Książka Mariusza Gołąba pt. Ukryte ogrody, nieobecne przestrzenie. Literackie i kulturowe metafory współczesności łączy aspekt antropologiczny podjętych rozważań literaturoznawczych z szeroką perspektywą porównawczą, w której Autor umieszcza literaturę jako zjawisko kulturowe. Pokazuje, jak literatura wchodzi w dialog z modelowymi obrazami kultury, przekształcając lub spowinowacając odległe zjawiska i światopoglądy. Stanowi ważny i dynamiczny, myślowo i narracyjnie ...
W książce tej próbuję zdać relację z przesunięć estetycznych i programowych w ostatnich trzech dekadach, uzupełniając obraz liryki zaangażowanej, opisanej przeze mnie we Wspólnym mianowniku (2020), o jego drugie skrzydło: neoliberalną, centrową poezję nowego mieszczaństwa, wyrosłą z buntu przeciwko polityczności literatury i alegorycznym językom wysokiego modernizmu. Część pierwszą poświęcam w większości twórcom uznanym w późnych latach dziewięćdziesiątych za towarzyszy lubbe...
Jak właściwie myśleć dzisiaj o teorii literatury? Jak ją uprawiać? Czy teoria jest potrzebna literaturze? Czy może tylko literaturoznawcom? Pytania te stawiano sobie przez cały XX wiek, ale od końca lat 60., wraz z tzw. Kryzysem teorii w wiedzy o literaturze okazały się one szczególnie ważne. Książka Anny Burzyńskiej opowiada o sytuacji teorii po strukturalizmie, kiedy to dla wielu badaczy literatury (zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych i we Francji) stało się jasne, że tworzen...
To praca poświęcona promocji kultu arcybiskupa Canterbury - św. Tomasza Becketa. Święty - przedstawiany jako naśladowca Chrystusa to jeden z ważniejszych wątków chrześcijańskiej literatury hagiograficznej. Praca jest analiza teologicznych podstaw pojęcia Alter Christus, źródeł pisanych związanych z kultem św. Tomasza Becketa i artystycznej oprawy tego kultu. Przynosi także omówienie kształtu grobu męczennika wzorowanego na grobie Chrystusa w Jerozolimie i ikonografii now...
Wyboru pomieszczonych w tej książce tekstów nie dokonała ich autorka. Są one różnego autoramentu: od krytyki po eseje i rozprawy historycznoliterackie, a nawet studium z historii idei. Pochodzą z różnych miejsc na przestrzeni trzydziestu kilku lat a pisane były na granicy wieków i dwóch różnych epok. Czy ich autorka zaaprobowałaby taki ich wybór i taki ich porządek? Czy nie kłamią one jej głosowi i myślom i czy nie wystawiają ich na szwank bardziej, niż to się zwykle my...
Bożonarodzeniowa choinka i jej ozdoby są znakami symbolicznymi o wieloplanowych sensach, różnorodnej motywacji i funkcjach. Współczesny Polak przypisuje im przede wszystkim funkcje estetyczne. Jednakże odgrywają one również rolę przedmiotów o funkcji religijnej, w pierwszym rzędzie związanych z chrześcijaństwem, gdyż świąteczna jodełka stała się symbolem narodzenia Chrystusa oraz rajskich drzew. Zwyczaj choinki powstał zarazem z ludowych obyczajów o funkcji magicznej, dlatego...
„Zło, moralność i śmierć są nie tylko popularnymi tematami w japońskim folklorze, ale zdają się być wręcz tematem centralnym japońskiej tradycji: niemal każdy festiwal, rytuał i zwyczaj odnosi się do powiązań między żyjącymi a zmarłymi, między żyjącą rodziną, a jej zmarłymi przodkami, między teraźniejszością a przeszłością” Michiko Iwasaka, Barre Toelken, Ghosts and the Japanese: Cultural Experience in Japanese Death Legends Książka Doroty Barańskej pokazuje, ż...
Karol Ludwik Koniński to pisarz niezwykły, nie mający swoich poprzedników ani następców w literaturze polskiej, z rodziny wielkich gwałtowników chrześcijańskich: Pawłów i Orygenesów, Pascalów i Newmanów, Kierkegaardów i Mounierów. W dwudziestoleciu międzywojennym zajmujący ważną i bardzo własną pozycję w życiu intelektualnym – Irzykowski zaliczał go do pierwszej dziesiątki publicystów – dziś prawie nieznany przez szerokie kręgi czytelników, wyłączony z żywego obiegu kulturowe...
Rozprawa Anioł Ślązak Mickiewicza prezentuje różne przejawy obecności wrocławskiego mistyka w twórczości autora Dziadów. Zawiera studium o miejscach w poezji Mickiewicza zainspirowanych lekturą wrocławskiego poety, który budzi w Polsce i na świecie niesłabnące zainteresowanie. Kondensacja myśli w aforystycznych formułach i siła emocji sprawiają, że epigramaty Ślązaka mogą być odbierane nie tylko jako wyrażony językiem poetyckim system teologiczny, ale też jako ...
Alternatywność jest pojęciem szeroko wykorzystywanym w teoriach światów tekstowych i przestrzeni mentalnych. Badacze tych zagadnień analizują przede wszystkim negację. Pojęcie alternatywności ma zastosowanie zwłaszcza do takich konstrukcji, w których pojawia się nie jeden, lecz dwa pakiety treści pojęciowej – negacja jest tu więc doskonałym przykładem, gdyż profiluje alternatywę, dwie sytuacje, z których jedna, negatywna, jest opisana, a druga, pozytywna, implikowana. Najnows...
Według nazistów, „kultura” była pierwotnie prostym odwzorowaniem natury: ludzie oddawali cześć drzewom i rzekom, spółkowali, żywili się i walczyli tak jak inne zwierzęta, bronili tylko i wyłącznie własnego stada. Wynaturzenie nastąpiło wraz z przybyciem Semitów do Grecji, z ewangelizacją i narzuconym przez nią judeochrześcijaństwem, w końcu z Wielką Rewolucją Francuską, która nadała ostateczny kształt ich absurdalnym konstruktom ideologicznym (równość, współczucie, abstrakcyj...
Książka Marty Smolińskiej Haptyczność poszerzona… należy do rzadkiego gatunku prac, w których wysoka świadomość metodologiczna i oryginalność koncepcji idzie w parze ze świetnym rozeznaniem w obszarze nowoczesnej i współczesnej sztuki. Tytułowa „haptyczność poszerzona” określać ma zdolność postrzegania i przeżywania przynależną czującej i myślącej podmiotowości, angażującą tyleż zmysły, co emocje i umysł. Pisząc o realizacjach angażujących i tematyzujących różne wymiary zmysł...
Ufundowany przez biskupa Jana Konarskiego (zm. 1525) w katedrze wawelskiej nagrobek własny to najstarszy w Polsce wyrzeźbiony przez Włochów pomnik z figurą zmarłego. Nie został jednak dotąd systematycznie zbadany. Dlatego niniejsza książka wypełnia dotkliwą lukę w badaniach sztuki XVI wieku w Polsce. Czytelnik dowiaduje się najpierw o zasługach ordynariusza na polu fundacji artystycznych. Podobnie jak królowa Elżbieta Rakuszanka w kaplicy Jana Olbrachta, Konarski ograniczył s...
Paryż należy niewątpliwie do najpiękniejszych miast świata. Dumni są ze swojej stolicy Francuzi, podążają od wieków do niego cudzoziemcy. Doczekał się wspaniałej legendy jako miasto artystów i poetów, nadsekwańskich bukinistów i włóczących się po ulicach clochardów, jako miasto pełne skarbów sztuki, Notre Dame i Louvre'u, Montmartre i Montparnasse... Autor niniejszej książki miał szczęście mieszkać w tym mieście przez cztery lata. Pracował w latach 1984-1988 w Insti...
W ostatnich latach życia polemiczny odruch pojawiał się u profesora Henryka Markiewicza ze zwiększoną częstotliwością. Działo się tak zapewne zarówno dlatego, że mniej niż dotąd pochłonięty poważną pracą własną, uważniej śledził bieżące życie naukowe, jak i z tego głównie względu, że spora część tendencji i postaw badawczych, wyłaniających się z postmodernistycznego paradygmatu, napotykała na opór jego racjonalności, wychodziła poza aksjologiczną ramę, w obrębie której pracow...
W monografii uderzają dwie sprawności: bardzo dokładna analiza tekstów oparta na regule close reading, a z drugiej strony znakomite rozpoznanie teoretycznych tekstów z dziedziny współczesnej lingwistyki, komparatystyki, także filozofii, edytorstwa i teatrologii, które wspomagają i pogłębiają intuicyjne rozpoznania Chojnowskiego-czytelnika […].[Autor rozprawy] jako odbiorca i komentator twórczości Lachmanna, chętnie wykorzystuje prywatne dokumenty biograficzne: materiały ...
Zebrane w niniejszym tomie artykuły przedstawiają różne aspekty badań nad tłumaczami – są to przyczynki do ich biografii, studia na temat konkretnych projektów przekładowych i obranych w nich strategii translatorskich, szkice dotyczące widoczności tłumaczy w tekście i różnych aspektów socjologii przekładu; wszystkie one dotyczą badań prowadzonych aktualnie w Polsce i w Niemczech, w różny sposób realizujących postulaty Translator Studies i socjologii, a nawet polityki przekład...
Monografia Stulecie poetek polskich ukazuje twórczość znanych i mniej znanych polskich poetek (a także kilku obcych, literaturze polskiej przyswojonych), powstającą od początku XX do drugiej dekady XXI wieku – ich działalność zarówno poetycką, jak i tłumaczeniową, a także tę adresowaną do młodego odbiorcy. W nowych odczytaniach powracają zarówno autorki wielokrotnie już opisywane, o utrwalonej pozycji w literaturze: Kazimiera Iłłakowiczówna, Maria Pawlikowska-Jasnor...
Tom studiów Święci i świętość w języku, literaturze i kulturze to przedsięwzięcie i ambitne, i potrzebne. Ambitne, bo wzrok badaczy próbuje ogarnąć bardzo szeroki, interdyscyplinarny materiał. Potrzebne, bo wychodzące naprzeciw przemianom zachodzącym we współczesnej kulturze i nauce. Monografia ta to swoista – bo naukowa – sylwa. To las rzeczy, czy raczej chór głosów zróżnicowanych i osobnych. Odnajdziemy w nim wypowiedzi historyków literatury dawnej i współczesnej,...
Miejsce przewodnika wśród dzisiejszych gatunków piśmiennictwa uświadamia nam zakres zmian w kulturze współczesnej. Z gatunku peryferyjnego staje się on gatunkiem centralnym. W coraz większym stopniu jest nie tylko nośnikiem treści poznawczych i użytkowych, ale bywa także swoistym instruktażem przeżywania przestrzeni – miasta i natury. Ale równocześnie obserwujemy proces dostosowania literatury do jej „przewodnikowego” rozumienia. Powieści stają się źródłem scenariuszy wędrówe...
"Sebastian Porzuczek podjął się w swej książce rozpatrzenia jednego z najtrudniejszych, a także najważniejszych, problemów, jakie przed człowiekiem (i innymi istotami) stawia życie, a przed literaturą i sztuką – ludzkie doświadczenie. Jednym z powodów tej trudności – który w pracy zajmuje istotne miejsce – jest to, że fenomen i wydarzenie bólu nie dają do siebie dostępu – tyleż ludzkiej świadomości, co dyskursywnemu czy obrazowemu opracowaniu. Sposoby transmitowania tego dotk...
Głównym zamysłem badawczym książki jest próba przedstawienia morfologii wyjątkowego momentu w dziejach modernizmu, jakim była „rewolucyjna” de facto zmiana estetyczna w zakresie „kultury oka” i „kultury ucha”, „wizualności” i „fonosystemu” w literaturze. Łaciński termin tristitia (smutek, melancholia) kojarzy się w tym zestawieniu z Tristanem, bohaterem celtyckiej legendy, a tristitia moderna to parafraza określenia „nowa pobożność” (devotio mode...
W książce analizowane są wybrane utwory, które zostały uznane za topografie literackie (m.in. antologie z „regionalnym adresem”, powieści Szczepana Twardocha, Aleksandra Bumgardtena, reportaże Witolda Zaleskiego, Filipa Springera, eseje Mariusza Jochemczyka, wiersze Feliksa Netza, księdza Jerzego Szymika oraz sylwiczne utwory Wojciecha Nowickiego i Tomasza Różyckiego). Dzieli je wiele: reprezentują różne gatunki literackie, sytuują się w odmiennych kontekstach i obiegach, aut...
„Wszystko jest obłędem i sprzecznością w urządzeniach ludzkich” – pisze Jean-Jacques Rousseau, jeden z najważniejszych myślicieli oświeceniowych, ten, od którego pism rozpoczyna swą wielką karierę pojęcie autentyczności. Trudna historia autentyczności odciska się na współczesnym statusie tego zjawiska – wielokrotnie skompromitowanego, ale zarazem nieznośnie obecnego także w XXI wieku. Niniejsza książka stanowi próbę analizy autentyczności jako wyzwania we współczesności. Ale ...
