Dlaczego „ucieczki”? Odpowiedź na to pytanie jest złożona, i udziela jej cała książka: zarówno przekrojowa i zarazem głęboka refleksja z elegancją sformułowanego słowa wstępnego, jak i następująca po nim, pieczołowicie ułożona antologia. Jednym z licznych powodów, które wskazuje autor, by wybór przedmiotu – i swoje badawcze poczynania – uzasadnić, jest konstatacja, że światową historię literatury dałoby się przedstawić „jako historię opowieści o ucieczkach”; jak podkreśla Bie...
Książka Doroty Jareckiej jest istotnym wkładem w poznanie polskiej historii sztuki „zaraz po wojnie”. Autorka korzysta ze współczesnych propozycji metodologicznych w psycho analitycznie oraz krytycznie i feministycznie zorientowanej historii sztuki, a także z dorobku nowej humanistyki. Ujmuje związki historyczne nie w ramach binarnych opozycji, lecz złożonych sieci (rizomatycznych) i tasujących się warstw czy płaszczyzn (plateau). Relatywizacja związków między marksizmem, rea...
Średniowieczne teksty dramatyczne, ale i wyrastające ze średniowiecza najsłynniejsze dzieło Mikołaja z Wilkowiecka Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim, wymagają spojrzenia interdyscyplinarnego, począwszy od teologii, liturgii oraz praktyki pobożności, zakorzenionej w życiu codziennym, poprzez historię społeczną, kończąc zaś na filologii i teatrologii. Dlatego książka Wokół Mikołaja z Wilkowiecka. Analizy i porównania stawia pytania o funkcje Historyi w społecz...
Zebranie rymów z różnych okoliczności pisanych Felicjana Wykowskiego (1728-1784) – okolicznościowe wiersze matematyka i astronoma, litewskiego prowincjała zakonu pijarów, członka rzymskiej Akademii Arkadyjskiej (Accademia dell’Arcadia), poety znanego i cenionego w czasach stanisławowskich. Przez wiele lat Wykowski uświetniał wydarzenia o charakterze oficjalnym, towarzyskim i prywatnym, w których uczestniczyli przedstawiciele elit Wielkiego Księstwa Litewskiego. W jego wiersza...
Edycja krytyczna wszystkich bajek Franciszka Dionizego Kniaźnina – zarówno z pierwszego wydania z roku 1776, jak i z drugiej redakcji, opublikowanej w roku 1788, a potem z niewielkimi zmianami przepisanej w tzw. Rękopisie Puławskim z lat 1794-1796. Autor starał się zaadaptować motywy znane z literatury antycznej, orientalnej i francuskiej, zwłaszcza z twórczości Jeana Lafontaine’a. Mimo podobieństwa fabuł i postaci są to wiersze zupełnie inne niż bajki Trembeckiego, Krasic...
Jan Kasprowicz – znakomity poeta, płodny tłumacz, liczący się krytyk teatralny – nie był wybitnym epistolografem. List uważał za gatunek użytkowy, nie literacki. Jego listy pisane są przeważnie sucho i rzeczowo, „w interesach”. Większy zespół korespondencyjny, wyłamujący się z tego uogólnienia, to listy narzeczeńskie do Jadwigi Gąsowskiej (i następne, z wczesnego okresu małżeństwa, Kasprowiczowej) i sporadycznie zachowane z lat późniejszych do córek. Listów jego zachowało s...
Władysław Alojzy Strzembosz (1875–1917) był jedną z najwyrazistszych postaci Paryża młodopolskiego. Matematyk, działacz społeczny aktywny w niemalże wszystkich stowarzyszeniach ówczesnej kolonii polskiej, dziennikarz, tłumacz, wydawca, bibliofil i kolekcjoner, mimo wieloletnich dotkliwych problemów finansowych, ostrego konfliktu z przełożonym, Władysławem Mickiewiczem a wreszcie przedwczesnej śmierci pozostawił po sobie znaczny dorobek. Zgodnie z wolą wdowy jego kolekcja ryci...
Kazimierz Woźnicki (1878–1949) jest postacią niemal zapomnianą. Z rzadka przemyka przez karty naukowych rozpraw, częściej zresztą przyczynkarskich niż większych monografii. Sporadycznie wyłania się z cienia przeszłości dzięki wysiłkowi heurystycznemu takiego czy innego badacza. Woźnicki jest postacią drugiego planu, niespecjalnie rzucającą się w oczy, wykonującą jednak przez całe dziesięciolecia mozolną i żmudną pracę, dla której określenie „zbieractwo” to zbyt mało. […] Ta d...
„Utwory poetyckie” Walentego Bartoszewskiego – jedenaście zbiorów religijno-okolicznościowych i panegirycznych wierszy autorstwa zapomnianego wileńskiego poety początków XVII stulecia. Autor, którego biografia nadal pozostaje zagadką, wyjątkowo akcentował swoje związki z Wilnem. Odmalowując słowem obraz miasta, utrwalił Bartoszewski zarówno ponurą rzeczywistość Wilna nękanego przez epidemie, jak i momenty niezwykle uroczyste: triumfalny wjazd Zygmunta III po zwy¬cięstwie smol...
Prezentowana monografia zbiorowa, niesiona energią dwóch słów użytych w tytule (trans-misje/relacje), stanowi przykład dzieła dynamicznego, metamorficznego. To swoiste – mimo zamkniętej kolekcji tekstów – work in progress. Nieprzypadkowo treść pierwszego łacińskiego źródłosłowu sugeruje przechodni (interdyscyplinarny) charakter podejmowanych wysiłków. Zapowiada działania jednające bieguny, które punktu wspólnego posiadać nie muszą – a wymagają połączenia, spotkania, obdarowan...
Universum… jest kolekcją artykułów oraz studiów na temat różnych aspektów i przedmiotów wyobraźni poetyckiej Słowackiego. Jarosław Ławski wydobywa jej główne cechy, poruszając się w obszarze wczesnych dzieł poety (1828–1838), ukształtowanych podobnie jak dzieła niesamowitej, transgresyjnej, „szalonej” i frenetycznej szkoły zwanej ukraińską. Pisze więc o wyobraźni Słowackiego w okresie, gdy ona formuje się, rozwija, sama siebie bierze w nawias i sama siebie ocala jako dojrzała...
Książka zawiera zbiór prac Marii Bokszczanin z okresu całej jej działalności twórczej. W pierwszej swej części przynosi artykuły o Henryku Sienkiewiczu, wynikające z jej pracy nad wydaniem listów pisarza (pięć wieloczęściowych tomów ogłoszonych w latach 1977-2009), w drugiej studia nad folklorem, w trzeciej sylwetki osób bliskich, wśród których znalazły się osobistości bardzo zasłużone dla kultury polskiej, takie jak Prymas Tysiąclecia Stefan Kardynał Wyszyński oraz profesoro...
Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie poszerza analizy przedstawione w tomie Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie o bardziej syntetyczne charakterystyki przestrzeni postludobójczych. Autorki i autorzy artykułów zawartych w książce opisują rozmaite artefakty i krajobrazy, działania religijne i historiotwórcze oraz praktyki artystyczne i edukacyjne, które mierzą się z lokalnymi wymiarami uwikłania w wojenną przemoc. Ujęcie topologiczne, które tym rozważaniom towarzyszy, pozw...
Peter L. Shillingsburg wykładał na Mississippi State University (uhonorowany tytułem William L. Giles Professor), na University of North Texas, na De Montfort University (był tam dyrektorem Center for Textual Scholarship), na Defense Force Academy pod auspicjami The University of New South Wales oraz na Loyola University w Chicago, gdzie kierował katedrą badań tekstowych (Martin J. Svaglic Chair in Textual Studies). Był laureatem stypendium Guggenheima, a także edytorem nacze...
Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie podejmują wysiłek zmapowania – choćby cząstkowego – poludobójczej przestrzeni dzisiejszej Polski. Książka prezentuje studia dziewięciu przypadków: lokalizacji przeszłej przemocy – zagłady Żydów i Romów oraz konfliktów etnicznych – które nie zostały przekształcone w miejsca pamięci. Są to: Radecznica w woj. lubelskim, okolice Miechowa k. Krakowa, Bielcza i Borzęcin w woj. małopolskim, las Dębrzyna koło Przeworska, Sukowice w woj. opolskim...
Roma Sendyka - pracuje w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki UJ, prowadzi Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci. Zajmuje się teoriami badań kulturowych, w tym zwłaszcza badaniami nad kulturą wizualną i kulturami pamięci. Współ-świadczące miejsca, materialni świadkowie zbrodni, nieustannie poszukują sojuszników, którzy zrozumieliby i przenieśliby ich świadectwo dalej. Uczestniczą w zeznaniu na temat wydarzenia, którego są pochodną. Dzielą ...
Prof. Dr hab. Joanna Tokarska-Bakir (ur. 1958), antropolożka kultury i religioznawczyni. Pracowniczka Instytutu Slawistyki PAN, członek- -korespondent PAN. Stypendystka A. W. Mellona, A. von Humboldta, Princeton University oraz Institute for Advanced Study w Princeton, Imre Kertész Kolleg Jena. Autorka m.in. Légendes du sang. Une anthropologie du préjugé antisémite en Europe (Paris 2015; wyd. pol. Legendy o krwi. Antropologia przesądu, 2008), Okrzyki pogromowe. Szkice z antro...
Katalog druków drugiego obiegu w zbiorach Biblioteki Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk nie powstałby, gdyby nie determinacja i odwaga ludzi nauki i kultury (przede wszystkim Ignacego Sieradzkiego– kierownika biblioteki i Elżbiety Nieznańskiej– szefowej działu zbiorów specjalnych), którzy nie zważając na możliwość utraty pracy, a nawet groźby pozbawienia wolności, w latach 1976–1990 gromadzili i opracowywali w Bibliotece IBL PAN druki wydawane poza cenzurą kom...
W praktykach translatorskich polskiego oświecenia literatura i władza splatają się w sposób szczególny. Nim tłumacz tragedii użyje twórczej wyobraźni, by za pomocą słów wstrząsnąć publicznością, sam poddaje się sile emanującej z zewnątrz. Jej istotą jest „nieco magiczne wrażenie przewagi” wywierane przez obcojęzyczne utwory wyniesione na piedestał i uznane za kluczowe dla nowożytnej Europy. Punkt wyjścia pracy Klasycyzm – Przekład – Prestiż to omówienie mechanizmów, budującyc...
Mikołaj Ratajczak - filozof, historyk idei i tłumacz. Adiunkt w Zespole Filozofii Kultury IFiS PAN. W swoich badaniach skupia się na historii dwudziestowiecznej filozofii europejskiej i radykalnej teorii politycznej. Znaczenie książki Mikołaja Ratajczaka ujawnia się już w tym, że wymyka się ona wszelkim klasyfikacjom. Jest ona oczywiście, jak zaznaczono w tytule, monografią włoskiej filozofii politycznej, pokazującą meandry jej powstania, jak też najważniejsze idee w niej za...
Wojsko serdecznych nowo rekrutowanych na większą chwałę Boską afektów Hieronima Falęckiego (1678-1756) – dzieło unieśmiertelnione, a zarazem skazane na banicję ze świata literatury jednym prześmiewczym gestem Ignacego Krasickiego. W swojej epoce cieszyło się uznaniem, aby następnie stać się symbolem saskiego obskurantyzmu i ciemnoty. Teraz wraca, aby upomnieć się o należne mu miejsce. Jakie? Tu ipse, Lector benevole, diiudices. [Osądź sam, miły Czytelniku] Już był wyciskał...
Mikołaj z Błonia należy do szczupłego grona pisarzy polskiego średniowiecza, których dzieła zyskały rozgłos europejski najpierw w obiegu rękopiśmiennym, a następnie w druku. Jego traktat Sacramentale tłoczono między 1480 a 1600 w ponad 40 edycjach, licznych wydań między 1493 a 1613 doczekała się także kolekcja jego kazań de tempore i de sanctis. Monografia dr Lidii Grzybowskiej ujawnia zatem swą istotną wartość już poprzez to, że wypełnia dotkliwą lukę w badaniach nad autorem...
Ogród Panieński Wespazjana Kochowskiego (1633-1700) – późnobarokowe, poetyckie kompendium mariologii i zarazem największy w polskim piśmiennictwie zbiór niemal tysiąca sześciuset łacińskich tytułów Najświętszej Maryi Panny, niezwykłe świadectwo pobożności, kunsztu i erudycji autora oraz swoisty przewodnik po dawnej literaturze, symbolice i metaforyce maryjnej. Dzieło udostępniane Czytelnikom po raz pierwszy w całości w naukowym opracowaniu po 340 latach od editio princeps (16...
Kolejny tom serii Bibliotheca litterarum medii aevi wydawanej przez Pracownię literatury Średniowiecza IBL PAN zawiera tekst łaciński i przekład poematu biblijnego pt. Księga Tobiasza autorstwa Mateusza z Vendôme (XII w.). Poeta ten znany był w średniowieczu przede wszystkim jako autor popularnego podręcznika sztuki poetyckiej Ars versificatoria (ok. 1175). Nieco później powstała Księga Tobiasza (ok. 1185) stanowi nie tylko wierszowane opracowanie historii biblijnego Tobiasza...
