Alfred Szklarski (1912 – 1992) był polskim pisarzem specjalizującym się przede wszystkim w powieściach podróżniczo-przygodowych dla dzieci i młodzieży, redaktorem literackim oraz popularyzatorem wiedzy o polskich przyrodnikach i podróżnikach, członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
To autor znanego cyklu o Tomku Wilmowskim (m.in. „Tomek w krainie kangurów”, „Przygody Tomka na Czarnym Lądzie”, „Tomek w grobowcach faraonów”). Był laureatem wielu prestiżowych nagród literackich, w tym „Orlego Pióra” (1968), „Orderu Uśmiechu” (1971) czy Nagrody Prezesa Rady Ministrów za książki dla nastoletnich czytelników (1973, 1987).
Alfred Szklarski – życie i twórczość
Alfred Szklarski urodził się w Chicago, dokąd ze względu na działalność ojca w OB PPS musieli emigrować jego rodzice. Do Polski powrócili razem z matką, gdy chłopiec miał 16 lat. Zamieszkali we Włocławku, skąd Szklarski wyjechał na studia do Warszawy. W latach 1932-38 studiował w Szkole Nauk Politycznych Wydziału Konsularno-Dyplomatycznego. Właśnie tam poznał swoją żonę, Krystynę, którą poślubił 1 września 1939 roku. Mieli córkę Bożenę.
Lata okupacji to dla Szklarskiego okres publikacji powieści dla dorosłych w pismach kolaboracyjnych, pod jednym z kilku pseudonimów – Alfred Bronowski, Fred Garland, Alfred Murawski, Roman Szklarski oraz Henryk Szklarski. Autor wydał m.in. erotyczne powieści „Miłość marynarza” oraz „Piękna nieznajoma” (jako Alfred Murawski) czy przygodowe powieści dla dorosłych „Żelazny pazur” (1942), „Krwawe diamenty” (1943), „Tajemnica grobowca” (1944) (jako Aleksander Gruda).
W sierpniu 1944 roku Szklarski, pseudonim „Szklarz”, dołączył do szeregów AK. Wziął również udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie zamieszkał na krótko w Krakowie, by ostatecznie osiąść w Katowicach. Za publikacje w tzw. gadzinówkach został w 1949 roku skazany na karę ośmiu lat pozbawienia wolności. Dwa lata później książki opublikowane pod pseudonimem Alfred Bronowski zostały w trybie błyskawicznym wycofane z bibliotek oraz objęte cenzurą. Z więzienia wyszedł po odbyciu połowy kary, w 1953 roku, na mocy amnestii.
Przeprowadzka na Śląsk pozwoliła Szklarskiemu na otwarcie nowego rozdziału w życiu. W latach 1954-1977 współpracował jako redaktor z katowickim wydawnictwem „Śląsk”. To właśnie dzięki temu wydawnictwu światło dzienne ujrzał najbardziej znany cykl autora o Tomku Wilmowskim oraz indiańska trylogia „Złoto Gór Czarnych” napisana wspólnie z żoną Krystyną.
Cykl książek o Tomku Wilmowskim
Mimo wielu wcześniejszych publikacji, to właśnie cykl książek o Tomku Wilmowskim przyniósł Szklarskiemu popularność i zagwarantował zaszczytne miejsce wśród najważniejszych autorów polskiej literatury młodzieżowej. Składa się na niego 10 tomów, „Tomek w krainie kangurów” (1957), „Tomek na Czarnym Lądzie” (1958), „Tomek na wojennej ścieżce” (1959), „Tomek na tropach Yeti” (1961), „Tajemnicza wyprawa Tomka” (1963), „Tomek wśród łowców głów” (1965), „Tomek u źródeł Amazonki” (1967), „Tomek w Gran Chaco” (1987), dokończony na podstawie notatek autora przez ks. Adama Zelgę i wydany pośmiertnie „Tomek w grobowcach faraonów” (1944) oraz dokończony przez Macieja Dudziaka „Tomek na Alasce” (2021). Książki zyskały nakład ponad 11 milionów egzemplarzy.
Nim jednak czytelnicy otrzymali możliwość poznania przygód Tomka, autor kilka lat intensywnie pracował nad koncepcją młodego bohatera. Wydany w 1948 roku „Tomek w tarapatach” uznawany jest za pierwowzór książek o przygodach Tomka Wilmowskiego i pierwsze podejście autora do literatury młodzieżowej.
Dopiero niemal 10 lat później światło dzienne ujrzała publikacja „Tomek w krainie kangurów”. W niej poznajemy Tomka, ucznia carskiego gimnazjum. To nietuzinkowy czternastolatek, którego charakteryzuje wielka odwaga, umiejętności i prawe serce. Chłopiec wychowuje się w domu wujostwa. Matka nie żyje, a ojciec, Andrzej Wilmowski, przebywa na emigracji politycznej. Z zawodu geograf zajmuje się zaopatrywaniem ogrodów zoologicznych w ciekawe okazy zwierząt. Pewnego dnia zaprasza syna na wyprawę do Australii. Tomek wyrusza więc, by spotkać się z ojcem oraz wziąć udział w przygodzie życia. W jej trakcie pozna wielu przyjaciół, m.in. bosmana Nowickiego i Jana Smugę. Wpadnie w tarapaty – jednym celnym strzałem między oczy zabije rozszalałego tygrysa. Uratuje także kilka osób, a przede wszystkim swoją miłość, Sally.
Trylogia Złoto Gór Czarnych Alfreda Szklarskiego
Trylogia Złoto Gór Czarnych powstała w latach siedemdziesiątych dzięki wspólnemu wysiłkowi małżeństwa Szklarskich. Mimo że autor uważał cykl o Tomku Wilmowskim za dzieło życia, to również ta seria warta jest uwagi. Składają się na nią następujące tytuły: „Orle pióra” (1974), „Przekleństwo złota” (1977) oraz „Ostatnia walka Dakotów” (1979). Książki są nie tylko wspaniałą rozrywką dla młodego czytelnika, ale także skarbnicą wiedzy o historii i kulturze rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej. Autorzy niezwykle poważnie podchodzą do postawionego sobie zadania ukazania historii taką, jaka jest, bez zbędnych upiększeń, często brutalnej. Uważny czytelnik zachwyci się również z pewnością profesjonalnie redagowanymi przypisami.
Alfred Szklarski zmarł 9 kwietnia 1992 roku w Katowicach.
