca informuje, że ktoś podrzucił niemowlę pod drzwi kamienicy ciotki.

Do dworu, gdzie na werandzie wypoczywa zamożne towarzystwo, dociera tajemniczy wędrowiec. Jego przybycie wzbudza popłoch gospodarza domu. Nieznajomy postanawia opowiedzieć zebranym historię swojego życia.

Trzy krótkie opowieści o więźniach oraz więźniarkach. W przedstawionych historiach powracają motywy destrukcyjnego wpływu więzienia na osadzonych, okrucieństwa i obojętności sprawujących w nim władzę, wreszcie cierpienia, któremu kres przynosi dopiero śmierć.

Opis podróży, która rozpoczyna się w Ronchi. Niezwykłe krajobrazy i bujna przyroda kontrastują z ubóstwem tutejszych rybaków, każdego dnia walczących o przetrwanie. Społeczność rybacka kontrastuje także z zamożnymi ludźmi, którzy przybyli w to miejsce jako turyści.

Opis pełnej barw i przepychu giełdy kwiatowej w Nicei, a także rozrywek zgromadzonej tam ludności. Z atmosferą beztroski oraz zabawy kontrastuje koncept pewnego oficera, który postanawia zająć się ratowaniem życia wcześniaków.

Utwór portretuje żony i matki rybaków normandzkich, pracowite, gospodarne oraz skupione przede wszystkim na pieniądzach. Zamożność kształtuje rangę kobiety przynależnej do tej rybackiej społeczności, a stosunek żon do mężów determinowany jest sukcesem materialnym tych ostatnich.

Francja, opis społeczności odwiedzającej jarmark. Mieszkańcy osady tłumnie gromadzą się przy atrakcjach, dzieci podziwiają Teatr Marionetek, młodzież korzysta z możliwości otrzymania miłosnych horoskopów. Radosny i pełen beztroski nastrój rozprasza dzwon upamiętniający tych, którzy zginęli na morzu.

Sceny z życia ludzi zamieszkałych w osadzie położonej w Normandii. Połowy i magnetyzm morza łączą się z opowieścią o sieciarkach, ich ciężkiej pracy i dramatycznej starości, która nadchodzi, gdy nie mają one już sił, by wiązać sieci.

Obserwowany przez narratorkę ceremoniał wiejskiego pogrzebu staje się pretekstem do refleksji o odchodzeniu. Chłopi, którzy, przy wtórze odśpiewywanej pieśni, żegnają zmarłego, stają się uosobieniem szlachetnej prostoty i siły człowieka.

Sędziwy ojciec, właściciel starego dworku, nie potrafi wybaczyć córce, że poślubiła Niemca. Mijają lata, a gniew mężczyzny nie słabnie, ojciec odrzuca nie tylko córkę, ale i jej synów. Gdy chłopcy przybywają z wizytą do dworu, dziadek dystansuje się od nich i nazywa ich pogardliwie „Niemczakami".

Wspomnienie o Tadeuszu Lenartowiczu, poecie, etnografie i rzeźbiarzu, i jego pracy poetyckiej oraz rzeźbiarskiej. W utworze cytowane są fragmenty listów artysty, w których relacjonuje on przebieg prac nad swymi kolejnymi dziełami.

Historia ubogiej kobiety, która nie potrafi poradzić sobie z trudnym losem. Ukrywa przed otoczeniem ubóstwo, nie chce przyznać się, że zarabia szyciem. Do podobnej postawy nakłania matkę, zabraniając jej kontaktów z ludźmi, których uważa za pospólstwo.

Opowieść o Ewuni, która nie umiała znaleźć sobie zajęcia w domu. Nudziły ją drogie zabawki i książki, nie chciała zająć się szyciem, krytykowała każdy podsunięty przez mamę sposób na spędzenie wolnego czasu. Pewnego dnia rodzice postanowili, że Ewunia pojedzie na miesiąc do stryjenki. Córka kobiety, Jania, uczy dziewczynkę optymizmu oraz pracowitości.