„Powinna być nieufnością” – pisał Stanisław Barańczak o poezji współczesnej. – „Powinna być nieufnością, bo tylko to usprawiedliwia dzisiaj jej istnienie. Im szerszy zasięg ma jakiś środek wypowiedzi, tym usilniej stara się odzwyczaić nas od myślenia, wpoić nam te czy inne prawdy absolutne, podporządkować nas określonym systemom wartości, zmusić nas do takich czy innych zachowań”. Swoją twórczością poetycką autor Widokówki z tego świata raz po raz mówi: „Sprawdzam!”. Z podejr...
W Dekreacji Anne Carson podejmuje próbę przekroczenia własnego „ja”, by oddać głos temu, co niewyrażalne i radykalnie odmienne. Przy pomocy naświetlających się wzajemnie utworów, w kolażu literackich form i stylów – od wierszy, przez krytyczno-filozoficzne eseje i dialogi, po operę poetycką – kieruje wzrok ku postaciom, które, mówiąc słowami Simone Weil, „uczestniczyły w kreacji świata przez dekreację samych siebie”. Pisze m.in. o Samuelu Becketcie, Marguerite Porete, Safonie...
Jacek Łukasiewicz należy do grona najbardziej wpływowych powojennych krytyków. Jego eseje oraz szkice, a także rozumienie społecznej roli piśmiennictwa i krytyki, odcisnęły istotny ślad w dyskusji o literaturze współczesnej. Pisane od lat sześćdziesiątych do śmierci autora w 2021 roku książki, artykuły oraz notatki krytyczne składają się na wielowątkowe i niezmiennie aktualne dzieło. Przygotowany przez Pawła Mackiewicza wybór zawiera najistotniejsze, szeroko komentowane tekst...
Kiedy po drugiej wojnie światowej doszło do migracji ludności, a także przemieszczeń ocalałego mienia, w tym dóbr kultury, liczne księgozbiory, gromadzone często od pokoleń, uległy podziałom i rozproszeniu. Na skutek zmiany granic wiele materiałów pochodzących z bibliotek mniejszości religijnych, etnicznych oraz ruchów społecznych znalazło się w kolekcjach publicznych i prywatnych. Dzięki badaniom proweniencyjnym zbiory te stanowią dziś cenne źródło pozwalające lepiej poznać ...
W atmosferze znudzenia i letargu popołudniowej godziny panna Miami Mouth snuje wizje awansu do Socjety. Dla przybyszów spoza miasta, a zwłaszcza dla czarnej rodziny, Wyższe Sfery są zamknięte, trzeba się do nich „podkopać” lub szarżować na uzbrojonych strażników, jak wyobraża to sobie Miami. Wyrusza więc z rodziną w podróż przez dżunglę w kierunku czarownego miasta Cuna-Cuna, symbolu rajskich fantazji. "Smutek w tropikach" przypatruje się szansom na emancypację w kolonialnyc...
"Szkoła ćwiczeń" to poemat zawieszony w czasie, między działaniami wojennymi z lat 1916–1918 oraz Jamajką u schyłku XX stulecia. Ishion Hutchinson przypomina o karaibskich żołnierzach, którzy wzięli udział w wielkiej wojnie, walcząc na Bliskim Wschodzie po stronie Imperium Brytyjskiego. Wyobrażenie o ich codzienności autor przeplata narracją o dorastającym siedemdziesiąt lat później (trzy dekady po odzyskaniu przez Jamajkę niepodległości) chłopcu, który konfrontuje własne doś...
"Robinson Crusoe" jest jednym z tych tekstów literackich, które zna każdy. Znajomość powieści Daniela Defoe często ogranicza się jednak – podobnie jak w przypadku "Hamleta" czy "Don Kiszota" – do kojarzenia wybranych obrazów, motywów i treści, będących częścią zbiorowej wyobraźni. Od imienia głównego bohatera pochodzi też określenie „robinsonada”, czyli opowieść o pełnej przygód podróży, podczas której bohater trafia, zwykle samotnie, w bezludne miejsce, gdzie kierując się ro...
Jan Nowak-Jeziorański jest jedną z najważniejszych postaci najnowszej historii Polski. W czasie wojny trzykrotnie odbywał niebezpieczne misje, dostarczając tajne dokumenty rządowi polskiemu na uchodźstwie. Po 1945 roku nieprzerwanie działał na rzecz odzyskania przez Polskę suwerenności, najpierw jako dziennikarz BBC, a później, przez niemal ćwierć wieku, jako dyrektor Radia Wolna Europa. Po 1989 roku starał się o przystąpienie Polski do NATO i Unii Europejskiej. Czterotomowa ...
Z perspektywy czasu listy pisane i otrzymywane przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego wydają się najcenniejszym źródłem do dziejów Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Niniejszy tom zbiera korespondencję Jana Nowaka z Adamem Ciołkoszem, jednym z liderów PPS poza krajem, oraz ze znakomitym publicystą Aleksandrem Bregmanem. Ciołkosz i Bregman należeli do wąskiego grona kluczowych współpracowników Radia. Ich zainteresowania, obejmujące sytuację polityczną w kraju i za granicą, dzie...
„Lucinella” zaczyna się jak klasyczna satyra na środowisko literackie. Od pierwszego zdania wszystko wskazuje na to, że mamy do czynienia z książką obśmiewającą mieszkańców słynnej kolonii pisarskiej Yaddo pod Nowym Jorkiem. Segal ukazuje zamkniętą społeczność poetów, krytyków i wydawców, których trawią jednakowe koszmary, lęki i nadzieje. Tytułowa bohaterka miota się pomiędzy nudną codziennością a własnym wyobrażeniem o sobie jako pisarce, między pragnieniem a niemożnością t...
Rafał Habielski, Paweł Machcewicz, „Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa w latach 1950–1975” Powstałe z inicjatywy Stanów Zjednoczonych Radio Wolna Europa było jednym z najważniejszych oręży Zachodu w zimnej wojnie. To dzięki RWE przełamany został monopol informacyjny reżimów komunistycznych za żelazną kurtyną. Cele Radia były polityczne, ale podejmowało ono różne tematy – mówiło o sprawach międzynarodowych, sytuacji w bloku wschodnim i na Zachodzie, o literaturze, muzyce, s...
Punktem wyjścia tej książki jest teza o nieprzekładalności literatury – nieprzekładalności, która, paradoksalnie, zostaje uznana za rację bytu przekładu. Jarniewicz rozwija koncepcję autorskiego, twórczego charakteru pracy tłumacza, występującego w wielu rolach: pisarza, antologisty, krytyka, popularyzatora. Stawia nieoczywiste pytania o to, czy tłumacze mogą sobie pozwolić na czułość albo czy wolno im kłamać. Pyta o granicę, za którą przekład staje się plagiatem, o miejsce k...
Znajdująca się na wrocławskim Rynku kamienica Pod Złotym Słońcem to jedna z najzasobniejszych i najlepiej zachowanych rezydencji miejskich w Europie Środkowej. Jej historia pełna jest niespodzianek i wręcz sensacyjnych ustaleń. Piotr Oszczanowski i Arkadiusz Dobrzyniecki relacjonują dzieje domu od wczesnego średniowiecza po dzień dzisiejszy, przedstawiają sylwetki jego kolejnych właścicieli, a przede wszystkim na nowo odczytują zachowane dekoracje malarskie i rzeźbiarskie z c...
Przez dwieście lat działalności Zakładu Narodowego im. Ossolińskich gromadzono w nim kolekcje, które stanowiły zarówno znaczące zabytki kultury, jak i ważny materiał źródłowy do badań naukowych w podstawowych dziedzinach humanistyki. Niniejsza publikacja zwraca uwagę na nieprzemijającą wartość tej instytucji, jaką tworzą jej zbiory biblioteczne i muzealne; wartość, którą należy doceniać nie tylko w okresie dramatycznych zwrotów historii, ale i w czasie względnej stabilizacji....
Kazimierz Zaliwski snuje opowieść, w której stara się zrozumieć, co wpłynęło na jego obecną sytuację oraz poczucie klęski. Wraca pamięcią do nieodległej przeszłości, kiedy jako absolwent gimnazjum i dobrze zapowiadający się literat postanowił zostać robotnikiem w fabryce. Uwiedziony postępowymi doktrynami i hasłami (jak utylitaryzm, praca organiczna czy praca u podstaw) zapragnął stać się kimś wytwarzającym konkretne i przydatne wszystkim przedmioty. „Fachowiec” nie jest jedn...
„Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem” w opracowaniu Stanisława Pigonia, z aneksem Juliana Maślanki Poetycka wizja Litwy lat 1811 i 1812, spisana przez Adama Mickiewicza dwie dekady później, na emigracji w Paryżu. „Opus magnum” poety i jego ostatni duży utwór. Przez kolejne pokolenia Polaków uważany za epopeję narodową, „Pan Tadeusz” (1834) nie przestaje zachwycać. Olśniewa nie tylko kreacją świata, ...
Z okazji kolejnych znaczących jubileuszy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich powstało wiele ważnych tekstów – nie tylko omawiających historię i zbiory Instytucji, ale często też świetnych literacko impresji i wspomnień. W pierwszej części tegorocznej antologii zebrano najciekawsze wypowiedzi powstałe przy okazji kolejnych rocznic – od 100-lecia świętowanego we Lwowie w 1917 roku do 190-lecia obchodzonego w 2007 roku we Wrocławiu. Znalazły się tu dzieła twórców takich jak Korn...
Po nieudanej próbie samobójczej Christine Lavant zgłosiła się do kliniki psychiatrycznej w Klagenfurcie, gdzie spędziła sześć tygodni – był rok 1935, przyszła autorka miała dwadzieścia lat. Ów obraz z przeszłości został wywołany i poddany obróbce literackiej jako „Zapiski z domu wariatów” ponad dekadę później, aczkolwiek pierwsza niemiecka edycja ukazała się dopiero w 2001 roku. Lavant nie odważyła się wydać tej książki za życia – być może nie tylko ze względów osobistych, al...
Dwa stulecia istnienia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich przedstawione w formie montażu świadectw. Na książkę złożył się bogaty wybór ilustracji i zapisów (zarówno drukowanych, jak i pozostających w rękopisach) pochodzących z dzienników, wspomnień, a także listów, dokumentów, wywiadów i innych tekstów prasowych oraz – w końcowym etapie opowieści – nagranych relacji. Dzięki starannemu wyborowi powstała kompozycja, która odzwierciedla dzieje instytucji, począwszy od pomysłu n...
Książka jest drugim, uaktualnionym wydaniem monografii jednego z największych i najpiękniejszych cmentarzy w Polsce – Powązek. Obecnie wpisane są one do rejestru zabytków. Tadeusz Rudkowski, opowiadając o nekropolii, skupia uwagę nie tylko na pochowanych tam wybitnych Polakach, ale także koncentruje się na warstwie estetycznej cmentarza - formach i tworzywie nagrobków oraz ich twórcach. Nie bez powodu utarło się stwierdzenie, iż Powązki są „muzeum rzeźby warszawskiej”. W prz...
Pierwsze wydanie w serii wielkiego dramatu romantycznego poety, publikowane w 200 rocznicę jego urodzin.
"Horsztyński" jest arcydziełem. To dramat fascynujący i porażający, szczytowe arcydzieło pesymizmu i daleka zapowiedź mistycznej fazy twórczości, dzieło bluźniercze i zawierające głębokie intuicje metafizyczne, tekst o utracie wiary i o poszukiwaniu własnej tożsamości, o odkrywaniu głębin „ja”.
Jarosław Ławski, Wstęp
Tadeusz Różewicz, „Wybór poezji” Wstęp i opracowanie: Andrzej Skrendo Biografię Tadeusza Różewicza można opowiedzieć na dwa sposoby: albo w trybie bezosobowej, encyklopedycznej informacji, albo przyjmując założenie, że mamy do czynienia z kreacją, która stanowi pewien wymiar twórczości artystycznej. Pierwsza perspektywa daje obraz w miarę pewny, ale dość ubogi, druga – mniej pewny, ale pełniejszy i ciekawszy. Andrzej Skrendo wybiera tę drugą możliwość. W jego odczytaniu biog...
Po dwudziestu latach od Nagrody Nobla popularność dzieła Wisławy Szymborskiej nie słabnie. Ta poezja powściągliwości uczuć, przewrotnego humoru, filozoficznej głębi oraz przenikliwego namysłu nad tym, kim jest człowiek, doczekała się tak wielu komentarzy naukowych i krytycznych, że wypełniłyby one dużą bibliotekę. Po wiersze Noblistki chętnie sięgają miłośnicy poezji, w szkolnej oraz uniwersyteckiej edukacji nie sposób pominąć nazwiska Szymborskiej, a jej wiersze inspirują mu...
Podróże Józefa Maksymiliana Ossolińskiego przez kraje niemieckie w 1792 roku, rękopisy Stanisława Ignacego Witkiewicza, portrety artystów w grafice polskiej XX i XXI wieku – to tylko niektóre tematy tej książki. Poszczególne prelekcje wygłaszane były przez pracowników merytorycznych Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w ramach popularyzatorskiego cyklu „Z ossolińskiej kolekcji”. Jego ideą jest prezentacja bibliotecznych i muzealnych zbiorów instytucji, i to one są punktem wyj...