Tom skoncentrowany jest wokół relacji między filologią a humanizmem jako ruchem intelektualnym stymulującym poznanie kultury antycznej i na jej podstawie współtworzącym kulturę literacką i filozoficzną epoki Renesansu. Podjęto także takie problemy jak wzorzec filologa-humanisty i proces twórczy. Omówiono polskie renesansowe dzieła filologiczne i wykazano kontynuacje humanistycznej filologii w wiekach następnych.
Książka przedstawia autorską koncepcję renesansu jako epoki wielobarwnej i wielonurtującej, kształtującej się w odniesieniu do 2 tradycji: średniowiecznej, z której uczyniła sobie mroczne tło oraz antycznej, uwielbianej i będącej źródłem inspiracji. Specyfikę polskiego renesansu ukazuje na tle literatury europejskiej. Omawia jego związki z ówczesnymi prądami myślowymi i wydarzeniami historycznymi. Proponuje nowe spojrzenie na twórczość m.in. Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego...
