Dobrosława Świerczyńska – absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, doktor nauk humanistycznych, od 1968 roku związana „etatowo” z Instytutem Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, obecnie emerytka. Główne kierunki zainteresowań naukowych: historia literatury, bibliografia i biografistyka, folklor (paremiografia i paremiologia), pseudonimy oraz pseudonimologia, edytorstwo. Autorka lub współautorka m.in. słowników pseudonimów, różnych edycji zbiorów przysłów, licznych artyku...
Książka jest próbą odpowiedzi na pytanie o znaczenie, miejsce i rolę mitu w twórczości polskich pisarek współczesnych. Pojęcie „mitu” rozumiane jest tu jako zestaw wątków, figur i symboli pochodzących przede wszystkim z kultur starożytnych i z opowieści biblijnych, na stale zakorzenionych we wspólnej wyobraźni literackiej i w tradycji europejskiej. Nie brakuje jednak szerszego rozumienia mitu jako stereotypu kulturowego, tak jak w przypadku obrazu Czarnej Afryki, który uciele...
Jarosław Abramow-Newerly (ur. 1933) – pisarz, dramatopisarz, redaktor, satyryk i kompozytor. Współtwórca Studenckiego Teatru Satyryków i jeden z czołowych twórców „polskiej szkoły słuchowisk”. Napisał kilkadziesiąt sztuk teatralnych, z czego większość doczekała się realizacji w Teatrze Polskiego Radia, wiele opublikowanych zostało w „Dialogu”, a spora część była inscenizowana w polskich teatrach oraz w Teatrze Telewizji. W PRL jako satyryk krytykował społeczeństwo „z awansu”...
Zachowana dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności rękopiśmienna księga wpływów i wydatków warszawskiej Drukarni Księży Misjonarzy to dla dziejów stołecznej produkcji wydawniczej czasów przedrozbiorowych dokument wyjątkowy. Pozwoliła ona zestawić pełną lub niemal pełną bibliografię dokonań tej oficyny, co wobec dużej liczby druków ukazujących się pod względem typograficznym anonimowo i szczupłości ocalałych archiwaliów jest niemożliwe w przypadku innych warsztatów drukarskic...
Że z lektury antologii i pokrewnych jej propedeutycznych gatunków pedagogicznych (podręczników, encyklopedii, słowników) można wyciągnąć wiedzę o całych epokach i kulturach, wiedział dobrze Norbert Elias, który z nich właśnie wyprowadził przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu. Analizując takie źródła, Elias wydobył także mechanizmy powstawania norm, które uchodzą za naturalne – zinstynktywizowały się, przeszły w habitus i trwałą dyspozycję. Krótko mówiąc: uległy ontologiza...
Lidia Amejko nie rozstaje się z metafizycznymi i etycznymi dążeniami modernizmu, choć w literackim poprawianiu świata towarzyszy jej późnonowoczesna melancholia niespełnienia. W swoich dramatach podąża śladem Jacques’a Derridy, by tak jak on „utekstowioną” i „zmediatyzowaną” rzeczywistość naszych czasów uczynić sensowniejszą – poprzez językową dekonstrukcję utrwalonych przeświadczeń, głębszą – poprzez oryginalną interpretację kanonicznych tekstów, lepszą – poprzez otwarcie na...
Analiza kazań, artykułów z „Monitora” oraz Uwag, pozostających nieco na marginesie twórczości Księcia Biskupa, a tym samym również poza obszarem najintensywniejszego zainteresowania badaczy, pozwoliła rzucić nowe światło na dwie bardzo istotne kwestie – sposób przekonywania czytelników stanowiący ważny składnik relacji nadawczo odbiorczych oraz zespół przekonań i opinii pisarza, składających się na przekazywany w całej twórczości XBW obraz świata. Badane zagadnienia ukazują K...
Rękopisy najpiękniejszych utworów Bolesława Leśmiana, które dziś stanowiłyby podstawę do badań tekstologicznych, przepadły w wojennej zawierusze. Nie znaczy to jednak, że w kwestii literackiego warsztatu poety skazani jesteśmy na domysły. Dzięki determinacji jego rodziny przetrwał niewielki pakiet jego manuskryptów. Znajdziemy tam teksty, których autor nie zdążył, nie mógł lub nie chciał opublikować. Rękopisy, znajdujące się dziś w Harry Ransom Center w Teksasie, pozwalają p...
Monografia wprowadza do historii literatury polskiej nowy, zasadniczo zrewidowany obraz krytycznoliterackiej twórczości Jarosława Iwaszkiewicza. Proponuje nowe, obiektywne, mocno osadzone w tekstach spojrzenie na pomijaną dotąd część twórczości pisarza, uzupełnia wiedzę z zakresu jego biografii. Intelektualnie niezależny, nieufny wobec zastanych opinii historycznoliterackich wybór tematu dokonany przez Katarzynę Gędas owocuje cennymi ustaleniami i jest wartościową propozycją ...
Justyna Schollenberger – kulturoznawczyni i filozofka, pracuje w Instytucie Kultury Polskiej UW. Zainteresowana sposobami reprezentowania i myślenia o inności, przede wszystkim zwierzęcej. Stworzenia Darwina to piękna i mądra książka. To przejrzyście napisana i elegancko skonstruowana całość, pewnie ugruntowana w aparaturze najwspółcześniejszej humanistyki i dogłębnej znajomości dzieł Darwina. Autorka w precyzyjny i fascynujący sposób pokazuje, w jakim sensie twórca teorii ew...
Tom absolutnie wyjątkowy – postać i dorobek Wacława Borowego stanowią ważny fragment naszej XX-wiecznej humanistyki, a walory badawcze prezentowanych w książce artykułów to prawdziwa uczta polonistyczna. [...] Borowy jawi się jako żywa, barwna postać, zaangażowana w przybliżanie intrygującej rzeczywistości literackiej, traktowanej jako wielka, a przede wszystkim wartościowa całość śródziemnomorskiej kultury, niedającej się podporządkować koniunkturom metodologicznym i zmuszaj...
Gotycyzm w literaturze i kulturze lat 1760–1830 – efekt imponującego przedsięwzięcia naukowego, w które zaangażowali się uczeni z kilkunastu polskich ośrodków badawczych, filolodzy polscy i neofilolodzy – zachęca do powrotu do pierwotnych znaczeń i kontekstów związanych ze zjawiskiem wymienionym w tytule. Przypomina o gotycyzmie pojmowanym historycznie, skłania do – jak to ujmują Redaktorzy we Wstępie – „refleksji nad gotycyzmem w jego minionej postaci”. Obszar zainteresowan...
John Bryant (ur. 1949), literaturoznawca i edytor, profesor emeritus Hofstra University i współzałożyciel Digital Research Center at Hofstra University; redaktor (1990–2003) „Melville Society Extracts”, założyciel i redaktor (1999–2014) periodyku „Leviathan. A Journal of Melville Studies and of the Melville Electronic Library”; wieloletni członek oraz prezes (2016) Melville Society, laureat Distinguished Editor Award przyznawanej przez Council of Editors of Learned Journals (...
Baltasar Grácian y Morales (1601–1658) – jeden z najwybitniejszych pisarzy europejskiego baroku i manieryzmu, aforysta, powieściopisarz, teoretyk literatury, filozof, jezuita. Jego powieść filozoficzna El Criticón, jak dotąd nietłumaczona na polski, uchodzi, obok Don Kichota i Guzmána de Alfarache, za najwybitniejsze dzieło prozatorskie hiszpańskiego Siglo de Oro. Na świecie, w tym w Polsce, zasłynął jako autor wspaniałych konceptystycznych maksym moralnych wydanych jako Wyro...
Ogląd dorobku naukowego poświęconego Irzykowskiemu skłania przede wszystkim do pytania o aktualność tego pisarza, krytyka i myśliciela. Czy poświęcone kulturze polskiej pisma stanowią nadal źródło inspiracji, czy przynależą już raczej do modelowych ujęć problematyki odległej, osadzonej w określonym kontekście historycznym? Czy Irzykowski, człowiek sporu i niezliczonych literackich agonów, pozostaje nadal postacią sporną, czy – jak chciał Stefan Kisielewski – „maniak. Dziwak i...
Żaden badacz, jak dotąd, nie podjął się żmudnego, wymagającego wielkiej pracy i fachowości zadania, przejrzenia całej literackiej prasy hebrajskiej, ukazującej się w Polsce latach międzywojnia. W książce Magdy Sary Szwabowicz otrzymujemy szczegółową mapę hebrajskiego czasopiśmiennictwa literackiego. Ale nie tylko to. Autorka stara się nakreślić relacje pomiędzy członkami redakcji, a także autorami publikującymi swoje teksty, ich polemiki osobiste i programowe. Odtwarza je rów...
Monografia reprezentuje studium, antologia – punctum. Ich stowarzyszone funkcjonowanie pozwala połączyć dwa tryby lektury: „z daleka”, który ogarnia panoramę, i „z bliska”, który uwidacznia detal. Dlatego przedkładana antologia powtarza kompozycję monografii. Została uporządkowana wedle tych samych zasad, krzyżujących układy problemowy i chronologiczny. Pierwszy układ wyznaczają tzw. „tematy kulturowe”, drugi – przemiany, jakie się w ich ujęciach dokonywały w trójfazowym rytm...
Długo trzeba było czekać na publikację o tak wielkim znaczeniu nie tylko dla polskiego literaturoznawstwa, ale dla polskiej humanistyki w ogóle. Pojawia się w bardzo szczególnym momencie historycznym, w chwili, kiedy tyle jest jałowych dyskusji wokół nauk humanistycznych, ich znaczenia społecznego, wpływu na kulturę i także na szeroko pojętą codzienność. Jest on ogromny - to niekwestionowana oczywistość, a Wiek teorii utwierdza w tym przekonaniu. Na pracę składa się obszern...
Jan Borowicz -kulturoznawca i psychoterapeuta psychoanalityczny, pracownik Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się teorią psychoanalityczną i badaniami polskiej pamięci. Autor książki Nagość i mundur. Ciało w filmie Trzeciej Rzeszy (2015) i współautor książki Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej (2017). Pamięć perwersyjna. Pozycje polskiego świadka Zagłady to książka, z którą warto dyskutować i rozmowa ta jest pasjonująca, a jej stawka...
Zestawienie Hiroszima–Nagasaki i Holokaust budzi odmienne reakcje w Japonii i na Zachodzie. (…) Artykuły zawarte w książce poruszają następujące zagadnienia: 1) pamięć i narracja o Zagładzie w Polsce, 2) recepcja Holokaustu i innych wydarzeń wojennych w Japonii, 3) dyskurs społeczno-polityczny na temat zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki. Biorąc za punkt wyjścia te dwa wydarzenia: Zagładę oraz zrzucenie bomby atomowej, zamierzamy stworzyć platformę do poszukiwani...
Helena Markowska-Fulara opisuje w swej książce warunki, które pozwoliły narodzić się w Polsce temu, co dzisiaj nazywamy literaturoznawstwem. Autorka posługuje się różnymi narzędziami metodologicznymi, ale najbliższe jej pozostaje spojrzenie historyka nauki. Takiego historyka, który nie szuka jednej, determinującej badane zjawisko przyczyny (czysto konceptualnej lub społecznej, gospodarczej, politycznej…), lecz pokazuje splot różnych okoliczności (łącznie z biograficznymi), kt...
Celem książki jest ukazanie, że wątki i tematy środowiskowe, skupione wokół pojęć i formuł „zagłady gatunków”, ekocydu, szowinizmu gatunkowego, antropocenu, ustanowiły nić przenikającą różnorodne obszary i korpusy tekstów literackich/dzieł sztuki, przede wszystkim polskich, choć ukazywanych często w perspektywie porównawczej. Przedmiotem zainteresowania są tu zwłaszcza relacje i napięcia pomiędzy historycznością ludzką a geostorią– historią w poszerzonym rozumieniu, definiowa...
Marta Olesik, filozofka, pracuje w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Autorka przygląda się początkom i źródłowej dynamice nowoczesnego kryzysu od strony nowoczesnego doświadczenia cielesności. Aby jednak uchwycić i skonceptualizować to doświadczenie, obiera strategię doprawdy niezwykłą. Przygląda się mianowicie ujęciom cielesności u Kartezjusza i Georges'a de La Toura. Jej strategia nie polega jednak na zestawieniu czy porównaniu. Nie polega też na „zastosowaniu” kategori...
„Ulotne i enigmatyczne, fragmentaryczne i marginalne, i w końcu zapomniane i pomijane ? to dokumenty z epoki, których analizie poświęciliśmy niniejszą pracę. Ujmujemy je jako teksty kultury religijnej, a w ściślejszym rozumieniu średniowiecznej kultury oralnej. To zabytki językowe, które zostały utrwalone w zapisie dwujęzycznym, w języku łacińskim i polskim lub tylko jednym z nich, ale ich prawdziwy żywot spełniał się w ekspozycji werbalnej, retorycznej, oratorskiej, oralnej,...
