Monografia poświęcona jest wielostronnej prezentacji tytułowego zagadnienia. Dotąd określano je zwykle mianem "polskiej literatury łagrowej" czy "literatury zsyłkowej". Choć zapewne trudno będzie wyprzeć funkcjonujące dotychczas pojęcia, autor pracy proponuje termin inny, bardziej jego zdaniem adekwatny. Autor rozprawy interesująco, a często bardzo oryginalnie i odkrywczo problematyzuje tytułowe zagadnienie, ujmując je diachronicznie i synchronicznie. Od wstępnych ustaleń na ...

Niniejszy tom obejmuje swym zasięgiem pełny horyzont czasowy dokonań badacza. Mieści zarówno wczesny szkic o poezji Tadeusza Różewicza (opublikowany w „Twórczości” w 1949 roku), jak i późne eseje ogłaszane na łamach „Tygodnika Powszechnego” na początku trzeciego tysiąclecia. Nie jest jednak systematycznym kursem historii literatury – staje się raczej wykładem prywatnym, tworzonym ze względu na osobiste fascynacje. Nie dlatego, by Błoński takiej syntezy stworzyć nie mógł, ale...

Poetyckie zwitkaczenie. Językowy obraz alkoholu w liryce Agnieszki Osieckiej to pierwsza monografia autorska na rynku, która porusza pomijane dotychczas w badaniach naukowych tematy. W pracy zbadano, jaki obraz alkoholu wyłania się z twórczości lirycznej Agnieszki Osieckiej, a także w jaki sposób wiąże się on z językowym obrazem alkoholu utrwalonym w języku polskim. Analizie został poddany materiał badawczy składający się z 946 wierszy pochodzących z dwóch tomów poezji zatyt...

Współczynnik sztuki. Polska poezja awangardowa i postawangardowa między autonomią a zaangażowaniem

Jak można zbadać wyobraźnię? Jak uchwycić dziedzinę tak dynamiczną, odznaczającą się różnorodnością przedmiotów? Jak opisać jej wytwory, zrozumieć kierujące nią prawa? Jak poradzić sobie ze szczególną sytuacją namysłu nad władzą świadomości, w którą podmiot jest bezpośrednio uwikłany? Książka szkicuje kontekst intelektualny i artystyczny, w jakim kształtowała się koncepcja wyobraźni poetyckiej Gastona Bachelarda – poczynając od świata alchemii i romantyzmu, poprzez symbolizm ...

Czytelnik tej książki staje się świadkiem subtelnego odsłaniania piękna poezji późnoantycznej, o czym informuje podtytuł pracy, zamknięty w dwóch słowach: „poetyka” i „morfologia”. Już sam punkt wyjściowy, założenie pracy, zapowiada odmienne od dotychczasowych wyniki. Praca jest nowatorska: po raz pierwszy w nauce otrzymaliśmy syntetyczny obraz rodzącej się hymnologii chrześcijańskiej, którą reprezentują Metody z Olimpu, Grzegorz z Nazjanzu i Synezjusz z Cyreny. Okazało się, ...

János Pilinszky (1921–1981) należy do najbardziej cenionych węgierskich pisarzy XX w. Jeszcze za życia uznano go za czołowego reprezentanta swego pokolenia, otaczając niemal kultem. Jego twórczość, zwłaszcza tajemnicza i przejmująca poezja, wywierała na Węgrów jakby nadprzyrodzony wpływ. Jak był on wielki, niech zaświadczy choćby scena przywołana we wstępie przez tłumacza: „Po którejś z jego ‘bezkresnych nocy’ nagle w przejściu podziemnym został wraz z przyjacielem otoczony p...

Autorka podjęła się niełatwego zadania opisu literatury najnowszej, w tym tworzonej przez młodych i najmłodszych twórców. W kolejnych artykułach prezentuje sztukę uchwyconą niejako w fazie "stawania się". I czyni to z niewątpliwym znawstwem przedmiotu, łącząc emocjonalne zaangażowanie z dążeniem do obiektywizacji badawczych uogólnień. Widzenie szczegółu i umieszczanie go na szerokim tle kulturowym to sposób pisania pozwalający włączyć konstatacje dotyczące współczesności w ro...

Opowieść o życiu literackim Częstochowy

Czy w polskiej poezji ostatniego półwiecza mamy do czynienia ze zjawiskami, przy opisie których należałoby zwrócić się ku współczesnej myśli postsekularnej? Może wydawać się, że niekoniecznie, a pole duchowych poszukiwań w stosunkowo zgodny sposób podzieliły w niej legitymująca się długą tradycją poezja religijna oraz nowoczesny wariant literackich poszukiwań sacrum, jakim pozostaje szeroko rozumiana poetyka epifanii. Z jednej strony zatem – Twardowski, Kamieńska, Wojtyła czy...

Książka zawiera artykuły poświęcone poezji Eliota w przekroju od wczesnej do późnej twórczości, szczególnie uwzględniających ważne obecnie a mało opracowane w stosunku do tej poezji zagadnienie cielesności i związanego z nim także teologicznego pojęcia Wcielenia. W gronie autorów znajdują się znani i wybitni profesorowie takiej rangi jak Michael Edwards i Kevin Hart, a także polski literaturoznawca i poeta Jacek Gutorow oraz wybitna specjalista szekspirologii Małgorzata Grzeg...

Rozprawa Andrzeja Niewiadomskiego dotyka niemożliwego. Heroicznie mierzy się z tym, co w dwudziestowiecznej poezji polskiej najważniejsze i najtrudniejsze zarazem. Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, jakimi drogami biegła refleksja metapoetycka w tzw. poezji nowoczesnej; nie ma też pewności, że różne nurty ówczesnych myśli tworzą jakąkolwiek spójną całość. Autor rozprawy ma świadomość swoistego szaleństwa literaturoznawczego, na jakie się poważył. Z wątpliwościami jawnymi i ...

Pierwsza tak obszerna próba przedstawienia w naszym kraju najnowszej poezji austriackiej. W antologii zebrano utwory dwóch najmłodszych pokoleń poetów, co więcej – wyłącznie te powstałe w XXI wieku. Daje to czytelnikowi możliwość poznania literatury niezwykle aktualnej, w całej jej różnorodności i polifoniczności. Trudno tu zdefiniować jakieś główne tematy, sposoby pisania czy wzorce językowe. W prezentowanych wierszach znajdziemy zarówno wątki autobiograficzne, jak i polemik...

Publikacja jest efektem prowadzonych przez jej autora od kilkunastu lat badań nad obecnością Biblii w literaturze polskiej. Po raz pierwszy, wykorzystując instrumentarium interdyscyplinarne, poemat Kasprowicza „Chrystus…” został gruntownie przeanalizowany pod kątem jego biblijności. Zostały tu przedstawione, przeanalizowane i zinterpretowane wszystkie wątki biblijne w przedmiotowym utworze. Niniejsze opracowanie daje szczegółową wiedzę na temat recepcji Biblii (głównie Ewange...

Michalina Kmiecik wyróżniła i scharakteryzowała – trafnie – cztery aspekty funkcjonowania przestrzeni w dziele Juliana Przybosia (konkretny, abstrakcyjny, archetypiczny i dziełowo-artystyczny), a następnie zaproponowała funkcjonalną typologię uprzywilejowanych w tej twórczości przestrzeni i miejsc. Zasadnicza typologia jest dychotomiczna – wyróżnia przestrzenie topiczne (dające się oswoić, uporządkować, pojąć) i atopiczne (o niejasnej, niepokojącej charakterystyce, ukrytym po...

Sam plan badawczy (dotyczy on antropologii literackiej i wpisanego w nią światopoglądu) został w pracy Kalandyka zrealizowany niezwykle wnikliwie. Autor przedstawia zarówno stronę estetyczną, jak i teoretyczno- oraz historycznoliteracką zagadnienia. Na jej podstawie zapisuje składniki światopoglądu literackiego, wpisanego w strukturę tej poezji. Wyłania się tu skomplikowany i wielowymiarowy obraz tej twórczości. Fundamentalnym punktem odniesienia, można powiedzieć – obsesją, ...

Pierwsza wersja tej książki ukazała się w 1992 roku i nadal pozostaje jedyną publikacją o polskiej poezji socrealistycznej. Autorka zanalizowała w niej powstałe w tym okresie, ale dzisiaj trudno dostępne wiersze, świadectwa literackie (kulturowe) tamtej epoki, biorąc pod uwagę same teksty, a nie zawiłe motywy i okoliczności ich powstania. Wiele uwagi poświęca językowi interpretowanych utworów i stosowanym w socrealizmie konwencjom stylistycznym, pokazując w sposób klarowny, j...

Młot na poetów to próba pisania na nowo historii, ukazania jej roli jako dostarczycielki fabuł. Zamiast skoncentrować się na jednej fabule, autor podsuwa czytelnikowi ich wielość, obnażając jednocześnie rozmaite techniki spinania „faktów” w ciągi historyczne. Jedna z fabuł jest bardziej od innych rozwinięta, ale też nie stanowi zamkniętej całości i zaprasza czytelnika do dalszych poszukiwań źródłowych, bądź uruchomienia wyobraźni. Ta wyróżniona fabuła dotyczy sensacyjnej wpro...

Cytrynowożółty tulipan w czystym czerwonym polu; matka, która sądziła, że będzie żyć, a nie że ocaleje; ojciec, który wierzył w opór; małpa w klatce, śniąca o innych zamknięciach; śmierć Razan al-Najjar, dwudziestojednoletniej palestyńskiej pielęgniarki; Judy, która zaczyna nową pracę; szukanie sobie miejsca, gdy nigdzie się nie przynależy; jej ciało, usta domagające się uwagi; wierna śmierć, która trzyma się blisko, smaży jajecznicę, odkłada na miejsce maszynę do pisania; de...

Niniejsza antologia powstała z mojej własnej inicjatywy. Nie była przedmiotem projektu badawczego, a ukazuje się jedynie dzięki pomocy finansowej Dyrekcji Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ze zrozumiałych względów ma więc ograniczone rozmiary i nie zawiera wszystkich wierszy, do których udało mi się dotrzeć. Zamieściłem w niej 67 utworów, a 16 kolejnych krótko omówiłem a aneksie na końcu pracy. Wszystkie powstały współcześnie z wydarzeniami, do których się odno...

A może być, że jestem tylko meteorem, który na chwilę zabłyśnie, na chwilę ludzkość straszy i przeraża, a potem nagle ginie – szczęśliw byłbym, gdyby tak było. Droga meteorom wyznaczona jest miliard razy dłuższa aniżeli zwykłym gwiazdom. Te ostatnie jawią się w ściśle obliczonych czasach – nie chciałbym być gwiazdą! – być meteorem to istotna moja tęsknota: zniszczyć na swej drodze kilka światów, roztopić je w sobie, wzbogacić się nimi i po miliardach lat znowu powrócić, stokr...

Literacki dziennik Karola Wojtyły    Literatura, teatr – te dziedziny twórczości były bliskie Wojtyle od czasów wadowickiego gimnazjum. Zbiór ten, zawierający tak wiele bardzo osobistych tekstów, to okazja do prywatnego spotkania z wielkim polskim świętym, swego rodzaju literacki dziennik młodego Karola Wojtyły. Jego twórczość to bezcenne dziedzictwo kultury. Część tych tekstów jest nieznana czytelnikom, do tej pory niepublikowana. Tom drugi dzieł literackich Karola Wojtyły ...

Wspólną cechą Antonia Colinasa i Zbigniewa Herberta, wyróżniającą ich spośród wielu poetów współczesnych, jest nadzieja na ukrytą obecność harmonii istnienia – stale i wyraziście obecna w ich poetyckim świecie, nawet jeśli nie zawsze wprost wyartykułowana. Istotą poszukiwań obu twórców jest konfrontacja świadomości współczesnego człowieka, nękanego poczuciem braku sensu i doświadczeniem fragmentaryczności świata, z utrwaloną w tradycji wiarą w możliwość odzyskania utraconych ...

Marian Tatara (1931–2004) – historyk i teoretyk literatury, profesor w Instytucie Polonistyki UJ, autor cenionych interpretacji poezji romantycznej, przede wszystkim wierszy i poematów Juliusza Słowackiego oraz Cypriana Norwida. Współautor (wraz z prof. Ewą Miodońską- -Brookes i prof. Adamem Kulawikiem) dzieła Zarys poetyki i rozdziału Romantyzm w Historii literatury polskiej w zarysie (pod red. prof. Mariana Stępnia i prof. Aleksandra Wilkonia). Był autorem wielu prac litera...