Uniwersytet Krakowski ma długą tradycję edycji źródeł dotyczących jego najstarszych dziejów. Pomimo tego, że w 1719 roku spłonęła część archiwum złożonego w Kolegium Prawniczym przy ul. Grodzkiej, w tym statuty uniwersyteckie, zachowały się księgi urzędowe i akta gospodarcze pozostałych wydziałów gromadzone w skarbcu, bibliotece i archiwum w Kolegium Większym. Dla odtworzenia organizacji i sposobu funkcjonowania Uniwersytetu najważniejszą kategorię źródeł stanowią księgi urzę...
[...] Historyk w źródłach jak w lustrach stara się odnaleźć odbicie tego, co bezpowrotnie minęło. Tylko te lustra są często potrzaskane, zmatowiałe, skorodowane, nadgryzione zębem czasu. Nie do końca da się ustalić, czy stanowią one odbicie rzeczywistości, czy też są odbiciem innego odbicia, czy powielają jakiś fałszywy i zdeformowan refleks. Innymi słowy, niekoniecznie w źródłach historyk znajduje wierny obraz tego, co minęło. Bardzo często bowiem źródła historyczne są zapis...
Dla historyków diariusze były najpierw znakomitymi źródłami faktograficznymi, zwłaszcza w biografistyce i historii społeczno-politycznej. Później, wraz z poszerzaniem kwestionariusza badawczego i pogłębioną refleksją, stały się niezbędnym elementem badań nad kulturą, piśmiennością i mentalnością. Dziś są intensywnie badane w związku z refleksją nad samoświadectwami (ego-dokumentami). Dokonało się zatem znaczące przesunięcie zainteresowań od sfery czystych faktów, poprawnej ch...
Przygotowania do wojny w Inflantach ruszyły w styczniu 1557 r., kiedy sejm uchwalił zwołanie pospolitego ruszenia. Jeszcze w tym samym miesiącu wystawiono listy przypowiednie dla rotmistrzów, mających przystąpić do werbunku zaciężnych. W końcu kwietnia wojsko królewskie zebrało się na Podlasiu, pod wsią Łosice. Stamtąd, przez Wilno, gdzie w połowie czerwca połączyło się z siłami litewskimi, wyruszyło dalej na północ. Ostatecznie armia szacowana na 50 000 ludzi wyruszyła na pr...
Niniejszy tom jest kontynuacją edycji źródeł dotyczących wojny z Mołdawią w 1538 r. i obejmuje księgę 33, w której notowane były wypłaty wynagrodzenia dla żołnierzy, księgę 34 zawierającą wykazy utraconego ekwipunku oraz księgę 35 z rejestrami popisowymi rot przyjmowanych na służbę. Zawarte w tych księgach wpisy dotyczą okresu od 18 grudnia 1557 do 30 sierpnia 1558 r. Wszystkie trzy publikowane księgi spisane zostały w języku polskim z licznymi łacińskimi wtrętami. (ze Wstę...
Letnia wyprawa mołdawska 1538 r. była konsekwencją nie tylko ofensywnych działań hospodara mołdawskiego, lecz także fiaska związanego ze zwołaniem pospolitego ruszenia w 1537 r. Ten tak zwany rokosz lwowski był kwintesencją zdolności organizacyjnych i bojowych armii szlacheckiej. Początek 1538 r. przyniósł kolejną klęskę, którą poniosły nieliczne wojska polskie w starciu z Mołdawianami nad rzeką Seret. Obradujący wówczas sejm piotrkowski (18 stycznia - 28 lutego) podjął decyz...
Prezentowana praca przedstawia „tradycję grunwaldzką” w świetle piśmiennictwa kaznodziejskiego końca średniowiecza oraz edycję krytyczną zidentyfikowanych dotychczas tekstów „kazań grunwaldzkich” i materiałów do kazań, głoszonych na święto Rozesłania Apostołów/Divisio Apostolorum (15 lipca), które prezentujemy w drugiej części pracy. „Tradycję grunwaldzką” przedstawiamy na szerszym tle długiego, polifonicznego procesu upamiętniania bitwy w polskim średniowieczu, jednej z najw...
[...] W nurt tych badań wpisuje się publikowany niżej katalog, proponując nieco inną perspektywę. Zawiera on bowiem zabytki sfragistyczne związane z dynastią Jagiellonów rozumianą jako wielka rodzina obejmująca zstępnych po Władysławie Jagielle zarówno tych, którzy nosili koronę polską, węgierską lub czeską, jak i takich, którzy nie zasiedli na żadnym tronie. Uwzględnia również pieczęcie monarszych małżonek, córek i bastardów, a także inne sigilla, które przez swą formę i fun...
Przedmiotem niniejszej edycji jest księga podskarbińska z lat 1474 i 1475 z serii Rachunków Królewskich, opatrzona sygnaturą 18. Księga [...] dokumentuje wysiłek i możliwości finansowe państwa w burzliwym okresie konfliktu Jagiellonów z królem Węgier Maciejem Korwinem o utwierdzenie Kazimierza Jagiellończyka na tronie czeskim. Jest to rejestr przychodów i rozchodów prowadzonych przez podskarbiego Tomasza Trąbczyńskiego w trudnym wojennym roku 1474, którego kulminacją była ni...
Przedmiotem niniejszej edycji jest niezwykle cenne źródło obejmujące rachunki księcia Janusza II z lat 1477-1485, 1487-1490, jednego z najwybitniejszych Piastów mazowieckich w drugiej połowie XV wieku , pretendenta do tronu polskiego. Rachunki dostarczają nam nie tylko informacji na temat dworu i skarbowości, lecz także polityki wewnętrznej i zewnętrznej prowadzonej przez Piasta mazowieckiego. Zawierają też cenny materiał do dziejów parlamentaryzmu mazowieckiego oraz przekazy...
Zakres chronologiczny, który przyjęliśmy w naszej pracy, to lata 1385-1506. W zasadzie aż do czasów króla Kazimierza Wielkiego włącznie historyk może posiadać dobre rozeznanie w całości edycji źródłowych do swoic badań i samodzielnie dotrzeć do wydanych źródeł. Od schyłku XIV w. jest to niemożliwe, okres pierwszych Jagiellonów charakteryzuje się bowiem m.in. dużym wzrostem produkcji piśmienniczej. W ciągu owych 120 lat powstało o wiele więcej źródeł niż w całym okresie od X d...
„Rejestr popisowy ciężkozbrojnych pocztów dworzan konnych króla Zygmunta I Starego z lat 1518-1525” wydany przez Agnieszkę Januszek-Sieradzką i Andrzeja Gładysza, stanowią kolejny tom z serii „Folia Jagellonica. Fontes” – pokłosia imponującego skalą przedsięwzięcia, jakim jest międzynarodowy grant Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Epoka jagiellońska i jej dziedzictwo w I Rzeczypospolitej do 1795 roku”. Książka została wydana dzięki współpracy Towarzystwa Naukowego „So...
„Ramy chronologiczne funkcjonowania dwory Zygmunta nie są łatwe do precyzyjnego wyznaczenia z powodu niemożności wskazania jego dokładnego początku. Z pewnością Jagiellończyk miał własną służbę wcześniej, ale najstarszy zapis o jego dworzaninie pojawił się dopiero 2 lutego 1493 r. i dotyczył Krzysztofa Szydłowieckiego. Datę tę wypada uznać za pierwszą pewną cezurę czasową w dziejach dworu królewicza. [...] Podstawą źródłową niniejszego opracowania są przechowywane w Archiw...
"Rozpoczęte w 1905 roku przez dyrektora warszawskiego Archiwum Głównego Akt Dawnych Teodora Wierzbowskiego wydanie sumariusza dokumentów wpisanych do ksiąg Metryki Koronnej, znanego dziś powszechnie pod skróconym tytułem Matricularum Regni Poloniae Summaria, jest bardzo ważnym momentem w dziejach badań nad historią Polski w średniowieczu i czasach nowożytnych. Wynika to ze znaczenia uprzystępnionego szerszemu gronu badaczy źródła. Pod nazwą Metryki Koronnej kryją się bowiem k...
„Rejestr popisowy ciężkozbrojnych pocztów dworzan konnych króla Zygmunta I Starego z lat 1518-1525” wydany przez Agnieszkę Januszek-Sieradzką i Andrzeja Gładysza, stanowią kolejny tom z serii „Folia Jagellonica. Fontes” – pokłosia imponującego skalą przedsięwzięcia, jakim jest międzynarodowy grant Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Epoka jagiellońska i jej dziedzictwo w I Rzeczypospolitej do 1795 roku”.
"Przechowywany w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie zbiór rejestrów popisowych wojska koronnego (Oddział 85 Archiwum Skarbu Koronnego) zawiera liczne materiały związane z rachunkowością wojska polskiego, szczególnie w okresie panowania ostatnich dwóch Jagiellonów. Większość ksiąg została sporządzona na podstawie specyficznego formularza kancelaryjnego, który zakładał wpisanie do księgi składu osobowego całego oddziału jazy lub piechoty, poczynając od nazwiska rotmistrza...
"Edycja dotyczy listów książąt, duchowieństwa, szlachty, miast i mieszczan polskich od najstarszych, pochodzących jeszcze z XIV stulecia, aż po rok 1497, który poprzez zakończenie tzw. wojny popiej, zamykał pierwszy okres funkcjonowania Gdańska i całych Prus Królewskich w ramach Królestwa Polskiego, co zapoczątkowane zostało inkorporacją z roku 1454, a potwierdzone drugim pokojem toruńskim z 1466 r. Zgodnie z założeniami projektu edytorskiego dotyczącego źródeł epistolarnych ...
Pamięć i miasto stają się dla współczesnej humanistyki niezwykle atrakcyjnymi narzędziami i polami badawczymi. Sporządzenie jakiegokolwiek zarysu stanu badań w tym zakresie wymagałoby już w tym momencie wyjścia od wielostronicowej bibliografii zagadnienia, które przecież nie należy do jednorodnych. Miasto bowiem, podobnie jak i pamięć, jest analizowane w wielu perspektywach i ujęciach. Z tej racji nawet defniowanie pojęć – miasta i pamięci – napotyka na przeszkody. Jasnych ro...
Zbiór artykułów Jana J. Milewskiego, które ukazywały się w materiałach pokonferencyjnych w latach 1997-2016. Jedynym, niepublikowanym do tej pory artykułem jest artykuł "Janina Kozłowska-Studnicka - archiwistka i działaczka społeczna", który wygłoszony został podczas konferencji w Grodnie w 2019 r.
Książka poświęcona pamięci Anatola Wakuluka, Zbigniewa Krzywickiego i Andrzeja Gajewskiego. Spis treści: Wstęp /9 Darczyńcy /12 Anatol oczami bliskich - wspomnienia rodziny (Anatol Wakuluk 1953-2004) - Anna, Paweł i Ilona Wakulukowie /13 Zbyszek (Zbigniew Krzywicki 1948-2015) - Bogusława Warakomska-Krzywicka /17 Biogram Taty (Andrzej Gajewski 1944-2016) - Izabela Kraśnicka /25 Wspomnienia o moich przyjaciołach - Wiesław Kuczyński /30 Rozdział I. Odzyskanie niepod...
Materiały po konferencji "Astronomiczne dokonania Mikołaja Kopernika podczas pobytu w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim" z dnia 22 października 2020 roku. Spis treści: Wprowadzenie /7 K. Mikulski - Mikołaj Kopernik w Lidzbarku Warmińskim /9 J.P. Szubiakowski - Model układu świata w Małym Komentarzyku (1509-1512) Mikołaja Kopernika /19 A. Szweda - Jeszcze o graffitach w krużgankach zamku biskupiego w Lidzbarku Warmińskim /45 J. Sikorski - Mikołaj Kopernik jako lek...
