Opis treści
Autorzy przedstawiają została ruską kulturę ziem Rzeczypospolitej – zarówno prawosławną, jak i unicką – w dynamicznym związku z kulturą polsko-łacińską oraz z procesami zachodzącymi w prawosławiu po upadku imperium bizantyńskiego i w obliczu rosnącej potęgi Moskwy. Nie zrywając więzi duchowej i artystycznej z pozostałą częścią kultury prawosławnej, rozwijającej się na obszarze państw moskiewskiego, tureckiego, weneckiego, austriackiego i na ziemiach rumuńskich, Rusini – obywatele I Rzeczypospolitej – potrafili twórczo wykorzystać zaistniałe możliwości rozwoju, przy jednoczesnym dochowaniu wierności tradycji wschodniochrześcijańskiej. Dzięki temu kultura cerkiewnosłowiańska i ruska stanowi nieodłączną część wspólnego dziedzictwa wielonarodowego państwa polsko-litewskiego, ale także niezwykle urozmaica i wzbogaca kulturę Europy Środkowej i Wschodniej oraz całego obszaru bizantyńsko-słowiańskiego. W przypadku wielu zagadnień ustalenia badawcze wskazują na potrzebę zmiany dominującego postrzegania kultury ruskiej w kategoriach odmienności i kwestionują zasadność pojęcia bariery cywilizacyjnej nie tylko w odniesieniu do kultury unickiej, lecz także do tradycyjnej kultury prawosławnej.
Dwunastotomowa seria monografii „Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości” przedstawia dziedzictwo kulturowe XV-XVIII wieku jako integralną, lecz oryginalną część kultury europejskiej. Celem badawczym jest rozpoznanie dróg i form obustronnej transmisji wartości estetycznych, politycznych i religijnych oraz ukazanie w szerokim, multilateralnym kontekście porównawczym oryginalnej struktury aksjologicznej kultury polskiej epok dawnych. Teksty kultury są badane w perspektywie wewnętrznej jako zapisy aktów ukierunkowanych na rozumienie wartości, a w perspektywie zewnętrznej jako wypowiedzi włączające się w europejskie dyskusje literacko-estetyczne, polityczne, religijne. W intensywnym dialogu kultura Rzeczypospolitej przejawia nie tylko chłonność na nowe idee, lecz także kreatywność i dynamikę działania na obszarze Europy.
